(vovworld) - ໂບ໋ອີ ແມ່ນໜຶ່ງໃນບັນດາຊົນເຜົ່າທີ່ມີພົນລະເມືອງໜ້ອຍ ແຕ່ມາຮອດປະຈຸບັນຍັງຄົງຮັກສາບັນດາຈຸດວັດທະນະທຳພື້ນເມືອງທີ່ເປັນເອກະລັກສະເພາະຂອງຊົນເຜົາຕົນ. ນັບແຕ່ຊຸດອາພອນປະຈຳເຜົ່າ, ສະຖາປັດຕະຍາກຳເຮືອນຢູ່, ຕະຫຼອດຮອດບັນດາຮີດຄອງປະເພນີໃນການແຕ່ງດອງ, ງານສົບ... ໃນລາຍການສີສັນ 54 ຊົນເຜົ່າມື້ນີ້, ເຊີນທ່ານຮັບຟັງບົດຂຽນຂອງ ວິ້ງຟອງ, ນັກຂ່າວ ວິທະຍຸກະຈາຍສຽງຫວຽດນາມ ທີ່ມີຫົວຂໍ້ວ່າ: ຊາວເຜົ່າ ໂບ໋ອີ ຮັກສາສີສັນວັດທະນະທຳ.
.jpg)
ຊາວເຜົ່າ ໂບ໋ອີ ຢູ່ແຂວງ ຮ່າຢາງ
(ພາບ: ອິນເຕີແນດ)
ຊາວເຜົ່າ ໂບ໋ອີ ຢູ່ເຂດພູດອຍດຳລົງຊີວິດໃນເຮືອນຝາດິນທີ່ມີ 3 ຫ້ອງ. ໂຄງເຮືອນເຮັດດ້ວຍໄມ້ ຫຼືໄມ້ໄຜ່, ເຊິ່ງປະກອບດ້ວຍ 5 ເສົາ, ໃນນັ້ນມີເສົາຄຳ້ 2 ເສົາຕັ້ງຢູ່ໃຈກາງເຮືອນ, ຫຼັງຄາມຸງດ້ວຍຫຍ້າ ຫຼືດິນຂໍ. ເຮືອນມີປະຕູໃຫຍ່ເຂົ້າຫ້ອງໃຈກາງ, ແລະ ປະຕູນ້ອຍເຂົ້າເຮືອນຄົວ, ພ້ອມກັບ 2 ປ່ອງຢ້ຽມຢູ່ໜ້າເຮືອນ. ທ່ານ ຫງູເຂີຍເຟືອງ, ນັກຊ່ຽວຊານຄົ້ນຄ້ວາວັດທະນະທຳຂອງຊົນເຜົ່າ ໂບ໋ອີ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ເມື່ອປຸກສ້າງເຮືອນຕ້ອງປະຕິບັດຕາມຫຼັກການ, ລວງຍາວ, ລວງກວ້າງຂອງພື້ນເຮືອນ ແລະ ເສົາເຮືອນຕ້ອງເປັນຈຳນວນຄີກ. ເຮືອນມີ ສອງຊັ້ນ, ຊັ້ນພື້ນດິນ ແລະ ຊັ້ນລອຍ, ຊັ້ນພື້ນດິນເພື່ອເປັນບ່ອນຢູ່, ສ່ວນຊັ້ນລອຍໃຊ້ມ້ຽນທັນຍາຫານ“.
ສຳລັບຊາວເຜົ່າ ໂບ໋ອີ, ປະເພນີແຕ່ງດອງທີ່ເຂັ້ມຄົ້ນໄປດ້ວຍສີສັນວັດທະນະທຳພື້ນເມືອງຍັງຄົງໄດ້ຮັບການຮັກສາໄວ້ເຖິງປະຈຸບັນ. ກ່ອນນີ້ເຂົ້າເຈົ້າມີແຕ່ໄດ້ເອົາຜົວ, ເມຍເປັນຄົນຊົນເຜົ່າຂອງຕົນເທົ່ານັ້ນ, ແຕ່ປະຈຸບັນ, ບ່າວ, ສາວມີສິດເສລີໃນການຄັດເລືອກຜົວເມຍເປັນຄົນຊົນເຜົ່າອື່ນໆກໍ່ໄດ້. ພິທີງານດອງຂອງຊົນເຜົ່າ ໂບ໋ອີ ຖືກດຳເນີນເປັນ 3 ບາດກ້າວ. ທ່ານ ຫງູເຂີຍເຟືອງ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
“ທຳອິດແມ່ນພິທີສູ່ຂໍ. ຄອບຄົວຝ່າຍເຈົ້າບ່າວຈະຄັດເລືອກຜູ້ຍິງ 2 ຄົນທີ່ດຸໝັ່ນຂະຫຍັນພຽນ, ໄດ້ມີລູກ, ມີຫຼານ ໄປຄອບຄົວຝ່າຍເຈົ້າສາວເພື່ອສູ່ຂໍ, ຖ້າຄອບຄົວຝ່າຍເຈົ້າສາວເຫັນດີ. ຄອບຄົວຝ່າຍເຈົ້າບ່າວຈະແຕ່ງຕັ້ງພໍ່ສື່ສອງຄົນໄປປຶກສາກ່ຽວກັບເຄື່ອງດອງຂອງໝັ້ນໃຫ້ຄອບຄົວຝ່າຍເຈົ້າສາວ. ຫຼັງຈາກນັ້ນຄອບຄົວຝ່າຍເຈົ້າບ່າວຈະກະກຽມ ແລ້ວນຳເອົາເຄື່ອງດອງຂອງໝັ້ນມາມອບໃຫ້ຄອບຄົວຝ່າຍເຈົ້າສາວ ແລະ ຂໍວັນ, ເດືອນ, ປີເກີດຂອງເຈົ້າສາວມາເພື່ອຊອກມື້ຈັດງານດອງໃຫ້ສົມກັບອາຍຸ“.
ໃນງານດອງ, ເຈົ້າບ່າວຈະບໍ່ມີໜ້າໃນຄະນະໄປຕ້ອນຮັບເຈົ້າສາວ, ຫາກມີນາງສາວຜູ້ໜຶ່ງຂອງຄອບຄົວເຈົ້າບ່າວ ພ້ອມກັບມ້າໂຕງາມຈະໄປຕ້ອນຮັບເຈົ້າສາວມາຄອບຄົວຜົວ. ສຳລັບຊາວເຜົ່າ ໂບ໋ອີ ແລ້ວ, ບົດບາດຂອງພໍ່ສື່ໃນງານດອງແມ່ນສຳຄັນທີ່ສຸດ, ນັ້ນຕ້ອງແມ່ນຜູ້ມີອິດທິພົນຊື່ສຽງ, ເຂົ້າໃຈປະເພນີ ແລະ ປາກເວົ້າຜ່ານທຳນອງເພງໄດ້ດີ.
“ວັນແຕ່ງດອງ, ຄອບຄົວເຈົ້າບ່າວນຳເອົາເຄື່ອງດອງຂອງໝັ້ນ ພ້ອມກັບໝູໂຕໜຶ່ງມາຄອບຄົວເຈົ້າສາວເພື່ອຂ້າໝູຕ້ອນຮັບແຂກ. ເມື່ອມາຮອດຄອບຄົວເຈົ້າສາວແລ້ວ, ຈະເຫັນຕັ່ງໜ່ວຍໜຶ່ງໂດຍຄອບຄົວເຈົ້າສາວຕັ້ງຢູ່ປະຕູເຮືອນ, ຢູ່ເທິງວາງເຫຼົ້າ 4 ຖ້ວຍ… ເວລານັ້ນຄອບຄົວເຈົ້າສາວຢູ່ໃນເຮືອນຂັບຖາມອັນໃດ, ຄອບຄົວເຈົ້າບ່າວກໍ່ຕ້ອງຂັບຕອບອັນນັ້ນ, ຖ້າຕອບບໍ່ໄດ້ຕ້ອງດື່ມເຫຼົ້າໃຫ້ໝົດ 4 ຖ້ວຍຈຶ່ງໄດ້ເຂົ້າເຮືອນ.“
ຊຸດອາພອນປະຈຳເຜົ່າຂອງຊົນເຜົ່າ ໂບ໋ອີ ກໍ່ມີສີສັນສະເພາະ. ຜູ້ຊາຍເຄີຍນຸ່ງເສື້ອສັ້ນປະກອບດ້ວຍ 4 ປ່ຽງ, ໂສ້ງຍ້ອມສີຄາມດ້ວຍແພພື້ນເມືອງ. ສ່ວນແມ່ຍິງຊາວເຜົ່າ ໂບ໋ອີ ມີຜົມຍາວ, ຖັກຜົມແລ້ວພັນອ້ອມຫົວ, ຫຼືໃສ່ຜ້າບ່ຽງປະດັບປະດາລວດລາຍເທິງຫົວ. ແມ່ຍິງນຸ່ງເສື້ອສັ້ນທີ່ມີ 5 ປ່ຽວ, ແຍກອອກຢູ່ຂີ້ແຮ້ເບື້ອງຂວາ, ຄໍເສື້ອ, ແຂນເສື້ອ, ບ່ອນໃສ່ກະດູມຖືກປະດັບປະດາລວດລາຍດ້ວຍສີຫຼາກຫຼາຍ, ພ້ອມກັບເສື້ອແມ່ນອ້ຽມສີດຳເທິງພື້ນສີຂຽວຍາວຮອດແອວ. ໜ້າເອິກປະດັບດ້ວຍ 5 ສີ. ແມ່ຍິງຊາວເຜົ່າ ໂບ໋ອີ ມັກໃສ່ເຄື່ອງສຳອາງຫຼາຍຢ່າງເຊັ່ນ, ສາຍຄໍ, ປອກຄໍ, ປອກແຂນ. ເອື້ອຍ ຈູທິຢຸງ, ຊາວເຜົ່າ ໂບ໋ອີ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ: ໃນແຂນເສື້ອຂອງແມ່ຍິງ ໂບ໋ອີ ຍາມໃດກໍ່ມີຮູບກອງທອງຂອງຊາດຫວຽດນາມ ຖືກພິມຕາມວິທີພື້ນເມືອງ, ດັ່ງນັ້ນບໍ່ສາມາດຕົກສີໄດ້.
“ຮູບກອງທອງຖືກພິນໃສ່ເສື້ອໃຫ້ແໜ້ນເພື່ອບໍ່ໃຫ້ຕົກສີ. ສ່ວນສິ້ນແມ່ນຕຳ່ຫູກລວດລາຍໃສ່. ຊຸດໂສ້ງເສື້ອປະຈຳເຜົ່າ ເຄີຍນຸ່ງໃນງານດອງ, ງານສົບແມ່ນລະອຽດລະອໍທີ່ສຸດ. ດັ່ງນັ້ນເພື່ອຫຍິບໂສ້ງເສື້ອປະຈຳເຜົ່າຊຸດໜຶ່ງ ໃຫ້ໄດ້, ແມ່ນຕ້ອງເສຍເວລາເຖິງ 1 ປີຈຶ່ງສຳເລັດ“.
ເພື່ອຮັກສາສີສັນສະເພາະຂອງຊົນເຜົ່າ ໂບ໋ອີ, ແຂວງ ຮ່າຢາງ ໄດ້ມີບັນດາແຜນຮ່າງຄົ້ນຄ້ວາ, ຮຽບຮຽງກ່ຽວກັບວັດທະນະທຳທີ່ເປັນມູນເຊື້ອຂອງຊາວເຜົ່າ ໂບ໋ອີ. ພ້ອມນັ້ນ, ບັນດາຜູ້ອາຍຸສູງຊົນເຜົ່າ ໂບ໋ອີ ກໍ່ເປີດຊຸກຮຽນສຶກສາມູນເຊື້ອ, ວັດທະນະທຳອັນດີງາມຂອງຊົນເຜົ່າຕົນ ໃຫ້ລຸ້ນໜຸ່ມອີກ. ນີ້ຈະແມ່ນລຸ້ນຄົນທີ່ຮັກສາ ແລະ ເສີມຂະຫຍາຍສີສັນວັດທະນະທຳຂອງຊົນເຜົ່າ ໂບ໋ອີ ໃນອະນາຄົດ.