(vovworld) –
ເຖິງວ່າຊີວິດຈະມີການປ່ຽນແປງຫຼາຍຢ່າງກໍ່ຕາມ, ແຕ່ບັນດາເຮືອນຮ້ານຂອງຊາວເຜົ່າເມື່ອງບີຢູ່ແຂວງຮ່ວາບິ່ງ ຍັງຄົງຮັກສາສີສັນເດີມໄວ້ໄດ້, ນັບແຕ່ການເລືອກທິດ, ການປຸກສ້າງເຮືອນ, ຕະຫຼອດຮອດການຊັບຊ້ອນເຄື່ອງຂອງໃນເຮືອນ. ຜ່ານຫຼາຍລຸ້ນຄົນ, ແຕ່ຊາວເຜົ່າເມື່ອງບີຍັງຄົງຮັກສາສະຖາປັດຕະຍະກຳແບບງ່າຍດາຍໃນການກໍ່ສ້າງເຮືອນຮ້ານທີ່ເປັນມູນເຊື້ອໄວ້ຢູ່.
ເຮືອນຮ້ານຂອງຊົນເຜົ່າເມື່ອງ ເມື່ອເຕື້ອງເຖິງຊາວເຜົ່າເມື່ອງຢູ່ແຂວງຮ່ວາບິ່ງ, ຜູ້ຄົນທັງຫຼາຍກໍ່ເຄີຍຄິດເຖິງຊາວເຜົ່າເມືອງຢູ່ 4 ເຂດຄື: ເມື່ອງບີ, ເມື່ອງວາງ, ເມື່ອງທ່າງ ແລະ ເມື່ອງດົ້ງ. ຊາວເຜົ່າເມື່ອງຢູ່ແຕ່ລະເຂດກໍ່ມີຈຸດພິເສດສະເພາະ, ໃນນັ້ນຊາວເມື່ອງບີໄດ້ຮັບຖືວ່າແມ່ນເຜົ່າເມື່ອງທີ່ມີມາກ່ອນໝູ່, ແມ່ນແຫ່ງກຳເນີດວັດທະນະທຳເມື່ອງ. ປະຈຸບັນ, ຊາວເຜົ່າເມື່ອງບີຢູ່ບ້ານອາຍ, ເມືອງ ເຕິນ ລາກ, ແຂວງຮ່ວາບິ່ງຍັງຄົງຮັກສາຮີດຄອງປະເພນີຫຼາຍຢ່າງໃນການດຳລົງຊີວິດ, ການເຫຼື້ອມໃສບູຊາ, ການນຸ່ງຖືທີ່ເປັນມູນເຊື້ອຂອງຊາວເຜົ່າຕົນ. ພິເສດ, ເຮືອນຂອງຊາວເຜົ່າເມື່ອງບີຄືດັ່ງຫໍພິພິດທະພັນກ່ຽວກັບຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງເຂົາເຈົ້າ. ເຮືອນຂອງເຈົ້າກົກເຈົ້າເຫຼົ່າ ບູ່ຍວັນເຂິນ ແມ່ນເຮືອນຮ້ານທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງຊາວເຜົ່າເມື່ອງບີ. ເຄື່ອງຂອງທັງໝົດໃນເຮືອນຮ້ານຫຼັງນີລ້ວນແຕ່ມີຄວາມໝາຍສຳຄັນສຳລັບສະມາຊິກແຕ່ລະຄົນໃນຄອບຄົວ. ເຮືອນຮ້ານເຮັດດ້ວຍໄມ້, ພື້ນເຮືອນເຮັດດ້ວຍໄມ້ໄຜ່, ໄມ້ເຮ້ຍ. ໃນລະດູຮ້ອນຮູ້ສຶກວ່າເຢັນສະບາຍ, ແຕ່ຮອດຍາມໜາວພັດໜາວຈັດຢູ່. ແຕ່ພໍ່ເຖົ້າ ເຂີນ ກໍ່ຄືປະຊາຊົນໃນບ້ານອາຍ ຫຼາຍຄົນພັດບໍ່ຢາກປຸກສ້າງເຮືອນຕາມແບບໃໝ່ເທື່ອ.
“ຢູ່ຫຼາຍແຫ່ງເຂົາເຈົ້າເຮັດພື້ນເຮືອນດ້ວຍໄມ້, ແຕ່ຢູ່ນີ້ຍັງເຮັດດ້ວຍໄມ້ໄຜ່ໄມ້ເຮ້ຍຢູ່, ຍ້ອນນີ້ແມ່ນບ້ານບູຮ້ານ. ໃນບ້ານມີເຮືອນຮ້ານໃຫຍ່ 23 ຫຼັງ, ແຕ່ບໍ່ມີເຮືອນຮ້ານຫຼັງໃດເຮັດພື້ນດ້ວຍໄມ້“.
ສຳລັບຊາວເຜົ່າເມື່ອງ, ເຮືອນຮ້ານແມ່ນຊັບສົມບັດອັນລຳ້ຄ່າ, ແມ່ນແຫ່ງເພື່ອໃຫ້ເຂົາເຈົ້າມຸ່ງໄປສູ່ບັນພະບຸລຸດ, ກົກເຄົ້າເຫງົ້າກໍ. ຍ້ອນເຫດນັ້ນຊາວເຜົ່າເມື່ອງຈຶ່ງມີຄວາມລະມັດລະວັງເມື່ອເລືອກເຟັ້ນທີ່ດິນ ແລະ ທິດເພື່ອປຸກສ້າງເຮືອນຮ້ານ. ເຮືອນຕ້ອງປຸກໃຫ້ສ້າງຖືກກັບທິດຂອງພູຜາປ່າໄມ້. ຊາວເຜົ່າເມື່ອງມີທັດສະນະວ່າ, ເມື່ອເຮືອນໄດ້ຮັບການປຸກສ້າງຖືກທິດມັນຈະນຳເອົາໂຊກໝານມາໃຫ້ຄອບຄົວ. ທ່ານ ເຂີນ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ເມື່ອເຂົ້າເຮືອນຮ້ານ, ທ່ານຈະເຫັນແທ່ນບູຊາຕັ້ງຢູ່ເທິງ, ປ່ອງຢ້ຽມຕັ້ງຢູ່ໃຕ້, ເຮືອນຖືກກໍ່ສ້າງຕາມທິດໃດ, ແທ່ນບູຊາຈະຕັ້ງຕາມທິດນັ້ນ. ສ່ວນຫຼາຍແມ່ນຕາມທິດຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້“.
ພື້ນເຮືອນເຮັດດ້ວຍໄມ້ໄຜ່ຂອງຊົນເຜົ່າເມື່ອງບີ ເຮືອນຮ້ານຂອງຊາວເຜົ່າເມື່ອງມີຂັ້ນໄດຂຶ້ນລົງ 2 ອັນ. ອັນໜຶ່ງແມ່ນຕັ້ງຢູ່ໜ້າເຮືອນ, ອັນໜຶ່ງຕັ້ງຢູ່ປະຕູເບື້ອງຫຼັງມໍ່ກັບໄຫນຳ້, ເພື່ອສ້າງຄວາມສະດວກໃຫ້ການໄປມາ, ແຕ່ງກິນຂອງແມ່ຍິງ. ພິເສດຂັ້ນໄດຂຶ້ນເຮືອນຮ້ານຂອງຊາວເຜົ່າເມື່ອງຖືກເຮັດຕາມເລກຄີກຄື 3, 5, 7, 9 ເພາະວ່າຕາມເຂົາເຈ້ົາແລ້ວ, ເລກຄີກຈະສ້າງຄວາມໂຊກດີ ແລະ ການຂະຫຍາຍຜາຍແຜ່ໃຫ້ແກ່ຄອບຄົວ. ເຕົາໄຟຕັ້ງຢູ່ຫ້ອງໃຈກາງຂອງເຮືອນ, ຊາວເຜ່ົາເມືອງຖືເຕົາໄຟແມ່ນວີນຍານຂອງເຮືອນ, ມັນບໍ່ພຽງແຕ່ແມ່ນບ່ອນແຕ່ງກິນເທົ່ານັ້ນ, ຫາກຍັງແມ່ນບ່ອນແບ່ງປັນແນວຄິດຈິດໃຈຂອງສະມາຊິກໃນຄອບຄົວອີກດ້ວຍ. ເມື່ອລະດູໜາວວຽນມາ, ທັງຄອບຄົວນັ່ງອ້ອມເຕົາໄຟ, ໂອ້ລົມ, ແລກປ່ຽນບັນດາເລື່ອງລາວປະຈຳວັນ. ເຮືອນຮ້ານຫຼັງໜຶ່ງເຄີຍແບ່ງອອກເປັນຫຼາຍຫ້ອງ, ເຮືອນຍິ່ງຫຼາຍຫ້ອງເທົ່າໃດ, ຄອບຄົວຍິ່ງມີຢູ່ມີກິນເທ່ົານັ້ນ. ໃນແຕ່ລະຫ້ອງກໍ່ຈັດວາງເຄື່ອງຂອງທີ່ແຕກຕ່າງກັນ ແລະ ມີຄວາມໝາຍສະເພາະໃດໜຶ່ງ. ສະມາຊິກແຕ່ລະຄົນໃນຄອບຄົວກໍ່ຖືກຈັດວາງບ່ອນຢູ່ຕາມລຳດັບ. ທ່ານ ບູ່ຍວັນຫາຍ, ຢູ່ບ້ານ ອາຍ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ຄູ່ຜົວເມຍຫາກໍ່ແຕ່ງງານນອນຢູ່ຫ້ອງໃນສຸດ. ຜູ້ໃດບໍ່ທັນສ້າງຄອບຄົວຈະຢູ່ຫ້ອງໃຈກາງ, ສ່ວນພໍ່ແມ່ຢູ່ຫ້ອງນອກ. ຖ້າມີແຂກແມ່ນນອນ ແລະ ກິນຢູ່ຫ້ອງນອກ. ເມື່ອກິນເຂົ້າ, ຜູ້ໃດມີອາຍຸສູງກວ່າແມ່ນນັ່ງຢູ່ບ່ອນມຸ່ງໄປສູ່ປ່ອງຢ້ຽມ. ເມື່ອດື່ມນ້ຳ, ດຳເນີນຊີວິດ ຫຼືເຮັດວຽກຫຍັງກໍ່ຖືປ່ອງຢ້ຽມເປັນທິດຕົ້ນຕໍ“.
ປ່ອງຢ້ຽມໃນເຮືອນຂອງຊາວເຜົ່າເມື່ອງຖືກເອີ້ນວ່າວ໋ອງ. ແຕ່ລະຫ້ອງມີ 1 ເຖິງ 2 ວ໋ອງ, ແຕ່ລະວ໋ອງກໍ່ມີສະເພາະ. ສິ່ງທີ່ເກືອດຫ້າມນັ້ນແມ່ນລູກໃພ້, ລູກເຂີຍບໍ່ໄດ້ນັ່ງເທິງປ່ອງຢ້ຽມ. ເມື່ອໃດພໍ່ແມ່ເຖິງແກ່ມໍລະນະກຳ, ເວລານັ້ນເຂົາເຈົ້າກາຍເປັນເຈົ້າຂອງຄອບຄົວແລ້ວຈິ່ງໄດ້ນັ່ງເທິງປ່ອງຢ້ຽມ. ທ່ານ ບູ່ຍວັນຫາຍ, ອະທິບາຍວ່າ:
“ຊາວເຜົ່າເມື່ອງໄດ້ຕັ້ງຊື່ໃຫ້ປ່ອງຢ້ຽມແຕ່ລະອັນຄື: ວ໋ອງຕອງ, ວ໋ອງຮາຍ, ວ໋ອງເຄື້ອ, ວ໋ອງກອງ, ວ໋ອງແລ່ວ... ແຕ່ລະວ໋ອງກໍ່ກ່ຽວຂ້ອງເຖິງເລື່ອງບູຊາ. ຕົວຢ່າງຄືບູຊາບັນພະບຸລຸດຢູ່ວ໋ອງຕອງ, ສ່ວນພາວະນາໃຫ້ໂຕງົວ, ໂຕຄວາຍແມ່ນຈັດຢູ່ວ໋ອງແລ່ວ. ສ່ວນພາວະນາໃຫ້ຜູ້ເຖົ້າຜູ້ແກ່ແມ່ນຈັດຢູ່ວ໋ອງເຄື້ອ, ເດັກນ້ອຍຫາກໍ່ກຳເນີດແມ່ນຈັດຢູ່ວ໋ອງກອງ“.
ເຮືອນຂອງຊົນເຜົ່າເມື່ອງມີຫຼາຍປ່ອງຢ້ຽມ ຊາວເຜົ່າເມື່ອງເຄີຍປຸກສ້າງເຮືອນໃນເດືອນຈຽງ, ເດືອນສອງ, ເດືອນສາມ, ເດືອນຫ້າ (ຕາມຈັນທະປະຕິທິນ). ເມື່ອຄອບຄົວໃດປຸກສ້າງເຮືອນ, ທັງໝູ່ບ້ານກໍ່ມາຊ່ວຍ.
ເຖິງວ່າໄດ້ຜ່ານຫຼາຍລຸ້ນຄົນແລ້ວກໍ່ຕາມ, ແຕ່ມາຮອດປະຈຸບັນເຮືອນຮ້ານແຕ່ລະຫຼັງຂອງຊາວເຜົ່າເມື່ອງບີຢູ່ຮ່ວາບິ່ງ ຍັງຄົງຮັກສາສະຖາປັດຕະຍະກຳບູຮານໄວ້ໄດ້ຢ່າງຄົບຖ້ວນ, ສະແດງໃຫ້ເຫັນຮ່ອງຮອຍຂອງພື້ນຖານວັດທະນະທຳທີ່ມີມາແຕ່ດົນນານ. ເພາະວ່າເຮືອນຮ້ານແຕ່ລະຫຼັງສະແດງໃຫ້ເຫັນກ່ຽວກັບຊີວິດ ແລະ ບັນດາຮີດຄອງປະເພນີຂອງຊາວເມື່ອງບີຢ່າງຈະແຈ້ງທີ່ສຸດ.