(vovworld) - ສຳລັບຊາວເຜົ່າໄຢ໋, ເຂົ້າຕົ້ມ, ເຂົ້າໜົມຂາວ (ເຂົ້າໜົມເຮັດດ້ວຍແປ້ງເຂົ້າໜຽວ), ເຂົ້າຫຼີ້ມແມ່ນອາຫານທີ່ຂາດບໍ່ໄດ້ໃນພາບູຊາບັນພະບຸລຸດໃນໂອກາດບຸນປີໃໝ່, ງານສົບ, ງານແຕ່ງດອງຫຼືພິທີງານບຸນຕ່າງໆ. ຊາວເຜົ່າໄຢ໋ຖະຫວາຍເຂົ້າໜົມເຫຼົ່ານັ້ນຂຶ້ນບັນພະບຸລຸດເພື່ອແຈ້ງຜົນແຫ່ງການອອກແຮງງານໃນປີຜ່ານມາ, ພ້ອມທັງພາວະນາຂໍໃຫ້ມີຂຸຂະພາບເຂັ້ມແຂງ, ມີຄວາມໂຊກດີ ແລະ ລະດູການປູກຝັງໄດ້ຮັບຜົນດີ. ເພື່ອເຮັດເຂົ້າຕົ້ມ, ເຂົ້າໜົມບູຊາບັນພະບຸລຸດ, ເຂາເຈົ້າຕ້ອງກະກຽມຢ່າງລອບຄອບຖີ່ຖ້ວນ, ເພາະວ່າເຄື່ອງຖະຫວາຍຂຶ້ນຕໍ່ບັນພະບຸລຸດຕ້ອງສະອາດ ແລະ ຕ້ອງເຮັດດ້ວຍຄວາມເຄົາລົບນັບຖືຈຶ່ງໄດ້ຮັບການຮັບຮູ້ ແລະ ບໍ່ຖືກຕິຕຽນຮ້າຍດ່າ.
ເຂົ້າຕົ້ມຂອງຊົນເຜົ່າໄຢ໋
ໂດຍຕ່າງກັບເຂົ້າຕົ້ມຮູບຈັດຕຸລັດຂອງຊາວກິງ, ເຂົ້າຕົ້ມຂອງຊາວເຜົ່າໄຢ໋ພັດສວດຢູ່ເຄິງກາງ, ດັ່ງນັ້ນຈຶ່ງເອີ້ນວ່າເຂົ້າຕົ້ມໂຄມ. ບັນດາຜູ້ມີອາຍຸສູງໃຫ້ຮູ້ວ່າ, ເພື່ອເຮັດເຂົ້າຕົ້ມແມ່ນຕ້ອງເລືອກເຟັ້ນວັດຖຸດິບຢ່າງລະອຽດທີ່ສຸດ. ໃບຕອງຕ້ອງຫາຢູ່ໃນປ່າ, ໃບໃຫຍ່ພໍດີ, ເຂົ້າໜຽວໄຮ່ຕ້ອງຫອມ, ແຊບ, ເມັດສະເໝີກັນໂດຍເຂົາເຈົ້າປູກເອງ, ໝາກຖົ່ວຂຽວຕ້ອງຮ່ອນເອົາເປືອກນອກອອກໃຫ້ໝົດ. ສ່ວນຊີ້ນໝູຕ້ອງແມ່ນຊີ້ນສາມຊັ້ນ, ເອືອບກັບເຄື່ອງເທດ... ເມື່ອວັດຖຸດິບໄດ້ຮັບການກະກຽມຢ່າງຄົບຖ້ວນແລ້ວ, ເຂົາເຈົ້າຈຶ່ງຫໍ່ເຂົ້າຕົ້ມ. ການຫໍ່ກໍ່ຕ້ອງຄ່ອງແຄ້ວ ແລະ ແໜ້ນພໍສົມຄວນ, ເຂົ້າຕົ້ມຈຶ່ງມີຮູບງາມ. ເອື້ອຍ ຮ່ວາງທິບິກ, ຢູ່ບ້ານຫຼວງເດີ, ຕາແສງກົກຊານ, ເມືອງບາດຊາດ, ແຂວງລາວກາຍ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ເຂົ້າຕົ້ມຕ້ອງສວດຢູ່ເຄິ່ງກາງ, ຍິ່ງສວດ, ຍິ່ງສະເໝີກັນເທົ່າໃດກໍ່ຍິ່ງງາມເທົ່ານັ້ນ, ເບິ່ງເຂົ້າຕົ້ມກໍ່ຮູ້ເລີຍວ່າຜູ້ຫໍ່ມີຄວາມຊຳນານຫຼືບໍ. ເຂົ້າຕົ້ມຕ້ອງງາມເພື່ອບູຊາບັນພະບຸລຸດ. ເມື່ອບູຊາແຕ່ລະເທື່ອຕ້ອງມີເຂົ້າຕົ້ມ 7 ອັນ. ພາຍຫຼັງບູຊາ 2 ວັນຈຶ່ງໄດ້ເອົາອອກ “.
ເມື່ອຫໍ່, ເຂົາເຈົ້າຕ້ອງວາງເຂົ້າຕົ້ມເທິງໂຕະ, ຊາວເຜົ່າໄຢ໋ຄະລຳບໍ່ໃຫ້ວາງເຂົ້າຕົ້ມເທິງກົກຂາ, ເພາະຖືວ່າເຮັດຄືແນວນັ້ນ, ເມື່ອຕົ້ມເຂົ້າຕົ້ມຈະບໍ່ສຸກດີ. ພາຍຫຼັງຫໍ່ສຳເລັດ, ເຂົາເຈົ້າຈະເອົາເຂົ້າຕົ້ມໃສ່ໝໍ້ ແລະ ແຊ່ນຳ້ໃນເວລາ 3 - 4 ຊົ່ວໂມງ, ຫຼັງຈາກນັ້ນຈຶ່ງຕົ້ມໃນເວລາ 10 ຊົ່ວໂມງ. ເມື່ອເຂົາຕົ້ມສຸກ, ເຂົາເຈົ້າຈະເອົາອອກແລ້ວວາງເທິງແທ່ນບູຊາບັນພະບຸລຸດ ແລະ ແທ່ນບູຊາເຈົ້າທີ່ເຈົ້າຖານກ່ອນ.
ໃນພາບູຊາຂອງຊາວເຜ່ົາໄຢ໋, ເຂົ້າຫຼີ້ມກໍ່ແມ່ນຊະນິດທີ່ຂາດບໍ່ໄດ້. ຊາວເຜົ່າໄຢ໋ເຄີຍເຮັດເຂົ້າຫຼີ້ມໃນໂອກາດບຸນເຕັດ. ເຂົ້າເພື່ອເຮັດເຂົ້າໜົມຊະນິດນີ້ຕ້ອງມີເມັດກົມ, ສະເໝີກັນ, ເຂົ້າຫຼີ້ມຈຶ່ງແຊບ ແລະ ງາມ. ທ່ານ ຮ່ວາງອາເມົາ, ຊາວເຜົ່າໄຢ໋ຢູ່ບາດຊາດ, ລາວກາຍ ແນະນຳວິທີເຮັດເຂົ້າຫຼີ້ມວ່າ:
“ໜຶ້ງເຂົ້າໜຽວໃຫ້ສຸກແລ້ວໂຮຍແປ້ງໃສ່ເພື່ອບໍ່ໃຫ້ເມັດເຂົ້າໜຽວຕິດໃສ່ກັນ, ຫຼັງຈາກນັ້ນເຂົ້າເຈົ້າຈະໜີບໃຫ້ເມັດເຂົ້າແວບລົງ, ແລ້ວຕາກແຫ້ງ. ເມື່ອໃກ້ຈະຮອດວັນບຸນຈຶ່ງນຳໄປຂົ້ວ ແລະ ເຊື່ອມກັບນຳ້ຕານກ້ອນ “.
ເຂົ້າຫຼີ້ມຂອງຊົນເຜົ່າໄຢ໋
ພາຍຫຼັງເຊື່ອມນຳ້ຕານກ້ອນກັບເຂົ້າທີ່ໄດ້ຂົ້ວແລ້ວຈະຕັກໃສ່ຖ້ວຍໃຫຍ່ໃຫ້ເປັນຮູບຈວຍແລ້ວວາງເທິງແທ່ນບູຊາບັນພະບຸລຸດ. ເຂົ້າຫຼີ້ມມີກິ່ນຫອມຂອງເຂົ້າໜຽວ ແລະ ນຳ້ຂີງ, ມີລົດຫວານຂອງນຳ້ຕານກ້ອນ. ນີ້ແມ່ນອາຫານພິເສດຂອງຊາວເຜົ່າໄຢ໋ທີ່ບໍ່ເຄີຍມີຢູ່ທ້ອງຖີ່ນອື່ນໆ.
ເຂົ້າໜົມຂາວກໍ່ເຄີຍເຮັດໃນໂອກາດບຸນເຕັດ, ແຕ່ວັນທີ 26, 27ເດືອນສິບສອງ, ໄລ່ຕາມຈັນທະປະຕິທິນເພື່ອເຊີນໝູ່ເພື່ອນກິນ, ຫຼືເປັນຂອງຕ້ອນໃຫ້ກັນໃນຊຸມວັນບຸນເຕັດ. ກ່ຽວກັບວິທີເຮັດເຂົ້າໜົມຂາວ, ຂັ້ນຕອນທຳອິດກໍ່ຄ້າຍຄືກັນກັບເຮັດເຂົ້າຫຼີ້ມ, ແຕ່ມັນຕ່າງກັນຢູ່ບ່ອນວ່າ, ພາຍຫຼັງເຂົ້າໜຽວຖືກຂົ້ວໃຫ້ສຸກ ຈະບົດໃຫ້ແຫຼກມຸ່ນ ແລ້ວຝັງລົງດິນໃນເວລາ 2, 3 ວັນ ເພື່ອໃຫ້ແປ້ງເຂົ້າໜຽວບານອອກ. ເອື້ອຍ ວີທິແທງ, ຢູ່ຫຼວງລ໋າວ, ກົກຊານ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ເອົາແປ້ງມາຄົນກັບນຳ້ຕານກ້ອນໃຫ້ແປ້ງຕິດໃສ່ກັນຈຶ່ງໄດ້, ແລ້ວເອົາກວດແກ້ວ, ຫຼືໄມ້ກົມມາລິ້ງໄປລິ້ງມາໃຫ້ນຳ້ຕານຊຶມເຂົ້າແປ້ງ, ຈາກນັ້ນເອົາແປ້ງນີ້ມາຍັດໃສ່ເບົ້າຫຼືຈອກໃຫ້ເປັນຮູບ“.
ເຂົ້າໜົມຂາວຂອງຊົນເຜົ່າໄຢ໋
ເຂົ້າໜົມປະເພດຕ່າງໆຂອງຊາວເຜົ່າໄຢ໋ ລ້ວນແຕ່ເຮັດດ້ວຍວັດຖຸດິບໂດຍເຂົາເຈົ້າຜະລິດເອງ, ສິ່ງດັ່ງກ່າວສະແດງໃຫ້ເຫັນຄວາມເຄົາລົບນັບຖືຕໍ່ບັນພະບຸລຸດ. ວິທີເຮັດເຂົ້າໜົມກໍ່ຖືກຊາວເຜົ່າໄຢ໋ຮັກສາໄວ້ແຕ່ຮຸ່ນກ່ອນມາຮອດປະຈຸບັນ, ຄືດັ່ງຮັກສາວັດທະນະທຳທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງຊາວເຜົ່າຕົນໄວ້.