(vovworld) - ເຮືອນຣົງຂອງຊາວເຜົ່າບານາ ແມ່ນກິດຈະກຳສະຖາປັດຕະຍະກຳທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະ, ແມ່ນແຫ່ງດຳເນີນຊີວິດວັດທະນະທຳປະຊາຄົມຂອງຊາວເຜົ່າບານາ. ນີ້ບໍ່ພຽງແຕ່ແມ່ນແຫ່ງສະແດງຄວາມສາມັກຄີ, ຄວາມສະໜິດຕິດພັນຂອງປະຊາຄົມ, ເໝາະສົມກັບສິ່ງແວດລ້ອມທຳມະຊາດເທົ່ານັ້ນ, ຫາກຍັງແມ່ນແຫ່ງຫຼີກລ້ຽງສັດຮ້າຍ, ປົກປ້ອງຊີວິດໃຫ້ແກ່ຊາວບ້ານອີກດ້ວຍ.
ເຮືອນຣົງຂອງຊາວເຜົ່າບານາ
ບັນດາໝູ່ບ້ານຂອງຊາວເຜົ່າບານາ ລ້ວນແຕ່ມີເຮືອນຣົງ. ເຮືອນຣົງຄືດັ່ງສາລາບ້ານຂອງຊາວກິງຢູ່ເຂດທົ່ງພຽງ, ນີ້ແມ່ນແຫ່ງດຳເນີນຊີວິດລວມຂອງຊາວບ້ານ. ແຕ່ເຮືອນຣົງພັດບໍ່ແມ່ນບ່ອນທຳພິທີບູຊາ.
ຊາວເຜົ່າບານາ ເຄີຍຊອກຫາໄມ້ທີ່ມີຄ່າໃນປ່າຄືໄມ້ແດງ, ໄມ້ດູ… ເພື່ອສ້າງເຮືອນຣົງ. ໂຄງປະກອບເຮືອນຣົງຂອງຊາວເຜົ່າບານາ ເປັນເອກະລັກສະເພາະທີ່ສຸດ, ບໍ່ມີໄມ້ກອນ. ຊາວເຜົ່າບານາພຽງແຕ່ໃຊ້ສາຍເຊືອກໃນປ່າ, ເສັ້ນຫວາຍ, ໄມ້ໄຜ່ເພື່ອເຊື່ອມຕໍ່ໂຄງເຮືອນໃສ່ກັນ, ແຕ່ເຮືອນຣົງຍັງໝັ້ນຄົງ, ແໜ້ນແກ່ນຢູ່. ບັນດາເຮືອນຣົງລ້ວນແຕ່ຄ້າຍຄືກັນກ່ຽວກັບຮູບຮ່າງ ແລະ ສະຖາປັດຕະຍະກຳ, ມີລະບຽງກວ້າງຢູ່ເບື້ອງໜ້າ, ຫຼັງເຮືອນມຸງດ້ວຍຫຍ້າໜາ 20 cm, ຫຼັງຄາແນບໃສ່ກັນເປັນຮູບຄ້ອນຕີທີ່ບືນສູ່ທ້ອງຟ້າ, ສະແດງໃຫ້ເຫັນກຳລັງແຮງຂອງມະນຸດຕໍ່ທຳມະຊາດ. ເຮືອນຣົງສູງປະມານ 12 ແມດ, ຍາວ 12 ແມດ, ກວ້າງ 8 ແມດ ແລະ ສາມາດບັນຈຸປະມານ 80-100 ຄົນ. ບາງເທື່ອກໍ່ມີໝູ່ບ້ານມີເຮືອນຣົງສູງເຖິງ 18 ແມັດເພື່ອສະແດງກຳລັງແຮງ ແລະ ຄວາມຮັ່ງມີຂອງໝູ່ບ້ານ. ພື້ນເຮືອນຍົກສູງກວ່າໜ້າດິນ 2 ແມັດ. ມີຂັ້ນໄດຂຶ້ນລົງ 2 ອັນ. ຂັ້ນໄດສຳລັບຜູ້ຊາຍມີ 7 ຂັ້ນຕັ້ງຢູ່ເບື້ອງຊ້າຍ ແລະຂັ້ນໄດສຳລັບຜູ້ຍິງຕັ້ງຢູ່ເບື້ອງຂວາ. ນອກນັ້ນຍັງມີຂັ້ນໄດຕັ້ງຢູ່ກາງເຮືອນ ເພື່ອໃຊ້ສະເພາະໃຫ້ແກ່ເຈົ້າກົກເຈົ້າເຫຼົ່າໃນໂອກາດຈັດງານບຸນສັກສິດຕ່າງໆ.
ເຮືອນຣົງ ແມ່ນແຫ່ງຮັກສາບັນດາວັດຖຸພັນທີ່ສັກສິດຂອງໝູ່ບ້ານ, ມີແຕ່ຜູ້ຊາຍຈຶ່ງໄດ້ນອນໃນເຮືອນຣົງເທ່ົານັ້ນ. ເພາະວ່າຊາວເຜົ່າບານາມີທັດສະນະວ່າ, ນີ້ແມ່ນແຫ່ງປຶກສາຫາລືບັນດາວຽກງານສຳຄັນຂອງບ້ານ, ແມ່ນແຫ່ງທີ່ເຈົ້າກົກເຈົ້າເຫຼົ່າໃນບ້ານຖ່າຍທອດບົດຮຽນ, ສັ່ງສອນລູກຫຼານກ່ຽວກັບມູນເຊື້ອວັດທະນະທຳຂອງບ້ານ. ມີວັດຖຸພັນທີ່ສັກສິດ ແລະ ລຳ້ຄ່າຫຼາຍຢ່າງຂອງບ້ານແມ່ນໄດ້ຮັບການຮັກສາໄວ້ຢູ່ເຮືອນຣົງ. ຍ້ອນເຫດນັ້ນ, ເມື່ອມາຢ້ຽມຢາມເຮືອນຣົງ, ນັກທ່ອງທ່ຽວສາມາດເຂົ້າໃຈສ່ວນໃດສ່ວນໜຶ່ງກ່ຽວກັບຮີດຄອງປະເພນີ, ວັດທະນະທຳຂອງຊາວເຜົ່າບານາ. ອ້າຍ ຫງວຽນຮ່ວາງເຕິນ, ນັກທ່ອງທ່ຽວທີ່ມາຢ້ຽມຢາມເຮືອນຣົງຂອງຊາວເຜົ່າບານາ, ໃຫ້ຂໍ້ສັງເກດວ່າ:
“ນີ້ແມ່ນເທື່ອທຳອິດທີ່ຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ເຂົ້າເຮືອນຣົງຄືແນວນີ້, ດັ່ງນັ້ນຈຶ່ງຮູ້ສຶກແປກປະຫຼາດ ແລະ ດູດດື່ມທີ່ສຸດ, ໃນເຮືອນຣົງມີວັດຖຸສິ່ງຂອງຕ່າງໆ, ມີກອງ, ຄ້ອງ. ຂ້າພະເຈົ້າຢາກຊອກຮູ້ຕື່ມກ່ຽວກັບວັດທະນະທຳ. ບັນດາວັດຖຸ, ເຄື່ອງຂອງປະດັບຢູ່ທີ່ນີ້, ເຮັດໃຫ້ເຮືອນຣົງມີຄວາມອົບອຸ່ນກວ່າ“.
ເຮືອນຣົງຂອງຊາວເຜົ່າບານາ ໃນຊີວິດຂອງຊາວເຜົ່າບານາ, ເຮືອນຣົງແມ່ນກິດຈະກຳສະຖາປັດຕະຍະກຳສິລະປະຢ່າງແທ້ຈິງ, ແມ່ນໂສມໜ້າ, ແມ່ນຄວາມໄວ້ເນື້ອເຊື່ອໃຈ ແລະ ຄວາມເອກອ້າງທະນົງໃຈຂອງທັງໝູ່ບ້ານ. ເຮືອນຣົງຍັງແມ່ນແຫ່ງສັກກະລະບູຊາ ທີ່ເຕົ້າໂຮມກຳລັງແຮງດ້ານຈິດວີນຍານ, ສະແດງໃຫ້ເຫັນສີສັນວັດທະນະທຳຂອງຊາວເຜົ່າບານາ. ຍ້ອນເຫດນັ້ນ, ຂະແໜງວັດທະນະທຳຈຶ່ງເອົາໃຈໃສ່ທີ່ສຸດເຖິງການອະນຸລັກຮັກສາ ແລະ ເສີມຂະຫຍາຍມໍລະດົກສະຖາປັດຕະຍະກຳເຮືອນຣົງ. ຕາມຜົນແຫ່ງການສຳຫຼວດຂອງຂະແໜງວັດທະນະທຳແຂວງກອນຕຸມ ເມື່ອປີ 1999 ແລ້ວ, ໃນຈຳນວນ 625 ໝູ່ບ້ານຊາວເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍໃນແຂວງ, ແຕ່ຍັງມີເຮືອນຣົງປະມານ 260 ຫຼັງເທົ່ານັ້ນ. ດ້ວຍຄວາມເອົາໃຈໃສ່ ແລະ ຊ່ວຍເຫຼືອຂອງຄະນະກຳມະການປະຊາຊົນແຂວງກອນຕຸມ, ບັນດານັກສິລະປະການຊາວເຜົ່າບານາ ໄດ້ກໍ່ສ້າງສຳເລັດເຮືອນຣົງທີ່ເປັນມູນເຊື້ອຂອງຊົນເຜົ່າຕົນຢູ່ຮ່າໂນ້ຍ. ທ່ານ ລືວຮຸ່ງ, ນັກຄົ້ນຄ້ວາວັດທະນະທຳຊົນເຜົ່າ, ຮອງຜູ້ອຳນວຍການຫໍພິພິດທະພັນຊົນເຜົ່າວິທະຍາຫວຽດນາມ, ຖືວ່າ: ນີ້ແມ່ນວຽກງານຈຳເປັນທີ່ສຸດໃນປະຈຸບັນ:
“ບັນດາປັດໃຈວັດທະນະທຳທີ່ເປັນມູນເຊື້ອ, ໃນນັ້ນມີບັນດາເຮືອນທີ່ເປັນມູນເຊື້ອຂອງຊາວເຜົ່າບານາ ພວມຖືກສູນເສຍໄປ. ຖ້າບໍ່ມີນະໂຍບາຍອະນຸລັກຮັກສາ, ບັນດາສະຖາປັດຕະຍະກຳນີ້ພຽງແຕ່ແມ່ນຮູບຖ່າຍຂອງອະດີດຕະການເທົ່ານັ້ນ. ໃນຖານະເປັນນັກຄົ້ນຄ້ວາຊົນເຜົ່າ ແລະ ເຮັດວຽກງານຫໍພິພິດທະພັນ, ຂ້າພະເຈົ້າຮູ້ສຶກເສຍດາຍ, ຖ້າຫາກວ່າບັນດາມໍລະດົກສະຖາປັດຕະຍະກຳວັດທະນະທຳທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະນີ້ຖືກເສຍຫາຍໄປ“.
ເລື່ອງຫໍພິພິດທະພັນຊົນເຜົ່າວິທະຍາຫວຽດນາມ, ສົມທົບກັບຄະນະກຳມະການປະຊາຊົນແຂວງກອນຕຸມກໍ່ສ້າງເຮືອນຣົງຂອງຊົນເຜົ່າບານາ ຄືນໃໝ່ໃນບໍລິເວນຫໍພິພິດທະພັນນັ້ນ ໄດ້ສ້າງເງື່ອນໄຂໃຫ້ນັກທ່ອງທ່ຽວມີກາລະໂອກາດຊອກຮູ້ວັດທະນະທຳຊົນເຜົ່າບານາ ຢູ່ຮ່າໂນ້ຍ. ນີ້ແມ່ນຮູບພາບທີ່ສວຍງາມ ແລະ ມີຄວາມໝາຍໃນວຽກງານອະນຸລັກຮັກສາ ແລະ ຟື້ນຟູບັນດາຄຸນຄ່າວັດທະນະທຳທີ່ເປັນມູນເຊື້ອຂອງບັນດາເຜົ່າຫວຽດນາມ.