(vovworld) - ໃນເວລາໜຶ່ງປີ, ຊາວ ຮ່າຍີ່ມີຫຼາຍງານບຸນທີ່ສຳຄັນເຊັ່ນ: ບຸນຢາທໍທໍ (ບຸນປີໃໝ່ປະຈຳຊາດ), ຢາມາຢໍ (ພິທີບູຊາປ່າ), ບຸນຄູຢາຢາ ຫຼືເອີ້ນວ່າ ໂຄຢາຢາ (ແມ່ນບຸນພາວະນາຂໍໃຫ້ລະດູການເກັບກ່ຽວໄດ້ຮັບຜົນດີ)... ບຸນຄູຢາຢາແມ່ນງານບຸນພົ້ນເດັ່ນຂອງຊົນເຜົ່າ ຮ່າຍີ່. ບົດຂຽນຂອງ ໂຕຕ໋ວນ, ນັກຂ່າວວິທະຍຸກະຈາຍສຽງ ຫວຽດນາມ.
(ພາບປະກອບ)
ຄູຢາຢາ ຫຼືໂຄຢາຢາຕາມພາສາຊົນເຜົ່າ ຮ່າຍີ່ມີຄວາມໝາຍວ່າ: “ການເກັບກ່ຽວໄດ້ຮັບຜົນດີ“. ນີ້ແມ່ນງານບຸນພາວະນາຂໍໃຫ້ລະດູການປູກຝັງໄດ້ຮັບຜົນດີ, ນີ້ກໍ່ແມ່ນງານບຸນໃຫຍ່ກວ່າໝູ່ໃນປີຂອງຊາວເຜົ່າ ຮ່າຍີ່. . ຊາວເຜົ່າ ຮ່າຍີ່ຈັດຕັ້ງງານບຸນນີ້ເພື່ອບູຊາ ແລະ ສະແດງຄວາມຮູ້ບຸນຄຸນຕໍ່ບັນດາເທວະດາທີ່ໄດ້ປົກປ້ອງເພື່ອໃຫ້ລະດູການປູກຝັງໄດ້ຮັບຜົນດີ. ກ່ຽວກັບຄວາມໝາຍຂອງງານບຸນນີ້, ນັກຄົ້ນຄ້ວາວັດທະນະທຳພື້ນເມືອງ ເລິມບ໋ານາມ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ບຸນຄູຢາຢາຕິດພັນກັບວິວັດທະນາການປະຫວັດສາດ, ວັດທະນະທຳຂອງຊາວ ຮ່າຍີ່, ຍ້ອນວ່າບັນດາງານບຸນຂອງຊາວເຜົ່າຢູ່ເຂດພູດອຍເຄີຍຕິດພັນກັບຄວາມໝາຍເກີດດອກອອກຜົນ. ສ່ວນງານບຸນນີ້ສະແດງໃຫ້ເຫັນລັກສະນະອຸດົມສົມບູນໃນວັດທະນະທຳ, ກ່ຽວຂ້ອງເຖິງການປົກປັກຮັກສາແຫຼ່ງຊັບພະຍາກອນທຳມະຊາດ. ດ້ານອື່ນ, ງານບຸນຍັງສະແດງໃຫ້ເຫັນລັກສະນະສະໜິດຕິດພັນວົງຄະນາຍາດຂອງຊາວ ຮ່າຍີ່, ດ້ວຍສີສັນວັດທະນະທຳທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງເຂົາເຈົ້າອີກດ້ວຍ.“
(ພາບປະກອບ)
ຕາມປະເພນີ, ງານບຸນຄູຢາຢາເຄີຍຈັດຕັ້ງໃນເດືອນ 6 ໄລ່ຕາມຈັນທະປະຕິທິນ. ໃນຊຸມວັນບຸນນີ້ໄດ້ດຳເນີນພິທີພາວະນາຂໍໃຫ້ລະດູການເກັບກ່ຽວໄດ້ຮັບຜົນດີ. ນີ້ກໍ່ແມ່ນໂອກາດເພື່ອໃຫ້ລູກຫຼານຖະຫວາຍບັນດາຜະລິດຕະພັນກະເສດໃນປີຕໍ່ບັນພະບຸລຸດ. ເພື່ອກະກຽມຕ້ອນຮັບບຸນ ຄູຢາຢາ, ບັນດາຜູ້ທີ່ມີຍົດສັກໃນບ້ານຈະຮຽກໂຮມບັນດາເຈົ້າກົກເຈົ້າເຫຼົ່າ, ເຈົ້າວົງຕະກຸນມາປະຊຸມເພື່ອປຶກສາຫາລືກ່ຽວກັບເລື່ອງປະກອບເງິນເພື່ອຊື້ຄວາຍ ແລະ ຕັ້ງຕູບບູຊາເທວະດາ. ກ່ອນທີ່ຈັດງານບຸນ, ທັງບ້ານເຕັມໄປດ້ວຍບັນຍາກາດຟົດຟື້ນມ່ວນຊື່ນ. ແມ່ຍິງຮັບຜິດຊອບວຽກງານກະກຽມເຄື່ອງຂອງບູຊາໃນວັນທຳອິດຂອງງານບຸນ. ນັບແຕ່ຮຸ່ງເຊົ້າ, ສຽງສາກຕຳເຂົ້າໜົມໄຢ່ຂອງແມ່ຍິງຊາວເຜົ່າ ຮ່າຍີ່ໄດ້ດັງກ້ອງກັງວານໄປທົ່ວບ້ານ. ໃນຂະນະນັ້ນ, ຜູ້ຊາຍຕ້ອງເຂົ້າປ່າຕັດໄມ້ເພື່ອຕັ້ງໂອ່ນຊາ ແລະ ມ້າແປ້ນbap benh ເພື່ອໃຫ້ທຸກຄົນລະຫຼິ້ນບັນເທິງໃນງານບຸນ. ຮອດວັນທີ 2 ຂອງງານບຸນ, ທົ່ວບ້ານຈະປະຕິບັດພິທີຂ້າຄວາຍເພື່ອບູຊາເທວະດາ. ຕາມປະເພນີ, ຄວາຍບູຊາຕ້ອງແມ່ນຄວາຍເຖິກ, ແຂງແຮງ, ຂົນສີດຳ ແລະ ຊື້ເອົາມາຈາກບ້ານອື່ນ. ພາຍຫຼັງພິທີຕົ້ນຕໍ, ພິທີຂ້າຄວາຍຖືກດຳເນີນຢູ່ເຂດຕູບຕໍ່ໜ້າບ້ານ, ທັງແມ່ນບໍລິເວນໃຫ້ທົ່ວບ້ານ. ແຕ່ລະຄອບຄົວມີຜູ້ຊາຍຄົນໜຶ່ງເຂົ້າຮ່ວມພິທີຂ້າຄວາຍ ແລະ ນຳເອົາຊີ້ນຄວາຍຖືກແບ່ງເມືອເຮືອນ. ທ່ານ ຈູໂຖແຈ, ເຈົ້າກົກເຈົ້າເຫຼົ່າຢູ່ຕາແສງ ອີຕີ໋, ເມືອງ ບາດສາດ, ແຂວງ ລາວກາຍ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ຄອບຄົວໃດກໍ່ໄດ້ຮັບຊີ້ນຄວາຍຈາກເຈົ້າຂອງພິທີບູຊາສອງຄົນ ເພື່ອທຳພິທີບູຊາໃນເຮືອນຂອງຕົນ. ນີ້ແມ່ນຮີດຄອງປະເພນີຂອງຊາວ ຮ່າຍີ່. ໃນບ້ານມີ 50 ຄອບຄົວ, ຊີ້ນງົວກໍ່ຖືກແບ່ງເປັນ 50 ພູດເທົ່າກັນ. ນີ້ບໍ່ແມ່ນຊີ້ນເພື່ອຊື້ຂາຍ, ຫາກແມ່ນຊີ້ນເພື່ອບູຊາ, ເພາະວ່າແຕ່ລະປີມີພຽງເທື່ອດຽວເທົ່ານັ້ນ“.
ຮອດມື້ທີ 3 ຂອງງານບຸນ, ຊາວບ້ານເລີ່ມດຳເນີນພິທີບູຊາ, ຈັດງານລະຫຼິ້ນບັນເທິງໃນຍາມແລງ. ຕາມເລື່ອງລາວທີ່ເລົ່າຂານກັນມາຂອງຊາວເຜົ່າ ຮ່າຍີ່ແລ້ວ, ບັນດາເທວະດາໃນແດນສະຫວັນໄດ້ລົງໂລກມະນຸດເພື່ອ ຂີ່ໂອ່ນຊາ ແລະ ຂີ່ມ້າແປ້ນ, ຈາກນັ້ນເມື່ອຮອດງານບຸນ ຄູຢາຢາ, ຊາວ ຮ່າຍີ່ເຄີຍຕັ້ງໂອ່ນຊາ ແລະ ມ້າແປ້ນເພື່ອໃຫ້ປະຊາຊົນພາຍຫຼັງທຳພິທີບູຊາຈະເຂົ້າຮ່ວມການລະຫຼິ້ນ, ບັນເທິງ. ບໍ່ພຽງແຕ່ຄືແນວນັ້ນ, ໃນວັດທະນະທຳຂອງຊາວ ຮ່າຍີ່, ການລະຫຼິ້ນນີ້ຍັງສະແດງໃຫ້ເຫັນຄວາມໝາຍຈະເລີນພັນອີກດ້ວຍ. ການລະຫຼິ້ນນີ້ຕ້ອງການມີຜູ້ຍິງ ແລະ ຜູ້ຊາຍເຂົ້າຮ່ວມ, ນັ້ນແມ່ນສັນຍາລັກໃຫ້ຄວາມກົມກຽວລະຫວ່າງ “ອິນຢ໋າງ“ ເພື່ອໃຫ້ທຸກສິ່ງທຸກຢ່າງເກີດດອກອອກຜົນ. ນັ້ນກໍ່ແມ່ນສາຍເຫດທີ່ພາໃຫ້ການລະຫຼິ້ນນີ້ແມ່ນຂາດບໍ່ໄດ້ໃນບຸນ ຄູຢາຢາຂອງຊາວເຜົ່າ ຮ່າຍີ່. ພ້ອມກັບການລະຫຼິ້ນບັນເທິງ, ໃນງານບຸນຍັງມີຂັບກ້ຽວ, ຟ້ອນສິງໂຕ, ເປົ່າປີ... ອີກ, ສິ່ງດັ່ງກ່າວສະແດງໃຫ້ເຫັນສີສັນທີ່ເປັນມູນເຊື້ອໃນຊີວິດທາງດ້ານວັດທະນະທຳຂອງຊາວເຜົ່າ ຮ່າຍີ່.
(ພາບປະກອບ)
ງານບຸນຄູຢາຢາສະແດງໃຫ້ເຫັນວ່າ, ຊາວເຜົ່າ ຮ່າຍີ່ມີຄວາມເອົາໃຈໃສ່ທີ່ສຸດເຖິງການບູຊາບັນພະບຸລຸດ, ບູຊາບັນດາເທວະດາທີ່ມີຜົນສະທ້ອນເຖິງຊີວິດຂອງມະນຸດ. ຜ່ານນັ້ນກໍ່ສະແດງໃຫ້ເຫັນນຳ້ໃຈສາມັກຄີ, ການຊ່ວຍເຫຼືອເຊິ່ງກັນ ແລະ ກັນໃນປະຊາຄົມບ້ານຕາແສງຂອງຊາວເຜົ່າ ຮ່າຍີ່ອີກດ້ວຍ.