(vovworld) – ຊົນເຜົ່າມົ້ງ ແມ່ນໜຶ່ງໃນບັນດາຊົນເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍທີ່ມີພົນລະເມືອງຫຼາຍກວ່າໝູ່ຢູ່ຫວຽດນາມ, ທີ່ດຳລົງຊີວິດຕົ້ນຕໍ່ຕາມເນີນພູທີ່ມີຄວາມສູງແຕ່ 1000 ແມັດຂຶ້ນໄປ ຢູ່ບັນດາແຂວງພູດອຍທາງພາກເໜືອ, ເຂດທິດຕາເວັນຕົກແຂວງແທງຮ໋ວາ, ເງ້ອານ ແລະ ບັນດາແຂວງໄຕງວຽນ. ພ້ອມກັບ 53 ຊົນເຜົ່າອ້າຍນ້ອງ, ຊົນເຜົ່າມົ້ງ ແມ່ນພາກສ່ວນໜຶ່ງໃນກຸ່ມກ້ອນມະຫາສາມັກຄີທົ່ວປວງຊົນທັງຊາດ ແລະ ໄດ້ປະກອບສ່ວນເຮັດໃຫ້ວັດທະນະທຳບັນດາເຜົ່າຫວຽດນາມ ອຸດົມສົມບຸນກວ່າອີກ.
ຊົນເຜົ່າມົ້ງດຳ (ພາບ: ອິນເຕີແນດ)
ຊາວເຜົ່າມົ້ງປະກອບດ້ວຍຫຼາຍແຊງຄື: ມົ້ງເດີ້ (ມົ້ງຂາວ), ມົ້ງດູ້ (ມົ້ງດຳ), ມົ້ງເລງ (ມົ້ງລາຍ) ມົ້ງຊີ (ມົ້ງແດງ), ມົ້ງຢົ້ວ (ມົ້ງຂຽວ)…. ເຜົ່າມົ້ງຖືກແບ່ງອອກເປັນຫຼາຍແຊງເຊັ່ນນັ້ນ ແມ່ນອີງຕາມຄວາມແຕກຕ່າງກັນກ່ຽວກັບເຄື່ອງນຸ່ງ ແລະ ພາສາປາກເວົ້າລະຫວ່າງແຊງຕ່າງໆ. ຕົວຢ່າງຄືຊາວເຜົ່າມົ້ງຂາວນຸ່ງສິ້ນສີຂາວ, ຊາວເຜົ່າມົ້ງດຳ ແມ່ນນຸ່ງສິ້ນສີດຳເປັນຕົ້ນ. ເຜົ່າມົ້ງສ່ວນຫຼາຍໃຊ້ພາສາດຽວກັນ, ນອກນັ້ນຍັງມີພາສາທ້ອງຖີ່ນອີກ.
ຊື່ຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງກໍ່ສະແດງໃຫ້ເຫັນວັດທະນະທຳສະເພາະຂອງຕົນຢ່າງຈະແຈ້ງ. ຊາວເຜົ່າມົ້ງຢູ່ຫວຽດນາມ ຕິດພັນກັບການປູກຝັງ ຫາກບໍ່ຕິດພັນກັບການລ້ຽງສັດ. ຊາວເຜົ່າມົ້ງຊຳນານກັບວຽກງານກະສີກຳ, ເຂົາເຈົ້າດຳລົງຊີວິດຕາມເນີນພູ ແລະ ການປູກຝັງຂອງເຂົາເຈົ້າຕາມສອງຮູບການຄື: ເຮັດໄຮ່ ແລະ ປູກເຂົ້ານາທາມ. ລະດັບປູກເຂົ້ານາທາມຕາມທົ່ງນາຂັ້ນໄດຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງແມ່ນສູງທີ່ສຸດ. ເພາະວ່າຊາວເຜົ່າມົ້ງມີມູນເຊື້ອປູກເຂົ້ານາທາມມາແຕ່ດົນນານແລ້ວ. ເອື້ອຍ ເຈິ່ນທິທູຖູຍ, ປະລິຍາເອກຊົນເຜົ່າວິທະຍາ, ສັງກັດຫໍພິພິດທະພັນຊົນເຜົ່າວິທະຍາຫວຽດນາມ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ຊາວເຜົ່າມົ້ງຍ້າຍມາດຳລົງຊີວິດຢູ່ຫວຽດນາມ ກ່ອນນີ້ປະມານ 300-500 ປີ. ເວລານັ້ນຊາວເຜົ່າກິງດຳລົງຊີວິດຢູ່ເຂດທົ່ງພຽງ, ສ່ວນຊົນເຜົ່າໄຕ, ຊົນເຜົ່າຜູ້ໄທ ພັດດຳລົງຊີວິດຢູ່ເຂດຮ່ອມພູ. ຍ້ອນບໍ່ມີດິນປູກຝັງ, ເຂົາເຈົ້າຈຶ່ງຂຸດຄົ້ນເນີນພູສ້າງເປັນທົ່ງນາຂັ້ນໄດເພື່ອປູກເຂົ້ານາທາມ. ເຜົ່າມົ້ງແມ່ນຊົນເຜົ່າພິເສດທີ່ສຸດ, ເຂົາເຈົ້າດຳລົງຊີວິດ ແລະ ຮັບມືກັບທຸກເງື່ອນໄຂ, ທຸກສະຖານະການ, ດັ່ງນັ້ນຈຶ່ງສາມາດປະດິດສ້າງຫຼາຍຮູບການປູກຝັງໃໝ່ ກໍ່ຄືມີປະເພນີໃໝ່ໃຫ້ເໝາະສົມກັບເງື່ອນໄຂດຳລົງຊີວິດຢູ່ບ່ອນໃໝ່ໄດ້.”
ຊົນເຜົ່າມົ້ງຂາວ (ພາບ: ອິນເຕີແນດ)
ຊາວເຜົ່າມົ້ງດຳລົງຊີວິດຢູ່ຫຼາຍແຂວງໃນປະເທດຫວຽດນາມ, ແລະໃນແຕ່ລະແຂວງ, ເຂົາເຈົ້າມັກດຳລົງຊີວິດຮ່ວມກັນຢູ່ບາງເມືອງເທົ່ານັ້ນ, ເຂົາເຈົ້າບໍ່ເຄີຍດຳລົງຊີວິດຮ່ວມກັນກັບຊົນເຜົ່າອື່ນໆ. ເຮືອນຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງຖືກກໍ່ສ້າງຕາມເນີນພູ, ທາງໜ້າມີຫ້ວຍນ້ຳ, ທາງຫຼັງອີງໃສ່ພູ, ເຂົາເຈົ້າເຮັດເຮືອນດ້ວຍໄມ້ຫຼືດິນ. ຍ້ອນດຳລົງຊີວິດຢູ່ເຂດມີອາກາດໜາວເຢັນ, ດັ່ງນັ້ນເຮືອນຂອງເຂົາເຈົ້າບໍ່ສູງ ແລະ ບໍ່ມີປ່ອງຢ້ຽມ.
ຊາວເຜົ່າມົ້ງຖືວ່າທຸກສິ່ງທຸກຢ່າງລ້ວນແຕ່ມີວີນຍານ ແລະ ຫຼັງເຮືອນກໍ່ເຊັ່ນດຽວກັນ. ໃນເຮືອນມີເທວະປະຕູ, ເທວະເສົາ, ເທວະເຮືອນຄົວ, ຜີບ້ານເພື່ອປົກປ້ອງເຂົາເຈົ້າຕໍ່ໜ້າທຸກອິດທິກຳລັງ. ເມື່ອອອກຈາກເຮືອນຈະບໍ່ມີເທວະດາຫຼືຜີບ້ານປ້ອງກັນອີກ, ດັ່ງນັ້ນເຂົາເຈົ້າຈຶ່ງໃຊ້ອັນໃດອັນໜຶ່ງເປັນຍັນເພື່ອປ້ອງກັນຕົວອອກຈາກຜີສາງ.
ຊາວເຜົ່າມົ້ງແມ່ນຊົນເຜົ່າສືບສາຍຕະກຸນທາງພໍ່, ໃນຄອບຄົວຜູ້ຊາຍມີສິດຕັດສິນວຽກງານທັງໝົດ ແລະ ເປັນຜູ້ສືບມູນໃນຄອບຄົວ. ສ່ວນຜູ້ຍິງບໍ່ໄດ້ສືບມູນ, ເມື່ອເອົາຜົວ, ຊັບສິນອັນດຽວທີ່ຜູ້ສາວໄດ້ນຳໄປຄອບຄົວຂອງຜົວແມ່ນເຄື່ອງສຳອາງດ້ວຍເງິນ ແລະ ເຄື່ອງນຸ່ງເທົ່ານັ້ນ. ຊາວເຜົ່າມົ້ງຫ້າມຕະກຸນດຽວເອົາກັນເປັນຜົວເມຍ, ເຂົ້າເຈົ້າມັກເກີດລູກຫຼາຍຄົນເພື່ອມີຜູ້ສືບສາຍຕະກຸນ, ທັງຍົກສູງອິດທິພົນໃຫ້ວົງຕະກຸນ, ທັງເພີ່ມກຳລັງແຮງງານໃຫ້ຄອບຄົວອີກ. ພໍ່ແມ່ຍາມໃດກໍ່ຢູ່ຮ່ວມກັບລູກຊາຍຫຼ້າ. ດັ່ງນັ້ນລູກຫຼ້າຈະເປັນຜູ້ຮັບຜິດຊອບວຽກງານບູຊາບັນພະບຸລຸດໃນຄອບຄົວ.
ນາຂັ້ນໄດຂອງຊົນເຜົ່າມົ້ງ (ພາບ: ອິນເຕີແນດ) ສຳລັບຊາວເຜົ່າມົ້ງ, ວົງຕະກຸນມີບົດບາດສຳຄັນທີ່ສຸດ, ໃນວົງຕະກຸນຈະມີຜູ້ໜຶ່ງເປັນເຈົ້າຕະກຸນ, ແຕ່ລະວົງຕະກຸນກໍ່ມີຂໍ້ກຳນົດ, ກົດລະບຽບສະເພາະ, ບັງຄັບໃຫ້ທຸກຄົນໃນວົງຕະກຸນຕ້ອງປະຕິບັດຕາມ. ເອື້ອຍ ເຈິ່ນທູຖູຍ, ໃຫ້ຮູ້ຕື່ມອີກວ່າ:
”ວົງຕະກຸນມີຄວາມສຳຄັນທີ່ສຸດສຳລັບຊາວເຜົ່າມົ້ງ. ສິ່ງດັ່ງກ່າວສະແດງອອກຢູ່ບ່ອນວ່າ, ໃນວົງຕະກຸນດຽວ, ເຂົາເຈົ້າສາມາດດຳລົງຊີວິດ ຫຼືຕາຍໃນເຮືອນຂອງກັນໄດ້. ການຈັດວາງກໍ່ຄືວິທີບູຊາໃນແຕ່ລະວົງຕະກຸນກໍ່ແຕກຕ່າງກັນ. ລູກສາວເມື່ອເອົາຜົວແລ້ວແມ່ນຈະຂຶ້ນກັບວົງຕະກຸນຂອງຄອບຄົວຜົວ, ດັ່ງນັ້ນບໍ່ໄດ້ເກີດລູກ ຫຼືຕາຍໃນເຮືອນຂອງພໍ່ແມ່ຕົນ”.
ໃນປະຊາຄົມ 54 ຊົນເຜົ່າຢູ່ຫວຽດນາມ ນັ້ນ, ຊົນເຜົ່າມົ້ງ ແມ່ນໜຶ່ງໃນບັນດາຊົນເຜົ່າຍັງຄົງຮັກສາໄດ້ຈຸດພິເສດສະເພາະ ແລະ ສີສັນວັດທະນະທຳທີ່ເປັນມູນເຊື້ອຂອງຊົນເຜົ່າຕົນໄວ້ໄດ້ໃນຊີວິດແຫ່ງການເຊື່ອມໂຍງປະຈຸບັນນີ້.