(vovworld)- ຊາວເຜົ່າຈຳບາລາມົນ ແລະ ຈຳບານີ ຖືລະບອບມານດາສິດທິລາດ. ໃນຂະນະທີ່ຫລາຍຊົນເຜົ່າໄດ້ຫັນຈາກລະບອບມານດາສິດທິລາດເປັນບີດາສິດທິລາດ, ແຕ່ເຜົ່າຈຳຍັງຄົງຮັກສາລະບອບມານດາສິດທິລາດຢູ່. ໃນລາຍການສີສັນ 54 ຊົນເຜົ່າພາກນີ້, ເຊີນທ່ານຮັບຟັງບົດຂຽນຂອງນັກຂ່າວແທງງາ ທີ່ພາດຫົວເລື່ອງວ່າ: ລະບອບມານດາສິດທິລາດຂອງຊາວເຜົ່າຈຳ
 |
ປະຈຸບັນ ຢູ່ຫວຽດນາມ ມີຫລາຍຊົນເຜົ່າຍັງຄົງຖືລະບອບມານດາສິດທິລາດ. ຖ້າຫາກແມ່ຍິງຊົນເຜົ່າ ເອເດ ຮັບຜິດຊອບວຽກງານຕົ້ນຕໍໃນຄອບຄົວທັງມີທີ່ຕັ້ງບົດບາດໃນວົງຄະນາຍາດ ແລະ ສັງຄົມ ຫລື ຊາວເຜົ່າຢາລາຍ ເຖິງວ່າປະຕິບັດຕາມລະບອບມານດາສິດທິລາດກໍຕາມ ແຕ່ແມ່ຍິງບໍ່ໄດ້ເຂົ້າເຮືອນຣົງ (ຊື່ງແມ່ນສັນຍາລັກສັກກະລະບູຊາຂອງຊົນເຜົ່າ) ນັ້ນ, ລະບອບມານດາສິດທິລາດຂອງຊາວເຜົ່າຈຳພັດມີຈຸດພິເສດສະເພາະຕ່າງຫາກ. ທ່ານ ເລຢູຍດ້າຍ, ຫົວຫນ້າພະແນກຄົ້ນຄ້ວາ ແລະ ຮຽບຮຽງວັດທະນະທຳຫວຽດນາມ ສັງກັດຫໍພິພິດທະພັນເຊົາເຜົ່າວິທະຍາຫວຽດນາມ ຖືວ່າ: ສິ່ງທີ່ເຫັນໄດ້ຢ່າງຈະແຈ້ງທີ່ສຸດໃນລະບອບມານດາສິດທິລາດຂອງຊາວເຜົ່າຈຳ ນັ້ນແມ່ນການຈັດຕັ້ງສັງຄົມໂດຍອີງຕາມວົງຕະກຸນຂອງຜູ້ເປັນແມ່, ແລະການຈັດ ພິທີການຕ່າງໆກໍ່ລ້ວນແຕ່ອີງຕາມວົງຕະກຸນແມ່.
“ຈຸດພິເສດສະເພາະຂອງລະບອບມານດາສິດທິລາດຂອງຊາວເຜົ່າຈຳນັ້ນແມ່ນ ລູກເຕົ້າຖືວົງຕະກຸນແມ່. ທີສອງ ໃນການດຳລົງຊີວິດ, ເອື້ອຍນອ້ງຍິງຂອງແມ່ຜູ້ດຽວແມ່ນດຳລົງຊີວິດຢູ່ຮ່ວມກັນ. ຫລືໃນວົງຕະກຸນກໍເຊັນດຽວກັນ, ທຳມະດາເອື້ອຍນ້ອງຍິງແມ່ນຂຶ້ນກັບຝ່າຍແມ່. ສ່ວນລູກສາວຫລ້າດຳລົງຊີວິດຮ່ວມກັບພໍ່ແມ່ ແລະ ໄດ້ສືບຊັບສົມບັດຫຼາຍກວ່າໝູ່, ສ່ວນລູກຊາຍບໍ່ໄດ້ຫຍັງເລີຍ. ໃນການສົມລົດ, ຜູ້ສາວເປັນຜູ້ເອົາຜົວ.”
ລະບອບມານດາສິດທິລາດ ຂອງຊາວເຜົ່າຈຳສະແດງໃຫ້ເຫັນຢ່າງຈະແຈ້ງໃນການແຕ່ງດອງ. ຄອບຄົວຜູ້ສາວມີສິດເປັນເຈົ້າການໃນການສົມລົດ. ເມື່ອລູກສາວຮອດເກັ່ນອາຍຸເອົາຜົວ, ພໍ່ແມ່ໄປຊອກຫາຜູ້ບ່າວໃນບ້ານກ່ອນ ເພື່ອເລືອກເຟັ້ນລູກເຂີຍຜູ້ດີໃຫ້ແກ່ຄອບຄົວຕົນ. ທຸກວຽກງານກະກຽມໃຫ້ແກ່ສູ່ຂໍລ້ວນແຕ່ດຳເນີນໄປຢ່າງປິດລັບ ສະນັ້ນ ເຂົາເຈົ້າເຄີຍເຊີນພໍ່ສື່,ແມ່ສື່ມາຊ່ວຍເຫລືອເພື່ອສຳຫຼວດຄອບຄົວຂອງຜູ້ບ່າວ. ຜູ້ສາວມີສິດເອົາຜູ້ຊາຍມາເປັນຜົວໃຫ້ແກ່ຕົນເອງ ແລະ ຜູ້ບ່າວຕ້ອງປະຕິບັດຕາມການສັບຊ້ອນຂອງຜູ້ສາວ ແລະ ກັບເມືອດຳລົງຊີວິດຮ່ວມກັບຄອບຄົວຜູ້ສາວ. ປະຈຸບັນ ຄູ່ຜົວເມຍຫນຸ່ມນັ້ນ ອາດຈະແຍກອອກຈາກຄອບຄົວມາດຳລົງຊີວິດຕ່າງຫາກ ແຕ່ເຂົາເຈົ້າຍັງຄົງດຳເນີນຊີວິດຕາມຮີດຄອງປະເພນີຂອງຄອບຄົວຜູ້ສາວ. ເມື່ອເສຍຊີວິດໄປແລ້ວ, ຜູ້ຊາຍຖືກປົ່ງສົບໃນສຸສານຂອງວົງຕະກຸນແມ່. ລະບອບມານດາສິດທິລາດຂອງຊາວເຜົ່າຈຳສະແດງໃຫ້ເຫັນຢ່າງຈະແຈ້ງໃນການດຳລົງຊີວິດປະຈຸບັນ. ຊາວເຜົ່າຈຳມີຊື່ສຽງດ້ວຍອາຊີບປັ້ນດິນເຜົາ ແລະ ເມື່ອເຮັດຂັ້ນຕອນສຳຄັນຄື: ປັ້ນ, ສ້າງເປັນຮູບ ສ່ວນຫລາຍແມ່ນຜູ້ຍິງຮັບຜິດຊອບ, ສ່ວນຜູ້ຊາຍພຽງເຂົ້າຮ່ວມວຽກງານສຳຮອງ. ຕາມການເລົ່າຂານສືບກັນມາຂອງຊາວເຜົ່າຈຳ, ຜູ້ປະດິດສ້າງອາຊີບປັ້ນດິນເຜົາ Poklong Chanh ພຽງແຕ່ສອນອາຊີບໃຫ້ຜູ້ຍິງຊາວເຜົ່າຈຳເທົ່ານັ້ນ. ສະນັ້ນ ເຖິງວ່າວຽກງານລຳບາກກາກກຳກໍຕາມ, ແຕ່ຜູ້ຍິງຊາວເຜົ່າຈຳຍັງມີບົດບາດຕົ້ນຕໍໃນການຮັກສາເຮັດອາຊີບພື້ນເມືອງຂອງເຜົ່າຕົນ. ສິ່ງພິເສດ, ເຖິງວ່າຊາວເຜົ່າຈຳຖືລະບອບມານດາສິດທິລາດກໍ່ຕາມ ແຕ່ສິດອຳນາດທັງໝົດບໍ່ແມ່ນຂຶ້ນກັບຜູ້ຍິງ. ທ່ານເລຢູຍດ້າຍ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ຊາວເຜົ່າຈຳມີຄຳກອນ, ສຸພາສິດສະແດງໃຫ້ເຫັນຄວາມເຄົາລົບນັບຖືທີ່ມີຕໍ່ຜູ້ຊາຍ. ເຖິງວ່າຜູ້ຍິງເປັນເຈົ້າຂອງກໍ່ຕາມ, ແຕ່ຄວາມຈິງສິດຕັດສິນຊີ້ຂາດພັດຂຶ້ນກັບຜົວ. ທີສອງ ຜູ້ຊາຍເປັນເຈົ້າວົງຕະກຸນຫາກບໍ່ແມ່ນຜູ້ຍິງ.”
ເຈົ້າອາວາດ ຮານວັນເຢົ້າ, ອະທິການວິຫານ ໂປອີນື ນືກາ ຢູ່ ນີງທ້ວນ ໄດ້ຢືນຢັນວ່າ: ທຸກວຽກງານໃນຄອບຄົວ, ຜູ້ຊາຍ ແລະ ຜູ້ຍິງລ້ວນແຕ່ແບ່ງກັນຢ່າງລະອຽດ. ໃນຊີວິດປະຈຸບັນ, ສອງຜົວເມຍລ້ວນແຕ່ມີບົດບາດສະເຫມີກັນ.
“ຜູ້ຊາຍຮັບຜິດຊອບວຽກໄຮ່ການນາ. ຜູ້ຍິງຮັບຜິດຊອບວຽກບ້ານການເຮືອນ. ມີບັນຫາໃດໃນຄອບຄົວ ສອງຜົວເມຍກໍ່ຮັບຜິດຊອບຮ່ວມກັນ. ສ່ວນການສິດສອນລູກເຕົ້າກໍເຊັນກັນ. ທັງຜົວເມຍພ້ອມກັນສິດສອນ, ຕັກເຕືອນລູກເຕົ້າ.”
ແມ່ຍິງຊາວເຜົ່າຈຳຜະລິດເຄື່ອງປັ້ນດິນເຜົາ
ພາບ:internet
|
ຜູ້ຍິງຊາວເຜົ່າຈຳ ມີບົດບາດເປັນເຈົ້າທຸກວຽກງານຂອງຄອບຄົວ. ແຕ່ໃນວຽກງານໄຫວ້ບູຊາພັດມີການກຳນົດຢ່າງລະອຽດ. ວຽກງານໄຫວ້ບູຊາໃນຄອບຄົວໂດຍແມ່ຍິງຮັບຜິດຊອບ. ສ່ວນວຽກງານໄຫວ້ບູຊາຢູ່ວິຫານທາດພັດແມ່ນຜູ້ຊາຍຮັບຜິດຊອບ.
ຊາວເຜົ່າຈຳມີຄຳສຸພາສິດທີ່ວ່າ: ຜູ້ຊາຍມີພາລະຕໍ່ສູ້, ສ່ວນຜູ້ຍິງມີໜ້າທີ່ເກີດລູກ”. ຄຳເວົ້າດັ່ງກ່າວໄດ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນການຈັດແບ່ງວຽກງານໃນສັງຄົມຂອງຊາວເຜົ່າຈຳ. ຜູ້ຍິງມີພັນທະອັນສູງສົ່ງແມ່ນຄຸ້ມຄອງຄອບຄົວ. ສ່ວນຜູ້ຊາຍເຂົ້າຮ່ວມວຽກງານສັງຄົມ.