(vovworld) - ຊົນເຜົ່າ ຊ໋ານຈີ ດຳລົງຊີວິດກະແຈກກະຈາຍຢູ່ບັນດາແຂວງໃນເຂດຕາເວັນອອກສຽງເໜືອຂອງຫວຽດນາມ, ເຊິ່ງລວມມີບັນດາແຂວງ: ກາວບັ່ງ, ລ້າງເຊີນ, ກວາງນິງ, ຕວຽນກວາງ, ທ໋າຍງວຽນ. ຊາວເຜົ່າ ຊ໋ານຈີ ເຮັດອາຊີບກະສິກຳເປັນຕົ້ນ, ເຂົ້າເຈົ້າຕັ້ງພູມລຳເນົາຄົງທີ່ຕາມແຕ່ລະບ້ານ, ໂດຍມີການຈັດຕັ້ງຢ່າງແໜ້ນແຟ້ນ, ດັ່ງນັ້ນເຂົາເຈົ້າຈຶ່ງມີລັກສະນະປະຊາຄົມສູງ.
ຊົນເຜົ່າ ຊ໋ານຈີ ແຂວງກວາງນິງ
(ພາບ: ອິນເຕີແນດ)
ຊາວເຜົ່າ ຊ໋ານຈີ ດຳລົງຊີວິດຕາມແຕ່ລະບ້ານນ້ອຍໆຢູ່ບັນດາເຂດພູດອຍ. ເຮືອນຮ້ານຂອງເຂົາເຈົ້າປະກອບດ້ວຍ 4 ຫຼັງຄາຢ່າງໝັ້ນແກ່ນ, ນີ້ກໍ່ແມ່ນເຮືອນທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງຊາວເຜົ່າຊ໋ານຈີ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍ່ຕາມ, ຢູ່ແຕ່ລະເຂດເຮືອນຂອງຊາວເຜົ່າ ຊ໋ານຈີ ກໍ່ມີຄວາມແຕກຕ່າງກັນ. ຢູ່ກາວບັ່ງ, ຕວຽນກວາງ, ລ້າງເຊີນ, ຊາວເຜົ່າ ຊ໋ານຈີ ຢູ່ໃນເຮືອນຮ້ານ, ສ່ວນຢູ່ແຂວງກວາງນິງ ເຂົາເຈົ້າພັດຢູ່ໃນເຮືອນຝາເຮັດດ້ວຍດິນ ຫຼືກໍ່ສ້າງດ້ວຍດິນຈີ່ບໍ່ໄດ້ເຜົາ. ປະຈຸບັນ, ເສດຖະກິດ, ສັງຄົມໄດ້ຮັບການພັດທະນາ, ເຮືອນຂອງຊາວເຜົ່າ ຊ໋ານຈີ ກໍ່ມີການປ່ຽນແປງທັງຮູບຊົງ ແລະ ວັດຖຸກໍ່ສ້າງ. ເຮືອນມຸງຫຍ້າໄດ້ຮັບການປ່ຽນແທນດ້ວຍເຮືອນກໍ່ສ້າງດ້ວຍດີນຈີ່ແບບທັນສະໄໝ. ມີບາງຄອບຄົວຊາວເຜົ່າ ຊ໋ານຈີ ຍັງກໍ່ສ້າງເຮືອນຫຼາຍຊັ້ນ, ຫຼັງຄາເບຕົງທີ່ໝັ້ນແກ່ນຄືຂອງຊາວກິງອີກ.
ຊາວເຜົ່າ ຊ໋ານຈີ ເຮັດນາເປັນຕົ້ນ, ເຂົາເຈົ້າສຳຜັດ ແລະ ໝູນໃຊ້ພື້ນຖານອະລິຍະທຳເຂົ້ານາທາມທີ່ມີມານັບແຕ່ດົນນານແລ້ວ. ເຂົາເຈົ້າຍັງລ້ຽງສັດ ແລະ ປູກຝັງ. ນີ້ແມ່ນອາຊີບທີ່ສ້າງລາຍຮັບຕົ້ນຕໍໃຫ້ແຕ່ລະຄອບຄົວຊາວເຜົ່າ ຊ໋ານຈີ. ຄຽງຂ້າງນັ້ນ, ເຂົາເຈົ້າຍັງມີອາຊີບຫັດຖະກຳຄື: ຊ່າງໄມ້, ຈັກສານເຄື່ອງຂອງດ້ວຍຫວາຍ, ໄມ້ໄຜ່ ແລະ ຕີເຫຼັກອີກ. ແຕ່ບັນດາຜະລິດຕະພັນນີ້ພຽງແຕ່ມີລັກສະນະສະໜອງໃນປະຊາຄົມຊາວເຜົ່າ ຊ໋ານຈີເທົ່ານັ້ນ, ບໍ່ທັນກາຍເປັນສິນຄ້າໄດ້ເທື່ອ. ປະຈຸບັນ, ຊາວເຜົ່າ ຊ໋ານຈີ ຍັງຄົງຮັກສາ ແລະ ພັດທະນາຫຼາຍອາຊີບຫັດຖະກຳຢູ່. ທ່ານນາງ ດັ້ງທິຈິງ, ຊາວເຜົ່າ ຊ໋ານຈີ ຢູ່ ມ໋ອງກ໋າຍ, ແຂວງກວາງນິງ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ຊາວເຜົ່າ ຊ໋ານຈີ ລ້ຽງໝູ, ເຂົ້າປ່າ, ປູກມັນຕົ້ນ, ສາລີ, ໝາກຖົ່ວດິນ, ແລະ ຕົ້ນໄມ້ອື່ນ. ເຂົາເຈົ້າບໍ່ຮູ້ວຽກງານຄ້າຂາຍ, ພຽງແຕ່ຮູ້ປູກຝັງ, ລ້ຽງສັດ, ຖ້າໃຊ້ບໍ່ໝົດຈຶ່ງນຳໄປຂາຍ. ພຽງແຕ່ຄ້າຂາຍນ້ອຍໆເທົ່ານັ້ນ. ລ້ຽງງົວສອງສາມປີຈຶ່ງຂາຍໄດ້. ຕ້ອງເຮັດເສດຖະກິດຫຼືຄ້າຂາຍໃຫຍ່ຈຶ່ງຫາເງິນໄດ້ຫຼາຍ“.
ຊຸດອາພອນຂອງຊົນເຜົ່າ ຊ໋ານຈີ ໂດຍແມ່ຍິງ ຊ໋ານຈີ ເຮັດເອງ, ເຖິງວ່າທຳມະດາ, ບໍ່ໄດ້ປະກອບດ້ວຍຫຼາຍສີຄືຊຸດອາພອນຂອງຊົນເຜົ່າມົ້ງ, ຢ້າວກໍ່ຕາມ, ແຕ່ຍັງມີຈຸດທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະ. ເມື່ອນຸ່ງຊຸດອາພອນປະຈຳເຜົ່າຂອງຊົນເຜົ່າຕົນ, ແມ່ຍິງຕ້ອງຄຽນຜົມ, ແລະ ໃຊ້ຜ້າສີດຳຄຽງຫົວ, ພ້ອມກັບເຄື່ອງສຳອາງຈຳນວນໜຶ່ງເຊັ່ນ: ປອກຄໍ, ປອກແຂນດ້ວຍເງິນ. ຜູ້ຍິງຊາວເຜົ່າຊ໋ານຈີ ແຕ່ລະຄົນລ້ວນແຕ່ມີສາຍແອວເຮັດດ້ວຍແພໄໝ, ເຊິ່ງປະກອບດ້ວຍຫຼາຍສີແຕກຕ່າງກັນທີ່ເໝາະສົມກັບຊຸດອາພອນຂອງຕົນຢ່າງໜ້ອຍສຸດແຕ່ 2 – 3 ສາຍ. ສ່ວນຊຸດອາພອນຂອງຜູ້ຊາຍກໍ່ລຽບງ່າຍກວ່າ, ແຕ່ຍັງຄົງອວດຄວາມງາມແບບເຂັ້ມແຂງແຮງກ້າ, ດ້ວຍເສື້ອສີຄາມ, ປະກອບດ້ວຍຖົງກ້າວງ 2 ຖົງ; ໂສ້ງຍາວ, ມີຫົວຢືດ, ຂາກວ້າງ ເພື່ອສະດວກໃນການຂຶ້ນພູ. ທ່ານນາງ ດັ້ງທິຈິງ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ຊາວເຜົ່າ ຊ໋ານຈີ ນຸ່ງສິ້ນ, ໃຊ້ຜ້າຄຽນຫົວ. ກ່ອນນີ້ພໍ່ເຖົ້າແມ່ເຖົ້າເຄີຍນຸ່ງໂສ້ງເສື້ອຊົນເຜົ່າ, ແຕ່ປະຈຸບັນເຂົາເຈົ້າພັດນຸ່ງໂສ້ງເສື້ອທຳມະດາ. ມີແຕ່ຮອດງານບຸນ, ງານດອງຈຶ່ງນຸ່ງຊຸດອາພອນປະຈຳເຜົ່າເທົ່ານັ້ນ“.
ຊາວເຜົ່າ ຊ໋ານຈີ ມັກຂັບຮ້ອງຫຼາຍ. ບັນດາບົດເພງພື້ນເມືອງຂອງຊົນເຜົ່າ ຊ໋າຈີ່ ສະແດງໃຫ້ເຫັນວັດທະນະທຳທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະ, ບັນດາຮີດຄອງປະເພນີກໍ່ຄືວິວັດແຫ່ງການອອກແຮງງານຂອງເຂົາເຈົ້າ ແລະ ໄດ້ຮັບການສະແດງດ້ວຍຫຼາຍຮູບການ.
ເທບສຽງປະກອບ
ທ່ານ ເລິມມິງ, ຊາວເຜົ່າ ຊ໋ານຈີ ຢູ່ມ໋ອງກ໋າຍ, ແຂວງກວາງນິງ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ບັນດາຜູ້ເຖົ້າຜູ້ແກ່ມັກຂັບເພງພື້ນເມືອງຄືແນວນີ້. ກ່ອນນີ້ພໍ່ແມ່ຂ້າພະເຈົ້າກໍ່ຂັບຮ້ອງ. ຮອດຍາມຄຳ່ຄືນທຸກຄົນໃນບ້ານເຄີຍເຕົ້າໂຮມກັນເພື່ອຂັບຮ້ອງ, ບາງເທື່ອຂັບຮ້ອງເຖິງເຊົ້າມື້ຕໍ່ມາຈຶ່ງແລ້ວ, ດັ່ງນັ້ນຜູ້ໃດກໍ່ຮູ້ຂັບຮ້ອງ“.
ສຽງເພງຂອງຊາວເຜົ່າ ຊ໋ານຈີ ແມ່ນອາຫານທາງຈິດໃຈທີ່ຂາດບໍ່ໄດ້, ມັນເປັນແຫຼ່ງກຳລັງໜູນ, ສົ່ງເສີມ ແລະ ປຸກລະດົມຊາວເຜົ່າທຸກຄົນໃຫ້ໃກ້ຊິດຕິດພັນກັນ, ຮັກບ້ານເກີດເມືອງນອນ ແລະ ຮັກໝູ່ບ້ານຂອງຕົນກວ່າອີກ.