(vovworld) - ໃນການດຳລົງຊີວິດປະຈຳວັນ, ຊາວເຜົ່າມົ້ງຢູ່ດ້ຽນບຽນ ຍາມໃດກໍ່ຮັກສາສີສັນວັດທະນະທຳຂອງຊົນເຜົ່າຕົນໄວ້, ໃນນັ້ນມີພິທີແຕ່ງດອງ, ລະດູບານໃໝ່ແມ່ນລະດູທີ່ບັນດາຄູ່ບ່າວສາວຊາວເຜົ່າມົ້ງເຄີຍຈັດພິທີແຕ່ງດອງ.
ພິທີແຕ່ງດອງຂອງຊົນເຜົ່າມົ້ງ
(ພາບ: ອິນເຕີແນດ)
ຫວ່າງອາມົວ ແລະ ຖ່າວທິວານ, ແມ່ນຊາວເຜົ່າມົ້ງຂາວ, ເຊິ່ງແມ່ນແຊງໜຶ່ງຊົນເຜົ່າມົ້ງ ຢູ່ຕາແສງແທງມິງ, ເມືອງດ້ຽນບຽນ. ຫວ່າງອາມົວ ປີນີ້ມີອາຍຸ 26 ປີ ແລະ ຖ່າວທິວານມີອາຍຸ 20 ປີ. ໃນຊຸມວັນທ້າຍສັບປະດາ, ຜົວເມຍທ້າວມົວເຄີຍຊ້ອນກັນໄປຕະຫຼາດດ້ວຍລົດຈັກ ຄືໄລຍະເວລາຍັງຮັກກັນ ເພື່ອຊື້ເຄື່ອງໃຊ້ສອຍຈຳນວນໜຶ່ງໃຫ້ຄອບຄົວ. ຄວາມຮັກຂອງທ້າວມົວ ກັບນາງວານ ແມ່ນຕ່າງກັບລຸ້ນກ່ອນຫຼາຍ. ພາຍຫຼັງຮັກກັນເປັນເວລາ 3 ປີ, ເຂົາເຈົ້າຈຶ່ງຈັດພິທີແຕ່ງດອງ. ທ້າວຫວ່າງອາມົວ ຫວນຄືນເວລາທີ່ສອງຄົນຍັງຮັກກັນວ່າ:
“ຂ້າພະເຈົ້າພົບນາງວານຢູ່ແຂວງລາຍເຈົາ, ແລະຖາມເລີຍວ່ານ້ອງຮັກອ້າຍບໍ, ຖ້າບໍ່ຮັກກໍ່ບໍ່ເປັນຫຍັງ. ນາງວານ ມີແຕ່ຫົວລ້າໆບໍ່ເວົ້າຫຍັງເລີຍ, ແຕ່ຂ້າພະເຈົ້າພັດຮູ້ສຶກໄດ້ວ່າລາວກໍ່ມີຄວາມຮັກຕໍ່ຂ້າພະເຈົ້າ. ຫຼັງຈາກນັ້ນພວກຂ້າພະເຈົ້າໄດ້ພົບກັນເປັນປະຈຳ ແລະ ໂອ້ລົມນຳກັນກ່ຽວກັບປະເພນີຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງ, ຊີວິດຂອງຄອບຄົວ... “
ເມື່ອຍິນຜົວເລົ່າຄືນຄືແນວນັ້ນ, ນາງວານ ກໍ່ຫົວຍີ້ມແລ້ວເວົ້າວ່າ:
”ເມື່ອຫາກໍ່ພົບກັນຂ້າພະເຈົ້າກໍ່ຮູ້ສຶກຮັກລາວແລ້ວ, ອ້າຍມົວໄດ້ຖາມວ່າ, ນ້ອງຮັກອ້າຍບໍ? ນິດໄສຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງແມ່ນສັດຊື່ຄືແນວນັ້ນ. ສ່ວນນ້ອງມີແຕ່ຫົວລ້າໆເທົ່ານັ້ນ .”
ເມື່ອຖືກຖາມກ່ຽວກັບປະເພນີຈັບຜູ້ສາວມາເປັນເມຍຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງ, ຫວ່າງອາມົວ ເວົ້າວ່າ, ນັ້ນແມ່ນປະເພນີໃນເມື່ອກ່ອນ, ເຂົາເຈົ້າບໍ່ເຮັດຄືແນວນັ້ນອີກ. ສ່ວນທ່ານ ຫວ່າງອາສຸ່ງ, ຊາວເຜົ່າມົ້ງຢູ່ຕາແສງແທງມິງ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
”ປະຈຸບັນ, ພິທີແຕ່ງດອງຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງໄດ້ມີການປ່ຽນແປງຫຼາຍແລ້ວ, ບ່າວສາວຮັກກັນຈຶ່ງແຕ່ງດອງເປັນຜົວເມຍ. ກ່ອນນີ້ປະເພນີຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງແມ່ນຈັບຕົວຜູ້ສາວມາເປັນເມຍ”.
ພິທີແຕ່ງດອງຂອງຊົນເຜົ່າມົ້ງ
(ພາບ: ອິນເຕີແນດ) ທ່ານ ສຸ່ງ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ, ກ່ອນນີ້ຜູ້ຊາຍ ແລະ ຜູ້ຍິງຊົນເຜົ່າມົ້ງເຄີຍສ້າງຄອບຄົວແຕ່ເວລາຍັງໜຸ່ມໜ້ອຍທີ່ສຸດ, ແຕ່ປະຈຸບັນເຂົາເຈົ້າໄດ້ສົມລົດຖືກຕາມກົດໝາຍ. ຜູ້ຍິງມີອາຍຸແຕ່ 18 ປີ, ສ່ວນຜູ້ຊາຍອາຍຸແຕ່ 20 ປີຂຶ້ນໄປ. ເຖິງຢ່າງໃດກໍ່ຕາມ, ບັນດາຮີດຄອງ, ປະເພນີໃນພິທີແຕ່ງດອງຄື: ພິທີຕ້ອນຮັບເຈົ້າສາວມາຄອບຄົວເຈົ້າບ່າວ, ຫຼືເລືອກວັນແຕ່ງດອງຍັງຄົງຮັກສາຄືເກົ່າ. ທ່ານ ສຸ່ງໃຫ້ຮູ້ຕື່ມອີກວ່າ:
”ພວກເຮົາພຽງແຕ່ເລືອກວັນຄູ່ຄືວັນທີ 2, 4, 16.... ເພື່ອຈັດພິທີແຕ່ງດອງເທົ່ານັ້ນ. ເພາະວ່ານັ້ນແມ່ນມື້ສັນວັນດີຂອງຊົນເຜົ່າມົ້ງ, ດ້ວຍຄວາມຫວັງ ຢາກໃຫ້ເຂົາເຈົ້າເປັນຄູ່ຜົວເມຍຕະຫຼອດໄປ”.
ເລື່ອງຕ້ອນຮັບເຈົ້າສາວຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງກໍ່ຖືກຈັດຂຶ້ນຢ່າງສົມກຽດ, ສະແດງໃຫ້ເຫັນຄວາມກະຕັນຍູ, ຄວາມເຄົາລົບທີ່ມີຕໍ່ບັນພະບຸລຸດ. ທ່ານ ສຸ່ງ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
”ສຳລັບຄອບຄົວເຈົ້າສາວ, ເມື່ອລູກໄປເອົາຜົວແລ້ວກໍ່ຕ້ອງລາຍງານຕໍ່ບັນພະບຸລຸດ. ດັ່ງນັ້ນຈຶ່ງຂ້າໝູ, ເຮັດພາເຂົ້າບູຊາບັນພະບຸລຸດໃນນັ້ນມີຊີ້ນໝູ ຈານໜຶ່ງ, ເຂົ້າສຸກປັ້ນໜຶ່ງ ແລະ ເຫຼົ້າຈອກໜຶ່ງ. ແລ້ວເຊີນພໍ່ແມ່ປະຊາຊົນທັງບ້ານ ກໍ່ຄືເພື່ອນມິດໃນຕາແສງມາຮ່ວມພິທີ”.
ກ່ຽວກັບຊຸດອາພອນນຸ່ງຖືໃນງານແຕ່ງດອງຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງ, ທ້າວ ຫວ່າງອາມົວ, ໃຫ້ຮູ້ວ່າ:
”ເມື່ອເຈົ້າບ່າວມາຄອບຄົວເຈົ້າສາວ, ແມ່ເຈົ້າສາວກໍ່ກະກຽມອາພອນຊຸດໜຶ່ງມອບໃຫ້ລູກສາວ ແລະ ຊຸດໜຶ່ງໃຫ້ລູກເຂີຍນຸ່ງ. ເມື່ອຕ້ອນຮັບລູກໃພ້ຄອບຄົວເຈົ້າບ່າວກໍ່ກະກຽມອາພອນຊຸດໜຶ່ງໃຫ້ລູກໃພ້. ເສື້ອໃຫ້ລູກເຂີຍແມ່ນສີຂາວ, ສ່ວນເສື້ອໃຫ້ລູກໃພ້ແມ່ນສີດຳ, ”
ພິທີແຕ່ງດອງຂອງຊົນເຜົ່າມົ້ງ
(ພາບ: ອິນເຕີແນດ) ຕາມປະເພນີຂອງຊົນເຜົ່າມົ້ງ, ບົນເສັ້ນທາງສົ່ງເຈົ້າສາວໄປຍັງຄອບຄົວເຈົ້າບ່າວ, ຄອບຄົວເຈົ້າບ່າວກໍ່ຈັດຄາບເຂົ້າຕາມທາງເພື່ອລາຍງານຕໍ່ເທວະດາຟ້າແຖນວ່າ ຄອບຄົວເຈົ້າບ່າວໄດ້ຮັບເຈົ້າສາວແລ້ວ ແລະ ເຊີນເທວະດາຟ້າແຖນເປັນພະຍານ, ດົນບັນດານໃຫ້ຄູ່ຜົວເມຍມີຄວາມຜາສຸກ, ທຳມາຫາກິນສະດວກສະບາຍ ແລະ ໂຊກດີ. ເມື່ອຂະບວນແຫ່ໃພ້ມາຮອດຄອບຄົວເຈົ້າບ່າວແລ້ວ, ຄອບຄົວກໍ່ຈັດພິທີລາຍງານຕໍ່ບັນພະບຸລຸດວ່າຄອບຄົວໄດ້ມີສະມາຊິກໃໝ່ຕື່ມອີກຜູ້ໜຶ່ງ. ເພີ່ອຮ່ວມງານບຸນພ້ອມກັບຄອບຄົວ, ຊາວບ້ານທຸກຄົນໄດ້ມາອວຍພອນໃຫ້ຄູ່ຜົວເມຍ.
ປະຈຸບັນ, ພິທີແຕ່ງດອງຂອງຊາວເຜົ່າມົ້ງຖືກຈັດຂຶ້ນຢ່າງງ່າຍດາຍ ເມື່ອທຽບໃສ່ກ່ອນນີ້, ບັນດາຄູ່ຜົວເມຍໜຸ່ມຄືທ້າວມົວ ແລະ ນາງວານ ລ້ອນແຕ່ມີສະຕິຮັກສາສີສັນຊົນເຜົ່າໄວ້, ແຕ່ເຂົາເຈົ້າກໍ່ຮັບເອົາບັນດາຄູນຄ່າຂອງຊີວິດຍຸກປະຈຸບັນ ເພື່ອໃຫ້ຄອບຄົວມີຄວາມໝັ້ນຄົງ, ຫຼຸດພົ້ນອອກຈາກຄວາມທຸກຍາກ, ອຶດຫີວ, ປະກອບສ່ວນກໍ່ສ້າງຊີວິດວັດທະນະທຳໃໝ່ຢູ່ໝູ່ບ້ານໃນເຂດພູດອຍ.