(VOVworld)-ในชีวิตวัฒนธรรมของชนเผ่าเย้าในเวียดนาม พิธีกว๊าตังหรืองานเกิ๊บซัก ถือเป็นประเพณีด้านความเลื่อมใสที่โดดเด่นของชนเผ่าเย้าโดยเฉพาะชาวเย้าเคา ซึ่งความหมายคล้ายๆกับพิธีรับศีลศักดิ์สิทธิ์ของชาวคริสต์ ที่เชื่อว่าหากใครยังไม่ผ่านพิธีนี้เมื่อเสียชีวิตเเล้วดวงวิญญาณจะไม่ได้ไปชุมนุมกับบรรพบุรุษ ไม่ได้รับการยอมรับว่าเป็นลูกหลานของหบ่านเวือง โดยเฉพาะผู้ชายแม้จะอายุมากแต่เมื่อไม่ผ่านพิธีเกิ๊บซักก็ถือว่ายังไม่บรรลุนิติภาวะ ไม่ได้รับอนุญาตให้เป็นผู้จัดพิธีกรรมต่างๆและไม่มีสิทธิ์ร่วมหารือในงานที่สำคัญของหมู่บ้าน

พิธีเกิ๊บซักของชาวเย้าแดง

สำหรับผู้ชายเย้าเคาตั้งแต่เกิด เติบโตไปจนถึงการเสียชีวิตนั้นจะต้องเข้าร่วมพิธีกว๊าตังหรือเกิ๊บซักอย่างน้อยหนึ่งครั้ง โดยเฉพาะสำหรับชาวเย้าเคา ถ้ายังไม่ผ่านพิธีนี้ก็ยากที่จะแต่งงานมีครอบครัว ความหมายของพิธีเกิ๊บซักคือเพื่อเป็นการยืนยันการเติบโตเป็นผู้ใหญ่ของบุคคลและบทบาทของเขาในชีวิตสังคม สำหรับชนเผ่าบางกลุ่มเช่น เหมื่อง ไต ซ้านชัย เป็นต้น ก็มีพิธีในลักษณะนี้แต่จะทำให้เฉพาะผู้ที่อยากประกอบอาชีพหมอผีเท่านั้น ส่วนชาวเย้าถือเป็นเรื่องที่จำเป็นและต้องทำในช่วงที่มีอายุตั้งแต่11-30ปี

นาย เติ๋นกิมฟู อาศัยที่อ.สิ่นโห่ จังหวัดลายเจาเผยว่า การจัดพิธีเกิ๊บซักของชาวเย้าเคาไม่เหมือนชาวเย้าเตี่ยนคือทำเฉพาะหลังจากผู้ชายแต่งงานมีครอบครัวแล้ว หากต้องจัดก่อนไม่งั้นจะไม่มีใครเลือกเป็นคู่ครอง “นี่คือประเพณีที่ต้องปฏิบัติ เมื่อได้รับการจัดพิธีเกิ๊บซักแล้วหากมีความสามารถเพื่อที่จะได้เป็นหมอผีชายคนนั้นจะได้รับการรับรองเป็นหมอผีทันที แต่ถ้าไม่ผ่านพิธีเกิ๊บซักก่อนถึงแม้จะเก่งแค่ไหนก็ไม่ได้รับอนุญาตให้จัดพิธีกรรมทางศาสนา ไม่สามารถแต่งงานได้และทุกคนยังมองว่าเป็นเด็ก”

วันจัดงานเกิ๊บซักของแต่ละคนก็ถือเป็นงานเทศกาลของชุมชนโดยชาวบ้านจะเป็นสักขีพยานและร่วมแสดงความยินดีด้วยดังนั้นค่าใช้จ่ายจึงค่อนข้างสูงจนต้องเตรียมข้าวของต่างๆก่อนหน้านั้นสองสามปี“ต้องเตรียมข้าวของอาหารต่างๆให้เพียงพอก่อนจัดงาน2-3ปีเพราะนี่ก็เป็นงานใหญ่ของหมู่บ้านและมีพิธีกรรมหลายอย่าง เช่นต้องเลือกวันเวลาที่มีฤกษ์ดีและเตรียมสุกรหลายสิบตัว เชิญหมอผีมาทำพิธีและมีงานเลี้ยงในระหว่างการจัดงานเป็นเวลา2-3วัน”

เพื่อจัดงานเกิ๊บซัก ผู้ที่เป็นเจ้าภาพและต้องร่วมพิธีกรรมต่างๆจะต้องปฏิบัติตามข้อห้ามอย่างเคร่งครัด เช่นก่อนวันจัดงานผู้ที่ได้รับการจัดพิธีนี้จะต้องอาบน้ำให้ร่างกายสะอาด ต้องทำความดี  หากเป็นคนมีครอบครัวแล้วก็ต้องงดการมีเพศสัมพันธ์ ห้ามทานเนื้อสุนัขและฆ่าสัตว์

ในระหว่างการจัดงานเกิ๊บซักซึ่งมักจะมีขึ้นภายในเวลา2-3วัน หมอผีจะตั้งที่บูชาสูงกลางแจ้งเพื่อทำพิธี โดยหลังจากเสร็จพิธีกรรม ก็จะให้ยืนบนที่บูชาแล้วกระโดดลงที่ตาข่ายที่มี4คนกางสี่มุมรองรับ อันจะเป็นการยืนยันนิมิตหมายของการเติบโตเป็นผู้ใหญ่ของผู้ชายเผ่าเย้าเคา ดร.วีวันอาน เผยว่า“พิธีนี้ถือเป็นการรับรองการเป็นผู้ใหญ่เป็นพลเมืองของชุมชนชาวเย้าเคาอย่างเป็นทางการ ซึ่งบนตาข่ายนั้นยังมีการปูผ้าห่มเพื่อความปลอดภัย หลังพิธีจะมีการรับประทานอาหาร หากคนที่ผ่านพิธีเกิ๊บซักนี้แล้วจะอยากประกอบอาชีพเป็นหมอผีก็จะได้รับอนุญาตเป็นหมอผีจัดพิธีเกิ๊บซักให้แก่คนอื่นได้”

พิธีเกิ๊บซักยังมีส่วนประกอบคือการเต้นรำที่สะท้อนให้เห็นศิลปะด้านดนตรีและท่ารำทางศาสนาแบบพื้นบ้าน เป็นการสะท้อนเอกลักษณ์วัฒนธรรมที่โดดเด่นของชาวเย้าที่จะยังคงได้รับการสืบทอดต่อไปอีกนาน./.