(vovworld) - ເຮືອນຝາດິນ, ແມ່ນຈຸດທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງຊາວເຜົ່າເຂດພູດອຍແຂວງຮ່າຢາງ. ໃນນັ້ນມີຊາວເຜົ່າປູແປ໋ວ. ຊາວເຜົ່າປູແປ໋ວມີທັດສະນະວ່າ, ຄວາມເປັນຕາຍໃນຊີວິດຂອງແຕ່ລະຄອບຄົວ, ແຕ່ລະຄົນ, ສ່ວນຫຼາຍແມ່ນອີງໃສ່ທີ່ດິນ, ເຮືອນເຊິ່ງເຂົາເຈົ້າພວມດຳລົງຊີວິດ. ຍ້ອນເຫດນັ້ນ, ນັບແຕ່ເວລາເລືອກເຟັ້ນທີ່ດິນ, ປຸກສ້າງເຮືອນຮອດເວລາເຂົ້າເຮືອນ, ເຂົາເຈົ້າຕ້ອງດຳເນີນການເຄື່ອນໄຫວຢ່າງຕາມຮີດຄອງປະເພນີຂອງຊາວເຜົ່າປູແປ໋ວ.
ເຮືອນດິນທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງຊາວເຜົ່າປູແປ໋ວ
(ພາບ: ອິນເຕີແນດ)໋
ນັບແຕ່ກ່ອນມານີ້, ຊາວເຜົ່າປູແປ໋ວ ເຄີຍຊອກຫາເຂດຮ່ອມພູເພື່ອປຸກສ້າງເຮືອນ, ສ້າງເປັນບ້ານ, ເພາະວ່າຢູ່ທີນັ້ນສາມາດປູກເຂົ້ານາທາມ, ປູກໜໍ່ໄມ້, ລ້ຽງເຜີ້ງ, ປູກເຫັດ. ເມື່ອເລືອກເຟັ້ນທີ່ດິນປຸກສ້າງເຮືອນ, ເຈົ້າຂອງຄອບຄົວເຄີຍຂຸດຂຸມນ້ອຍຢູ່ກາງເຂດດິນທີ່ໄດ້ເລືອກເຟັ້ນ, ຫຼັງຈາກນັ້ນຈະປ່ອນເຂົ້າເປືອກສອງສາມເມັດໃສ່, ແລ້ວເອົາຖ້ວຍອັດລົງ. ພາຍຫຼັງ 3 ມື້, ຖ້າເຫັນເຂົ້າເປືອກຍັງຮັກສາໄວ້ຄືເກົ່າແມ່ນສາມາດປຸກສ້າງເຮືອນໄດ້. ທ່ານ ຫຼູ່ປ໋າເສົ້າ, ຊາວເຜົ່າປູແປ໋ວ ຢູ່ເມືອງດົ່ງວັນ, ແຂວງຮ່າຢາງ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ທຳອິດແມ່ນຕັ້ງເສົາເຮືອນ, ຫຼັງຈາກນັ້ນແມ່ນໂຄງເຮືອນ ແລ້ວເຮັດຝາເຮືອນດ້ວຍດິນ. ດິນເຮັດຝາເຮືອນແມ່ນດິນສີເຫຼືອງ, ຖ້າເຮັດດ້ວຍດິນສີດຳຝາເຮືອນຈະບໍ່ແໜ້ນ ແລະ ແຕກງ່າຍ. ຕາມທຳມະດາເຮືອນຫຼັງໜຶ່ງສາມາດປຸກສ້າງສຳເລັດໃນເວລາ 15 ວັນ“.
ຕາມບັນດາຜູ້ອາຍຸສູງຂອງຊົນເຜົ່າປູແປ໋ວ ແລ້ວ, ກ່ອນນີ້ຊາວເຜົ່າປູແປ໋ວກໍ່ຢູ່ເຮືອນຮ້ານຄືບັນດາຊົນເຜົ່າອື່ນໆ, ແຕ່ເມື່ອປຸກສ້າງເຮືອນຮ້ານແມ່ນຕ້ອງຕັດໄມ້ປ່າຫຼາຍຕົ້ນ, ໃນຂະນະນັ້ນປ່າພັດແມ່ນແຫຼ່ງລ້ຽງຊີວິດໃຫ້ມະນຸດ.ດ້ວຍຄວາມຄິດຄືດັ່ງກ່າວ, ຊາວເຜົ່າປູແປ໋ວ ຈຶ່ງຊອກຫາວິທີເຮັດຝາເຮືອນດ້ວຍດິນເພື່ອປະກອບສ່ວນຮັກສາປ່າ. ເຮືອນຂອງຊາວເຜົ່າປູແປ໋ວ ອີງຫຼັງໃສ່ປ່າ, ໜ້າເຮືອນມຸ່ງໄປສູ່ທິດໃຕ້ ຫຼືທິດຕາເວັນອອກສ່ຽງໃຕ້. ຫຼັງຄາມຸງດ້ວຍຫຍ້າ ຫຼືດິນຂໍ, ດັ່ງນັ້ນຈຶ່ງມີຄວາມອົບອຸ່ນໃນລະດູໜາວ, ແລະ ເຢັນໃນລະດູຮ້ອນ. ທ່ານ ລືວເຊິ່ນວ້ານ, ສະມາຊິກໜ່ວຍຮຽບຮຽງ, ຄົ້ນຄ້ວາວັດທະນະທຳບັນດາເຜົ່າແຂວງຮ່າຢາງ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ທຳມະດາ, ເຮືອນຂອງຊົນເຜົ່າປູແປ໋ວມີ 2 ຫຼັງຄາ, ກ່ອນນີ້ແມ່ນມຸງດ້ວຍຫຍ້າເປັນຕົ້ນ, ປະຈຸບັນແມ່ນມຸງດ້ວຍດິນຂໍ. ມີ 3 ຫ້ອງ, ຫ້ອງຕົ້ນຕໍແມ່ນຢູ່ໃຈກາງ. ເບື້ອງຂວາແມ່ນຫ້ອງຄົວກິນ, ໃນນັ້ນມີເຕົາໄຟເພື່ອຄົວກິນ ແລະ ເຕົາໄຟເພື່ອບູຊາ. ເຕົາໄຟທັງສອງນີ້ລ້ວນແຕ່ມຸ່ງໄປສູ່ທິດຕາເວັນອອກ. ຊາວເຜົ່າປູແປ໋ວ ຖືເຕົາໄຟເປັນບ່ອນສຳຄັນທີ່ສຸດ. ເມື່ອຕັ້ງແທ່ນບູຊາເຂົ້າເຮືອນໃໝ່, ຕ້ອງບູຊາໃຫ້ຫ້ອງຄົວກິນນີ້ດ້ວຍໄກ່ໂຕໜຶ່ງ“.
ພື້ນເຮືອນເຮັດດ້ວຍຫິນ. ອ້ອມຮອບຝາເຮືອນແມ່ນຊັ້ນຫີນສູງເຄິ່ງແມັດເພື່ອບໍ່ໃຫ້ເຮືອນຫຼຸບ.
“ດິນເພື່ອເຮັດຝາເຮືອນແມ່ນດິນດາກ. ເພາະດິນດາກໜຽວ, ເຮັດໃຫ້ຝາເຮືອນແໜ້ນ ແລະ ບໍ່ແຕກແຫງໄດ້. ຍ້ອນເຫດນັ້ນ, ເຮືອນດິນຢູ່ທີ່ນີ້ຈິ່ງມີອາຍຸນັບຮ້ອຍປີ“.
ຊາວເຜົ່າປູແປ໋ວກຳລັງປຸກສ້າງເຮືອນດິນ
(ພາບ: ອິນເຕີແນດ)໋
ວິທີເຮັດຝາເຮືອນແມ່ນພິເສດ ແລະ ລຳ້ເລີດທີ່ສຸດ. ຕາມທຳມະດາແມ່ນຕ້ອງມີຜູ້ຊາຍ 7 ຄົນສົມທົບກັນເພື່ອປຸກສ້າງເຮືອນດິນ. ໃນນັ້ນ 4 ຄົນຂຸດເອົາດິນແລ້ວສົ່ງເມືອບ້ານ, ໜຶ່ງຄົນຟາດດິນໃຫ້ແຫຼກ ແລະ ອີກສອງຄົນເຮັດຝາເຮືອນ. ຖ້າເຮືອນຕຳ່ກວ່າ 5,5 ແມັດ, ຝາເຮືອນຕ້ອງໜາ 50 cm, ຖ້າເຮືອນສູງກວ່າ, ຝາເຮືອນຕ້ອງໜາກວ່າ 60 cm.
“ເພື່ອເຮັດຝາດິນຕ້ອງມີໄມ້ແປ້ນ 3 ແຜ່ນ, ສອງແຜ່ນຍາວ ແລະ ໜຶ່ງແຜນສັ້ນເພື່ອໃຊ້ເປັນເບົ້າ. ພາຍຫຼັງສ້າງພື້ນສຳເລັດແລ້ວ, ຈະວາງເບົ້າເທິງພື້ນເຮືອນ ແລະ ຍັດດິນໃສ່ເບົ້າ. ເມື່ອຍັດດິນໃສ່ເບົ້າຍິ່ງແຮງເທົ່າໃດຝາເຮືອນຍິ່ງແໜ້ນເທົ່ານັ້ນ. ນອກນັ້ນເຂົາເຈົ້າຍັງຕ້ອງທາຝາດິນໃຫ້ຮາບກ້ຽງ, ສະໜິດແນບ ເພື່ອບໍ່ໃຫ້ນຳ້ຊືມເຂົ້າ ແລະ ບໍ່ໃຫ້ຝາດິນແຕກອອກ“.
ເຮືອນດິນຂອງຊາວເຜົ່າປູແປ໋ວ ມີປະຕູຕົ້ນຕໍໜຶ່ງແຫ່ງຢູ່ຫ້ອງໃຈກາງ, ແລະ ມີ 5 ປ່ອງຢ້ຽມເພື່ອຮັບແສງຕາເວັນ, ເຮັດໃຫ້ເຮືອນຍາມໃດກໍ່ແຈ້ງດີ ແລະ ປອດໂປ່ງ. ນອກນັ້ນ, ເຮືອນຂອງຊາວເຜົ່າປູແປ໋ວ ຍາມໃດກໍ່ມີຊັ້ນສຳຮອງກວ້າງສົມຄວນເພື່ອມ້ຽນສາລີ, ເຂົ້າເປືອກ, ຊີ້ນແຫ້ງ, ທັງເປັນບ່ອນນອນໃຫ້ແຂກອີກ.
ພາຍຫຼັງເຮືອນໄດ້ຮັບການປຸກສ້າງສຳເລັດແລ້ວ, ຊາວເຜົ່າປູແປ໋ວ ຈະຈັດພິທີເຂົ້າເຮືອນໃໝ່ ເພື່ອບູຊາບັນພະບຸລຸດ, ເທວະດາປ່າ, ເທວະດາທີ່ດິນ… ກ່ອນທີ່ເຂົ້າເຮືອນໃໝ່, ໝໍຜີຕ້ອງຈູດທູບທຽນບູຊາບັນພະບຸລຸດຢູ່ເຮືອນເກົ່າ ເພື່ອຂໍຍ້າຍໄປເຮືອນໃໝ່, ຫຼັງຈາກນັ້ນຈະບູຊາເທວະດາຟ້າແຖນຢູ່ອ້ອມເຮືອນ.ຈູດທູບທຽນຢູ່ເຕົາໄຟ ແລະ ປະຕູເຂົ້າອອກ. ພິທີເຂົ້າເຮືອນໃໝ່ຖືກຈັດຂຶ້ນໃນຍາມກາງຄືນ, ຮອດຍາມຮຸ່ງເຊົ້າທຸກພິທີກໍ່ຕ້ອງປະຕິບັດສຳເລັດ. ເພື່ອຕ້ອນຮັບຍາດຕິພີ່ນ້ອງ ແລະ ປະຊາຊົນໃນບ້ານມາອວຍພອນເຮືອນໃໝ່, ເຂົາເຈົ້າບາງຄົນນຳເອົາໄກ່, ໝູ, ເຫຼົ້າ ຫຼືເງິນ ເພື່ອອວຍພອນໃຫ້ຄອບຄົວມີພອນໄຊອັນປະເສີດ, ມີຄວາມສຸກ ແລະ ທຳມາຫາກິນໄດ້ຮັບຜົນດີ.