(vovworld) - ພ້ອມກັບການບຸກເບີກທີ່ດິນ, ຕັ້ງພູມລຳເນົາຄົງທີ່ຢູ່ເຂດທົ່ງພຽງແມ່ນ້ຳຂອງແລ້ວ, ຊາວເຜົ່າ ຂະແມຍັງສືບທອດພື້ນຖານວັດທະນະທຳ ອັງກໍ, ພື້ນຖານອະລິຍະທຳເຂົ້ານາທາມ ພ້ອມກັບປະເພນີຕ່າງໆຂອງຊາວເຜົ່າຮວາ, ຈຳ ອີກດ້ວຍ. ອັນໄດ້ສ້າງເປັນສີສັນວັດທະນະທຳສະເພາະ. ສຳລັບຊາວເຜົ່າ ຂະແມ, ເຂົາເຈົ້າມີສາງດົນຕີທີ່ອຸດົມສົມບຸນ ແລະ ເປັນເອກະລັກສະເພາະ, ໃນນັ້ນເຄື່ອງດົນຕີປະກອບດ້ວຍ 5 ຊຸດແມ່ນຄຸນຄ່າວັດທະນະທຳສະເພາະຂອງຊາວເຜົ່າ ຂະແມຢູ່ພາກໃຕ້ ຫວຽດນາມ.
ເຄື່ອງດົນຕີ 5 ຊຸດຂອງຊາວເຜົ່າ ຂະແມຢູ່ພາກໃຕ້
(ພາບ: ອິນເຕີແນດ)
ເຄື່ອງດົນຕີປະກອບດ້ວຍ 5 ຊຸດ, ພາສາ ຂະແມເອີ້ນວ່າ Phleng Pinpeat, ເຊິ່ງແມ່ນເຄື່ອງດົນຕີພື້ນເມືອງທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງຊາວເຜົ່າ ຂະແມຢູ່ພາກໃຕ້. ມັນມີສຽງແຮງ ແລະ ເຄີຍໃຊ້ໃນງານບຸນຕ່າງໆ, ເອີ້ນວ່າເຄື່ອງດົນຕີ 5 ຊຸດ ເພາະວ່າມັນປະກອບມີ: ເຄື່ອງດົນຕີເປັນທອງ, ເປັນເຫຼັກ, ເປັນໄມ້, ເປັນອາຍ ແລະ ເປັນໜັງ. ເຄື່ອງດົນຕີ 5 ຊຸດນີ້ແມ່ນນ້ຳໃຈຂອງຊາວເຜົ່າ ຂະແມທີ່ມີຕໍ່ເທວະດາຟ້າແຖນ, ຕໍ່ທຳມະຊາດ ແລະ ມະນຸດ. ບັນດາວັດໃຫຍ່ເກືອບທັງໝົດຂອງຊາວເຜົ່າ ຂະແມລ້ວນແຕ່ມີເຄື່ອງດົນຕີ 5 ຊຸດ. ກ່ອນນີ້, ເຄື່ອງດົນຕີນີ້ມີແຕ່ໃຊ້ໃນບັນດາງານບຸນໃຫຍ່ຢູ່ວັດຄື: ບຸນພາວະນາຂໍຄວາມຜາສຸກ, ບຸນຖະຫວາຍດອກໄມ້. ແຕ່ປະຈຸບັນເຂົາເຈົ້າຍັງນຳໃຊ້ຢ່າງກວ້າງຂວາງໃນງານມະໂຫລານຕ່າງໆອີກ. ທ່ານ ຫຼີແຢງ, ຢູ່ນະຄອນ ຊອກຈັງ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ປະຈຸບັນ, ໂດຍໄດ້ຮັບການລົງທຶນຈາກລັດລັດ, ຊີວິດການເປັນຢູ່ຂອງປະຊາຊົນກໍ່ດີກວ່າ, ດັ່ງນັ້ນວັດ ຫຼືປະຊາຊົນເອງກໍ່ສາມາດຊື້ເຄື່ອງດົນຕີ 5 ຊຸດ ເພື່ອຮັບໃຊ້ງານບຸນໃນວັດ, ໃນບ້ານຂອງຕົນໄດ້. ໃນວັດແຕ່ລະແຫ່ງກໍ່ມີວົງດົນຕີ 5 ຊຸດຂອງຕົນ. ຖ້າຫາກຊາວໜຸ່ມ, ເຍົາວະຊົນຜູ້ໃດຢາກຮຽນ, ພວກຂ້າພະເຈົ້າກໍ່ສອນໃຫ້, ແຕ່ຕ້ອງມີຄວາມນິຍົມຈຶ່ງສາມາດຮຽນດົນຕີປະເພດນີ້ໄດ້“.
ເຄື່ອງດົນຕີ 5 ຊຸດຖືກໃຊ້ໃນວັດຕ່າງໆຂອງຊາວເຜົ່າ ຂະແມຢູ່ພາກໃຕ້
(ພາບ: ອິນເຕີແນດ)
ການຫຼິ້ນເຄື່ອງດົນຕີ 5 ຊຸດນີ້ສ່ວນຫຼາຍແມ່ນໃຊ້ວິທີຕີໃສ່ໃຫ້ເປັນຈັ່ງຫວະ, ໃນນັ້ນກອງ Sampho ຖືກຕີດ້ວຍມືສອງເບື້ອງ, ກອງໃຫຍ່ຖືກຕີດ້ວຍໄມ້,…ໃນບັນດາເຄື່ອງດົນຕີຂອງຂອງວົງດົນຕີ 5 ຊຸດນັ້ນ, Roneat ek ໄດ້ຮັບຖືວ່າແມ່ນເຄື່ອງດົນຕີຕົ້ນຕໍ. ປະຈຸບັນໃນວົງດົນຕີ 5 ຊຸດນັ້ນ, ເຄື່ອງດົນຕີ Roneat ek ແລະ Roneat – thung, Cuong-tuoch, Cuong thom ແລະ ກອງໃຫຍ່ຄູ່ໜຶ່ງແມ່ນຂາດບໍ່ໄດ້. ໂດຍຕ່າງກັບ ການນຳໃຊ້ເຄື່ອງດົນຕີຂອງຊົນເຜົ່າອື່ນໆ, ການນຳໃຊ້ເຄື່ອງດົນຕີ 5 ຊຸດແມ່ນບໍ່ງ່າຍດາຍ, ມັນຮຽກຮ້ອງໃຫ້ນັກດົນຕີ ບໍ່ພຽງແຕ່ຕ້ອງມີຄວາມເຂົ້າໃຈກ່ຽວກັບດົນຕີ, ທຳນອງດົນຕີຂອງຊາວເຜົ່າ ຂະແມພາກໃຕ້ເທົ່ານັ້ນ, ຫາກຍັງຕ້ອງເຂົ້າໃຈດ້ານວັດທະນະທຳຂອງຊາວເຜົ່າ ຂະແມອີກດ້ວຍ ເພື່ອສົ່ງທຳນອງດົນຕີ, ວີນຍານ ກໍ່ຄືວັດທະນະທຳຂອງຊາວເຜົ່າ ຂະແມເຖິງຜູ້ຟັງ. ນັກສິລະປິນ ຫຼີຟາດ ຢູ່ນະຄອນ ຊອກຈັງ, ຜູ້ຜະລິດເຄື່ອງດົນຕີ 5 ຊຸດໃຫ້ວົງດົນຕີ, ແບ່ງປັນວ່າ:
“ຂ້າພະເຈົ້າຮູ້ຜະລິດເຄື່ອງດົນຕີ 5 ຊຸດນັບແຕ່ກ່ອນນີ້ 20 ປີ. ເມື່ອມີອາຍຸ 15 ປີໄດ້ຮູ້ຈັກວິທີເຮັດແລ້ວ. ໃນເບື້ອງຕົ້ນເຮັດບໍ່ງາມ, ແຕ່ທັງຮຽນທັງເຮັດ, ດົນແລ້ວເຮັດກໍ່ງາມ. ຕ້ອງຮູ້ຫຼິ້ນດົນຕີຈຶ່ງຮູ້ຜະລິດເຄື່ອງດົນຕີ“.
ເດັກນ້ອຍຊາວເຜົ່າຂະແມຮຽນຫຼິ້ນເຄື່ອງດົນຕີ 5 ຊຸດ
(ພາບ: ອິນເຕີແນດ)
ເຄື່ອງດົນຕີ 5 ຊຸດຂອງຊາວເຜົ່າ ຂະແມມີຈຸດພິເສດສະເພາະ, ມີຄຸນຄ່າສິລະປະສູງ, ແຕ່ຢາກນຳໃຊ້ເຄື່ອງດົນຕີນີ້ໄດ້ດີ, ຜູ້ນຳໃຊ້ຕ້ອງຮູ້ວິທີປະສານສຽງ, ມີຄວາມນິຍົມ ແລະ ມີຫົວຄິດປະດິດສ້າງ.
ໃນຫ້ອງຮຽນດົນຕີສຳລັບເດັກນ້ອຍ. ນ້ອງ ເລິມກວຽດທັ໋ງ ພວມເມົາມົວກັບການຮຽນດົນຕີ 5 ຊຸດ, ດ້ວຍບັນດາທຳນອງດົນຕີ ຂະແມທີ່ເປັນມູນເຊື້ອ ໃນວັດເຈຍຢູ່ ຊອກຈັງ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ,
“ນ້ອງຮຽນດົນຕີປະເພດນີ້ເປັນເວລາ 3 ປີແລ້ວ. ໃນເບື້ອງຕົ້ນຮູ້ສຶກຍາກຫຼາຍ, ແຕ່ດ້ວຍຄວາມມານະພະຍາຍາມຮຽນຢ່າງສຸດຈິດສຸດໃຈ, ປະຈຸບັນ, ນ້ອງສາມາດຫຼິ້ນໄດ້ດີແລ້ວ“.
ເຄື່ອງດົນຕີ 5 ຊຸດ ໄດ້ຮັບຖືວ່າແມ່ນຊັບສົມບັດອັນລຳ້ຄ່າຂອງຊາວເຜົ່າ ຂະແມພາກໃຕ້. ວົງດົນຕີ 5 ຊຸດໄດ້ກາຍເປັນສັນຍາລັກແຫ່ງວັດທະນະທຳທີ່ມີຊີວິດຊີວາ, ແມ່ນວີນຍານໃນຊີວິດທາງດ້ານວັດທະນະທຳຂອງຊາວເຜົ່າ ຂະແມ. ຊາວເຜົ່າ ຂະແມມີຄຳເວົ້າທີ່ວ່າ: “ເດັກນ້ອຍ ຂະແມຮູ້ຟ້ອນລຳທຳເພງກ່ອນທີ່ຈະຮູ້ອ່ານ, ຮູ້ຂຽນ“ ສິ່ງດັ່ງກ່າວສະແດງໃຫ້ເຫັນຜົນສະທ້ອນຢ່າງເລິກເຊິ່ງ, ກວ້າງຂວາງຂອງດົນຕີໃນຊີວິດທາງດ້ານຈິດໃຈຂອງຊາວເຜົ່າ ຂະແມພາກໃຕ້.