KTS Nguyễn Việt Huy: Như lần trước tôi đã chia sẻ, trước đây tôi viết một cuốn về làng xã đồng bằng châu thổ sông Hồng. Từ những bài học về kiến trúc truyền thống, tôi nhận thấy trách nhiệm viết về những kiến trúc là hơi thở của thời đại là việc rất quan trọng. Đặc biệt những năm gần đây rộ lên khái niệm kiến trúc xanh hay khái niệm quy hoạch, phát triển bền vững.

Trong môi trường đào tạo của chúng tôi, khi làm việc bao giờ cũng phải xuất phát từ những định nghĩa. Ví dụ như: thế nào là phát triển bền vững hay thế nào là kiến trúc xanh. Đối với kiến trúc xanh cũng có những định nghĩa, như những tiêu chí để đạt được kiến trúc xanh của Hội Kiến trúc sư Việt Nam hay các chứng chỉ xanh đã được thế giới công nhận, cũng như những cơ sở uy tín đưa ra.

Đôi khi là người ta chưa hiểu rõ ngọn ngành thế nào là kiến trúc xanh. Trong cuốn sách này tôi mong muốn gửi đến độc giả hai khái niệm: các vấn đề về kiến trúc xanh và hai là xây dựng, phát triển bền vững.

KTS Nguyễn Việt Huy tại Lễ trao giải thưởng

PV: Vậy qua cuốn sách độc giả có thể hiểu thế nào là kiến trúc xanh?

KTS Nguyễn Việt Huy: Thực ra kiến trúc đã là xanh rồi. Nhưng kiến trúc xanh để người ta nhấn mạnh tới vai trò, trách nhiệm của việc làm kiến trúc đối với đời sống xã hội, đối với môi trường xung quanh. Khi đọc quyển sách của tôi mọi người sẽ hiểu rõ hơn khái niệm cụ thể, kiến trúc xanh sẽ phải xuất phát ngay từ thiết kế, phải thông minh, tối ưu cả về thiết kế hoặc trong thi công xây dựng.

Thứ hai là sử dụng vật liệu phải xanh, Xanh nghĩa là có thể tái tạo được. Ví dụ như trong thời gian gần đây chúng ta cũng hơi lạm dụng khi nguồn cung cấp xi măng của Việt Nam tương đối dồi dào nên bê tông hóa rất nhiều. Nhưng thực tế việc bê tông hóa gây ra ô nhiễm môi trường rất lớn. Các bạn đã biết rằng những núi đá vôi để hình thành nó phải hàng triệu năm, nhưng phá nó đi thì chỉ trong khoảng 5 đến 10 năm là hết một lượng lớn khủng khiếp. Rõ ràng vật liệu là phải sử dụng những vật liệu tái tạo được, mà chúng ta có thể thấy ngay trong kiến trúc truyền thống như sử dụng gỗ, tre, là sử dụng những vật liệu lắp ráp được, xây dựng rất nhanh, tái tạo sử dụng được và đặc biệt có thể sản xuất lại được bằng cách trồng lại.

Thứ ba, xanh ở việc sử dụng tiết kiệm nước. Trong sách tôi cũng nói đến những công nghệ xây dựng lắp ráp, hay trên thế giới là một trào lưu về xây dựng khô, với phương thức chỉ cần lắp ghép và sử dụng, tái tạo lại toàn bộ những vật liệu cũng như nguồn nước. Ví dụ, nguồn nước sử dụng tuần hoàn, sử dụng xong thì có thể tưới cây rồi sử dụng những khu vệ sinh không cần đến nước mà tự khử mùi vv...

Hay việc sử dụng năng lượng Xanh trong công trình, như điện bằng sức gió, pin mặt trời, thậm chí không đơn thuần là pin mặt trời trên mái mà ngay cả ở những mặt đứng. Những điều ấy trước đây đối với Việt Nam tương đối xa lạ, nhưng bây giờ rõ ràng các công nghệ điện mặt trời, điện gió bắt đầu xuất hiện ở Việt Nam và phát triển rất nhanh. Ở những nước phát triển như tôi làm bên Pháp chẳng hạn, điều đó là hết sức bình thường. Chúng ta có thể tận dụng những kinh nghiệm của các nước.

Tóm lại khái niệm kiến trúc xanh không chỉ đơn thuần là một vài tiêu chí, mà nó phải đầy đủ các vấn đề trên thế giới đã nghiên cứu rất kỹ và tôi cũng muốn tổng hợp vào trong quyển sách này.

KTS Nguyễn Việt Huy: Bền vững là như thế nào. Nếu giải nghĩa theo tiếng Việt, có nghĩa là tốt nhất trong một chu kỳ, một cuộc đời của một sự vật hiện tượng nào đó. Đối với những công trình, có những công trình chỉ cần trong 10 năm nhưng phục vụ tốt nhất trong 10 năm đó, hay có những công trình đặt ra là 50 năm, thì cũng phục vụ tốt nhất trong 50 năm đó. Chứ chúng ta không thể nào gượng ép bắt một công trình 10 năm phải bền vững  tới 50- 100 năm. Điều đó không thể gọi là phát triển bền vững được.

Cuốn sách "Kiến trúc xanh, xây dựng và phát triển bền vững" của KTS Nguyễn Việt Huy

Phát triển bền vững còn phải là sự sự tổng hòa của tất cả các yếu tố trong một công trình xây dựng. Cứ hình dung một cái cửa, có thể tấm cửa rất là tốt, sử dụng được tới 50 năm, nhưng bản lề đã hỏng ngay từ 5 năm chẳng hạn. Đó là những vấn đề mà tôi nêu chi tiết trong quyển sách này. Và với mỗi chủ đề đều đi vào các vấn đề nghiên cứu chuyên sâu. Ví dụ như là các vấn đề về thiết kế công trình y tế, bệnh viện. Quan điểm thiết kế bệnh viện trước đây chỉ là nơi đảm bảo khoa học kỹ thuật để chữa bệnh cho con người. Nhưng bây giờ đã thay đổi hoàn toàn, vì khái niệm thiết kế bệnh viện bây giờ là nơi chăm sóc sức khỏe, để người bệnh không sợ khi phải đến bệnh viện, mà người ta cảm thấy rất thoải mái, thậm chí định kỳ đến để kiểm tra sức khỏe để không bao giờ có bệnh, nghĩa là nơi điều dưỡng nhiều hơn.

Tôi cũng nêu rất chi tiết về những vấn đề thế nào là bảo tồn, thế nào là phát triển, thế nào là thích ứng cho từng điều kiện hoàn cảnh cụ thể, đối với đô thị, đối với nông thôn, đối với công trình công cộng, đối với nhà ở. Có những cái chúng ta nên giữ lại nhưng có những cái chúng ta chấp nhận hy sinh bởi vì nó đã hoàn thành sứ mệnh rồi và nó được phép nghỉ ngơi để thay thế vào đó là một không gian khác.

KTS Nguyễn Việt Huy: Tôi nghĩ rằng ngay cả đối với những độc giả thông thường nếu quan tâm đến vấn đề bảo vệ môi trường, quan tâm đến sức khỏe, quan tâm đến kiến trúc họ cũng sẽ hiểu cặn kẽ bản chất để đưa ra những lựa chọn, cho thấy sự lựa chọn của mình khi đầu tư mua một căn nhà, hay lựa chọn bệnh viện để chăm sóc hoặc là muốn tìm hiểu về các vấn đề phát triển đô thị, thế nào là cần bảo tồn và thế nào là phát triển, thích ứng... Đấy là những kiến thức tôi nghĩ cũng không phải quá cao siêu, mà thời đại 4.0 bây giờ chúng ta cũng cần nâng cao nhận thức, hiểu biết của người dân. Những vấn đề này sẽ là những công cụ tốt hơn để tạo ra một cuộc sống phù hợp với thời kỳ công nghiệp 4.0 này.