(vovworld) – ສຳລັບຊາວເຜົ່າໄຕແລ້ວ, ແທນແມ່ນທຳນອງເພງ, ແມ່ນວາດຟ້ອນພື້ນເມືອງ. ຊາວເຜົ່າໄຕເຄີຍຂັບແທນຢູ່ບ່ອນທີ່ສັກສິດຄືຕໍ່ໜ້າແທ່ນບູຊາ. ສຳລັບຊາວເຜົ່າໄຕຢູ່ເມືອງບິ່ງລຽວ, ແຂວງກວາງນິງ ແລ້ວ, ແທນຍັງຖືກນຳໃຊ້ໃນການຖາມຕອບກັນອີກ. ໃນລາຍການສີສັນ 54 ຊົນເຜົ່າຫວຽດນາມ ພາກນີ້, ເຊີນທ່ານຟັງບົດຂອງ ຫາຍຈ່ວຽນ, ນັກຂ່າວວິທະຍຸກະຈາຍສຽງຫວຽດນາມ ທີ່ມີຫົວຂໍ້ວ່າ: ຂັບແທນຖາມຕອບກັນຂອງຊາວເຜົ່າໄຕ ຢູ່ ບິ່ງລຽວ, ກວາງນິງ.
ພາບອິນເຕີແນດ
ເຖິງວ່າໄດ້ມີອາຍຸ 82 ປີແລ້ວກໍ່ຕາມ, ແຕ່ປ້າ ນົງທິສິນ ຍັງຄົງຂັບແທນທັງມ່ວນ, ທັງອ່ອນຫວານຄືດັ່ງເວລາຍັງເປັນສາວໃນເມື່ອກ່ອນ. ປ້າສິນ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ, ຜູ້ຊາຍ, ຜູ້ຍິງຊົນເຜົ່າໄຕ, ເມື່ອເຕີບໃຫຍ່ລ້ວນແຕ່ມີສິດເສລີໃນການຮັກ ແລະ ສ້າງຄອບຄົວນຳກັນ. ເຂົາເຈົ້າສາມາດຊອກຫາກັນຜ່ານການຂັບແທນຖາມຕອບ.
“ຕົວຢ່າງຄືເຮົາໄປຫຼິ້ນ, ໄປບົນເສັ້ນທາງ ຫຼືຢູ່ໃນຕະຫຼາດ, ເມື່ອພົບຜູ້ໃດຜູ້ໜຶ່ງ, ຢາກໂອ້ລົມນຳກັນກໍ່ຂັບແທນ, ຂັບຍາວຫຼືສັ້ນແມ່ນຕາມໃຈມັກ. ເມື່ອເຫັນອົກເຫັນໃຈກັນແລ້ວແມ່ນບໍ່ຕ້ອງຂັບຫຼາຍ“.
ເນື້ອໃນບົດຖາມຕອບກັນເຄີຍ ເວົ້າໃກ້ວ່າໄກ, ປຽບທຽບ, ເຢາະເຢີ້ຍ… ຍ້ອນເຫດນັ້ນ, ແທນຂອງຊາວເຜົ່າໄຕຈຶ່ງມີຄຸນຄ່າວັດທະນະທຳມະນຸດຢ່າງເລິກເຊິ່ງ, ດ້ວຍຄຳກອນທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະ, ເຂັ້ມຄົ້ນໄປດ້ວຍຮູບພາບ. ອ້າຍ ໂງຕ໋ຽນຊິງ, ຢູ່ໜ່ວຍສື່ຂ່າວເຄື່ອນທີ່ຂອງເມືອງບິ່ງລຽວ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ແທນກໍ່ແມ່ນກອນຂອງຊົນເຜົ່າໄຕ, ຄຳກອນທັງໝົດລ້ວນແຕ່ມີຄວາມໝາຍຢ່າງເລິກເຊິ່ງ. ມີບາງຄຳຊາວເຜົ່າທ້ອງຖີ່ນກໍ່ບໍ່ສາມາດເຂົ້າໃຈໄດ້. ແຕ່ຜູ້ຂັບແທນພັດນິຍົມສິ່ງດັ່ງກ່າວ, ຂັບແທນແມ່ນຕາມແບບສະບາຍບໍ່ອີງຕາມຫຼັກການໃດ, ເພາະວ່າເຂົາເຈົ້າຖາມອັນໃດ, ເຮົາຈະຕອບອັນນັ້ນ“.
ຂັບຖາມຕອບແມ່ນຂາດບໍ່ໄດ້ໃນການຕ້ອນຮັບແຂກມາຢາມຄອບຄົວ, ມາອວຍພອນເຮືອນໃໝ່ ຫຼືໃນງານບຸນຕ່າງໆ, ເມື່ອຂັບແທນຖາມຕອບ, ບໍ່ວ່າຜູ້ໃດກໍ່ສາມາດສ້າງເປັນຄູ່, ເປັນໜ່ວຍເພື່ອຂັບແທນໄດ້. ຜ່ານການຂັບຖາມຕອບ, ເຂົາເຈົ້າສາມາດເຂົ້າໃຈກັນ, ທຳຄວາມລຶ້ງເຄີຍ. ແທນຖາມຕອບແມ່ນຂັບແບບສະບາຍ, ດັ່ງນັ້ນບໍ່ນຳໃຊ້ພິນຕິ໋ນ ຄືຂັບແທນປະເພດອື່ນ. ອ້າຍ ໂງຕ໋ຽນຊິງ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ເຂົາເຈົ້າມີເພື່ອນ, ມີຄູ່ຂັບ, ຖ້າຫາກບໍ່ແມ່ນຄູ່ຍິງຊາຍ, ເຂົາເຈົ້າຈະສ້າງເປັນຄູ່, ເປັນໜ່ວຍ, ໃນນັ້ນຝ່າຍໜຶ່ງແມ່ນຜູ້ຊາຍ ແລະ ຝ່າຍໜຶ່ງແມ່ນຜູ້ຍິງເພື່ອຂັບຖາມຕອບກັນ, ເມື່ອຖາມອັນໃດແມ່ນຕ້ອງຕອບອັນນັ້ນ, ຖ້າຕອບບໍ່ໄດ້ແມ່ນປະລາໄຊ ແລະ ຕ້ອງກິນເຫຼົ້າ. ເມື່ອຜູ້ເຖົ້າຜູ້ແກ່ມາອວຍພອນຄອບຄົວ, ເຂົາເຈົ້າກໍ່ຂັບແທນຖາມຕອບ ແລະ ໃຊ້ສັບອວຍໄຊໃຫ້ພອນກັນ“.
ພາບອິນເຕີແນດ ແທນຖາມຕອບຍັງແມ່ນພາກສ່ວນໜຶ່ງທີ່ສຳຄັນໃນງານແຕ່ງດອງຂອງຊາວເຜົ່າໄຕຢູ່ບິ່ງລຽວ. ອ້າຍ ໂຕດິ່ງຫ້ຽວ, ຢູ່ເມືອງບິ່ງລຽວ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ໃນຊຸມວັນບຸນ, ພິເສດແມ່ນໃນງານແຕ່ງດອງ, ທັງຝ່າຍເຈົ້າບ່າວ ແລະ ຝ່າຍເຈົ້າສາວລ້ວນແຕ່ຕ້ອງມີໜ່ວຍຕາງໜ້າເພື່ອຂັບແທນ. ຕົວຢ່າງຄືເມື່ອຝ່າຍເຈົ້າບ່າວມາເຖິງເຮືອນຝ່າຍເຈົ້າສາວ, ກ່ອນທີ່ຈະເຂົ້າເຮືອນ, ຕ້ອງຂັບແທນເພື່ອຂໍເປີດປະຕູ, ຂໍປູສາດເພື່ອນັ່ງ, ຂໍເຄື່ອງຂອງເຊິ່ງຄອບຄົວເຈົ້າສາວໃຫ້ເມື່ອມາຄອບຄົວເຈົ້າບ່າວ.. “
ໃນງານດອງ, ທັງຝ່າຍເຈົ້າບ່າວ ແລະ ຝ່າຍເຈົ້າສາວກໍ່ຂັບແທນຖາມຕອບເພື່ອອວຍພອນເຈົ້າສາວ, ເຈົ້າບ່າວ, ອວຍພອນຍາດຕິພີ່ນ້ອງທັງສອງຝ່າຍ ກໍ່ຄືສະແດງຄວາມຮູ້ບຸນຄຸນຕໍ່ການລ້ຽງດູຂອງພໍ່ແມ່ເຈົ້າບ່າວ, ເຈົ້າສາວ.
ຂັບແທນຖາມຕອບຂອງຊາວເຜົ່າໄຕຢູ່ບິ່ງລຽວ, ກວາງນິງ, ຊ້ອນແຝງບັນດາຄຸນຄ່າວັດທະນະທຳຢ່າງເລິກເຊິ່ງໃນຊີວິດຂອງຊາວເຜົ່າໄຕຢູ່ທີ່ນີ້. ບັນດາຄຳຖາມຕອບທີ່ມີຫົວຄິດປະດິດສ້າງ ຕາມໃຈມັກ, ເຊິ່ງຊາວເຜົ່າໄຕເຄີຍໃຊ້ປະຈຳວັນນັ້ນ, ພວມປະກອບສ່ວນຮັກສາບັນດາຄຸນຄ່າດ້ານຈິດໃຈຂອງຊົນເຜົ່າໄຕ, ທັງປະກອບສ່ວນເຮັດໃຫ້ທຳນອງແທນຂອງຊົນເຜົ່າໄຕຢູ່ຫວຽດນາມ ເວົ້າລວມມີຄວາມອຸດົມສົມບຸນ ແລະ ຫຼາຍຮູບຫຼາຍແບບກວ່າອີກ.