Chợ phiên Bắc Hà từ lâu đã được biết đến là một trong những phiên chợ đặc sắc ở vùng núi Tây Bắc. Đây là phiên chợ hiếm hoi còn giữ được bản sắc dân tộc, nét riêng độc đáo của các phiên chợ xưa của đồng bào dân tộc Mông. Ngoài việc đi chơi chợ, nhiều du khách đến chợ phiên chỉ để tìm mua chó Mông cụt, một trong bốn giống cho quý hiếm ở Việt Nam.

 Nghe âm thanh bài viết tại đây:

Chợ phiên Bắc Hà được họp vào sáng chủ nhật hàng tuần tại trung tâm thị trấn Bắc Hà, huyện Bắc Hà, cách thành phố Lào Cai khoảng 60 km. Chợ phiên Bắc Hà, Lào Cai được tạp chí Serendib (Sri Lanka) bình chọn là một trong 10 chợ hấp dẫn của Đông Nam Á.

Chó xù Bắc Hà, có nguồn gốc từ Tây Tạng, nơi có loài chó ngao oai hùng trong các loài chó. Ảnh Dulich Sapa

Ngoài vẻ đẹp nguyên sơ, chợ mang đậm nét đặc trưng của các dân tộc vùng cao Việt Nam. Từ xa xưa, châu Bắc Hà đã là một điểm giao thương nóng trên con đường tơ lụa nối Vân Nam Trung Quốc sang Trung Á. Chính bởi vậy mà người dân nơi đây (đa phần là dân tộc H'Mong) luôn có thói quen đem những của ngon vật lạ đến để trao đổi mỗi cuối tuần.Ngày nay chợ phiên Bắc Hà vẫn giữ được nhiều nét sinh hoạt của những phiên chợ xưa.

Ấn tượng đầu tiên của du khách đến với chợ phiên là sự nhộn nhịp, đầy màu sắc, đậm chất vùng cao. Từ trên cao nhìn xuống chợ Bắc Hà như một vườn hoa di động rực rỡ sắc màu của váy áo phụ nữ các dân tộc thiểu số mặc đi chơi chợ hòa cùng sắc màu tươi mới của các quầy hàng ở chợ. 

Người dân tộc Mông mang chó đến chợ Bắc Hà- Ảnh Người LĐ

Chợ Bắc Hà gồm 4 khu, khu vực bán gia súc với hàng nghìn con trâu, ngựa, bò, lợn. Khu vực bán đồ tạp hóa như cày, cuốc, xẻng, dao. Khu bán đồ thổ cẩm, đồ trang sức, len. Khu vực hàng ăn với những chảo thắng cố khói bốc lên nghi ngút, lan tỏa hương vị.Nhưng thu hút phụ nữ dân tộc và khách du lịch nhiều nhất chính là khu bán các đồ trang sức, váy, áo, vải thổ cẩm và cả những chiếc gùi bằng mây duyên dáng. Đối với đàn ông các dân tộc vùng cao thì chợ cũng là nơi để một tuần họ có thể gặp gỡ bạn bè, cùng uống rượu bên chảo thắng cố - món ăn đặc trưng của vùng núi cao Tây Bắc.

Thắng cố là đặc sản của người Mông, tiếng dân tộc gọi là Khấu Tha hay còn có nghĩa là “canh thịt”. Ở chợ Bắc Hà người ta có thể bán, mua các sản vật của địa phương, từ quần áo, vải vóc, nông cụ, đồ trang sức, rau củ, quả đến những giò phong lan, dược liệu quí của rừng già...Không chỉ đến chơi chợ, nhiều người ở các địa phương trong cả nước có khi vượt hàng trăm cây số đến chợ phiên chỉ để săm tìm giống chó bản địa của người Mông, một trong Tứ đại quốc khuyển bốn giống chó quý hiếm của Việt Nam. Bởi thế khu bán chó ở dãy gần cuối chợ nhưng luôn thu hút rất đông khách đi chợ.                                

Chó cộc của người Mông nuôi trên những vùng núi đá Hà Giang sở hữu những phẩm chất hiếm có như sự trung thành, thông minh, nhanh nhẹn và gan dạ đang được dân chơi chó săn lùng, có người bỏ cả trăm triệu đồng để mua giống chó quý.Ngay cả người dân tộc Mông sinh sống ở các vùng xung quanh quanh cũng xuống chợ tìm mua cho cộc. Trong quan niệm của người Mông mua chó đem về nhà là mua sự may mắn.

Với người Mông, mua được chó là đem may mắn về nhà. Ảnh Người LĐ

Anh Giàng Seo Sếnh dân tộc Mông ở xã Bản Phố, huyện Bắc Hà, cho biết: "Với người dân tộc Mông đi chợ mua được con chó tốt là mua sự  may mắn, chó mua về nó phải sủa, nói nó nghe, chó là người bạn của Mông mình, mình mua chó là mình đem may mắn về nhà"

Giống chó cộc của người Mông được chia thành 3 loại, gồm: cộc tịt, cộc thỏ và cộc lửng. Loại cộc tịt có cái đuôi khi sinh ra đã cụt ngủn, chỉ thừa lại mỗi chỏm lông. Loại cộc thỏ thì có đuôi hệt như đuôi con thỏ. Còn loại cộc lửng có mẩu đuôi chừng 8 - 15 cm. Trong đó, loại cộc tịt và cộc thỏ được giới chơi chó săn lùng nhiều nhất.

Anh Thà Văn Thành, khách đi chợ ở tỉnh Thanh Hóa, cho biết: "Mình nghe nói trên này có giống chó quý mình tìm đến đây mua nuôi thử. Ra chợ có nhiều chó đẹp, mỗi con khoảng 300-400 nghìn, mình rất thích, mình mua 2 con rồi đấy."

Tuy nhiên theo những người yêu thích nuôi cho cộc Bắc Hà thì loại cho quý hiếm và khó săn tìm nhất vẫn là loài chó cộc đỏ, hay còn gọi là cộc lửa (lông màu đỏ sậm). Để có được một chú cộc bản địa đẹp, còn mang nguyên nét hoang dã của núi rừng, nhiều dân chơi không tiếc tiền của, công sức săn tìm. Nhiều con chó cộc bố mẹ giống đẹp đã từng được người mua trả giá tới gần 200 triệu đồng. Đàn con của chúng, bán cả ổ cũng thu về cả trăm triệu đồng.

Ông Phạm Anh Tuấn người có sở thích và kinh nghiệm nuôi cho Bắc Hà ở thành phố Hải Phòng, cho biết: "Chó Bắc Hà nằm trong tứ đại quốc khuyển ( bốn giống chó quý hiếm của Việt Nam). Đặc biệt là con chó đỏ ( lông màu đỏ), nếu mắt như mắt chó sói có khi phải có giá từ 15-30 triệu/con.

Nét độc đáo của phiên chợ chó ở Bắc Hà- Ảnh Người LĐ

Hiện phong trào chơi giống chó cộc của người Mông phát triển rầm rộ khắp cả nước. Thậm chí để kiếm một chú cộc ở vùng cao nguyên đá còn khó hơn tìm ngay ở Hà Nội.Thế nhưng những phiện chợ Bắc Hà vẫn đông vui nhộn nhịp. Vào cuối tuần hàng đoàn xe lại ngược lên vùng núi Tây Bắc. Với nhiều người, đến với chợ phiên là dịp được trải nghiệm cuộc sống đơn sơ, mộc mạc của đồng bào dân tộc  Bắc Hà và không quên chụp ảnh,  ghi lại những nét đẹp văn hóa hấp dẫn của miền đất này.