(vovworld) - ດົນຕີພື້ນເມືອງຂອງຊາວເຜົ່າ K'ho ແມ່ນອຸດົມສົມບູນທີ່ສຸດ ແລະ ເຄີຍສະແດງໃນໂອກາດງານບຸນຕ່າງໆ. ໃນບັນດາເຄື່ອງດົນຕີພື້ນເມືອງຂອງຊາວເຜົ່າ K'hoນັ້ນ, ຊຸດຄ້ອງທີ່ປະກອບມີ 6 ໜ່ວຍ, ແຄນ (Kơmbuat), ພິນທໍ່ໄມ້ໄຜ່ (Kơrla), ກອງ (Sowgor)… ແມ່ນຂາດບໍ່ໄດ້, ເຄື່ອງດົນຕີເຫຼົ່ານັ້ນມີຄວາມສາມາດປະສານສຽງພ້ອມກັບສຽງເພງ.
ເພງພື້ນເມືອງແມ່ນໜຶ່ງໃນບັນດາຮູບການສິລະປະພື້ນເມືອງທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະ, ມີບົດບາດສຳຄັນ ແລະ ຂາດບໍ່ໄດ້ໃນຊີວິດທາງດ້ານຈິດໃຈຂອງຊາວເຜົ່າ K'ho. ນັບແຕ່ໄດ້ຮັບການກຳເນີດ, ເດັກນ້ອຍຜູ້ໃດກໍ່ໄດ້ຮັບຟັງສຽງກ່ອມທີ່ອ່ອນຫວານຂອງແມ່, ເມື່ອມີອາຍຸ 15-16 ປີ, ຜູ້ຊາຍ, ຜູ້ຍິງຊາວເຜົ່າ K'hoໄດ້ຮູ້ຂັບກ້ຽວກັນ, ຮູ້ເປົ່າແຄນ ແລະ ນຳໃຊ້ເຄື່ອງດົນຕີປະເພດຕ່າງໆ, ຮູ້ຕີຄ້ອງ ແລະ ຟ້ອນລວມໝູ່ໃນງານບຸນຕ່າງໆ.. ເມື່ອເປັນເຈົ້າຂອງຄອບຄົວ, ເຂົາເຈົ້າຮູ້ຂັບຮ້ອງເພື່ອເຊີນແຂກເຂົ້າເຮືອນ. ເມື່ອອາຍຸເຖົ້າແກ່ເຂົາເຈົ້ານັ່ງຂ້າງເຕົາໄຟທັງດື່ມເຫຼົ້າໄຫ, ທັງເລົ່າເລື່ອງໃຫ້ລູກຫຼານຟັງ.
ບັນດາບົດເພງພື້ນເມືອງຂອງຊາວເຜົ່າ K'ho ລວມມີຂັບກ້ຽວກັນ, ຂັບແຮກສ່ຽວ, ຂັບກ່ອມລູກ… ມີເນື້ອໃນສະແດງໃຫ້ເຫັນຮູບພາບທີ່ລື້ງເຄີຍ, ໃກ້ຊິດຕິດແທດກັບແນວຄິດ, ວິຖີຊີວິດຂອງຊາວເຜົ່າ K'ho. ບັນດາບົດເພງພື້ນເມືອງຖືກສືບທອດກັນມາແຕ່ລຸ້ນນີ້ໄປຍັງລຸ້ນອື່ນ, ດັ່ງນັ້ນ, ນອກຈາກຄຸນຄ່າວັດທະນະທຳທີ່ເປັນມູນເຊື້ອແລ້ວ, ມັນຍັງມີຄຸນຄ່າປັບປຸງຄອບຄົວ, ວົງຕະກຸນ, ໝູ່ບ້ານ, ຮັກສາຄວາມເປັນລະບຽບຮຽບຮ້ອຍ, ກົດວິໃນ ໃນປະຊາຄົມ.
ລາຍການສະແດງຕີຄ້ອງຂອງຊາວເຜົ່າ K'ho
(ພາບ: baolamdong)
|
ພ້ອມກັບບັນດາທຳນອງເພງພື້ນເມືອງ, ຊາວເຜົ່າ K'ho ຍັງມີເຄື່ອງດົນຕີຫຼາຍປະເພດທີ່ແຕກຕ່າງກັນ ແລະ ຖືກນຳໃຊ້ຢ່າງກວ້າງຂວາງໃນພິທີ, ງານບຸນຕ່າງໆ. ຄຸນຄ່າພົ້ນເດັ່ນຂອງດົນຕີພື້ນເມືອງນັ້ນແມ່ນ, ສ້າງພື້ນຖານໃຫ້ພິທີບູຊາ, ງານບຸນຕ່າງໆ, ປະສານສຽງດົນຕີກັບສຽງແພງ ແລະ “ບັນຊາ“ ຈັ່ງຫວະເຕັ້ນລຳ. ບັນດາເຄື່ອງດົນຕີທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະເຊັ່ນ ພິນຫີນ (lu gòng) , ຄ້ອງ (cing), ຄ້ອງດົ່ງລາ, ກອງຢານາຍ (sơgor), ແຄນ, ພິນ 6 ສາຍ, ປີ່…ແມ່ນບັນດາເຄື່ອງດົນຕີພື້ນເມືອງ, ດ້ວຍນຳ້ສຽງພິເສດສະເພາະ, ເຕັມໄປດ້ວຍສີສັນຊົນເຜົ່າ. ທ່ານ ຫງວຽນວັນແມ່ງ, ຜູ້ຄົ້ນຄ້ວາດົນຕີຂອງຊາວເຜົ່າ K'ho, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ເຄື່ອງດົນຕີທີ່ສຳຄັນກວ່າໝູ່ສຳລັບຊາວເຜົ່າ K'ho, ນັ້ນແມ່ນຄ້ອງດົ່ງລາ, ທີໜຶ່ງແມ່ນເພື່ອຕີໃນງານດອງເພື່ອອວຍພອນເຈົ້າບ່າວ, ເຈົ້າສາວ. ນອກນັ້ນໃນງານດອງ, ແຄນກໍ່ແມ່ນເຄື່ອງດົນຕີທີ່ຂາດບໍ່ໄດ້. ເມື່ອອວຍພອນເຮືອນໃໝ່, ຫຼືໃນພິທີບູຊາລົງທົ່ງເຂົາເຈົ້າກໍ່ຕີຄ້ອງດົ່ງລາ“.
ພິນຫີນ ແລະ ຄ້ອງແມ່ນເຄື່ອງດົນຕີສອງປະເພດທີ່ເຄີຍນຳໃຊ້ທົ່ວໄປໃນປະຊາຄົມຊາວເຜົ່າສ່ວນໜ້ອຍ. ຊຸດຄ້ອງຂອງຊາວເຜົ່າ K'ho ປະກອບມີ 6 ໜ່ວຍ. ເມື່ອຕີຄ້ອງ, ຊາວເຜົ່າ K'ho ຈັດຄ້ອງເປັນຮູບໂກງສອນ, ມືເບື້ອງຊ້າຍຊູໜ້າໃນ, ສ່ວນມືເບື້ອງຂວາແມ່ນຕີຄ້ອງ, ນ້ຳສຽງຂຶ້ນລົງແມ່ນຂຶ້ນກັບຝາມືແບອອກຫຼືຈຸ້ມເຂົ້າ. ໃນປະຊາຄົມຊາວເຜົ່າ K'ho ທີ່ດຳລົງຊີວິດຢູ່ເຂດພູ ລາງບີອາງ, ແຂວງ ເລິມດົ່ງ. ຄ້ອງມີເຖິງ 36 ທຳນອງທີ່ແຕກຕ່າງກັນ. ແລະ ສ່ວນຫຼາຍຖືກນຳໃຊ້ໃນງານບຸນທີ່ເບີກບານມ່ວນຊື່ນ.
ສິ່ງທີ່ໜ້າພາກພູມໃຈນັ້ນແມ່ນ, ຜ່ານຄວາມຫຍຸ້ງຍາກໃນການດຳລົງຊີວິດມາຫຼາຍປີ, ແຕ່ຊາວເຜົ່າ K'ho ຍັງຄົງຮັກສາດົນຕີພື້ນເມືອງຂອງຊົນເຜົ່າຕົນໄວ້. ປະຈຸບັນ, ພ້ອມກັບການຮ່ວມແຮງຮ່ວມໃຈຂອງລັດ, ຍັງມີສ່ວນບຸກຄົນມີສະຕິຮັກສາ, ສືບທອດດົນຕີພື້ນເມືອງໃຫ້ແກ່ລູກຫຼານຂອງຕົນ ເພື່ອແນໃສ່ຮັກສາບັນດາຄຸນຄ່າວັດທະນະທຳຂອງຊາດ. ທ່ານ ຮ່າວັນຢິງ, ພະນັກງານຄົ້ນຄ້ວາວັດທະນະທຳຂອງຊາວເຜົ່າ K'ho, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ປະຈຸບັນ, ລັດມີຄວາມເອົາໃຈໃສ່ທີ່ສຸດເຖິງການກໍ່ສ້າງຫໍວັດທະນະທຳຢູ່ ຕາແສງ, ບ້ານຕ່າງໆ. ແລະ ເອົາໃຈໃສ່ເປັນພິເສດເຖິງພາຫະນະ ອຸປະກອນ, ພິເສດແມ່ນເຄື່ອງດົນຕີຂອງຊາວເຜົ່າ K'ho . ລັດສະໜອງທຶນປະກອບຊຸດອາພອນປະຈຳເຜົ່າ, ເຄື່ອງດົນຕີໃຫ້ບັນດາຫໍວັດທະນະທຳ ເພື່ອຟື້ນຟູວັດທະນະທຳທີ່ເປັນເອກະລັກຂອງຊົນເຜົ່າ, ເຊິ່ງກ່ອນນີ້ຖືກເສື່ອມຫາຍໄປແລ້ວ“.
ປະຈຸບັນ, ມີຫຼາຍຄອບຄົວຊາວເຜົ່າ K'ho ໄດ້ມີສະຕິເສາະຫາ, ຮັກສາເຄື່ອງດົນຕີພື້ນເມືອງຂອງຊົນເຜົ່າຕົນໄວ້. ສຳລັບເຂົາເຈົ້າແລ້ວ, ນີ້ບໍ່ພຽງແຕ່ແມ່ນຊັບສິນເທົ່ານັ້ນ, ຫາກເຄື່ອງດົນຕີ ແລະ ບັນດາບົດເພງພື້ນເມືອງທີ່ຖືກສະແດງໃນງານບຸນຕ່າງໆ ກໍ່ແມ່ນວິທີເພື່ອໃຫ້ເຂົາເຈົ້າຮັກສາສີສັນວັດທະນະທຳຂອງຊົນເຜົ່າຕົນໄວ້.