Nghe âm thanh bài tại đây:
Lần đầu tiên, Nọc bướm– tiểu thuyết của Anna Moï, nhà văn gốc Việt ghi dấu ấn trong văn học Pháp, đã ra mắt bạn đọc bản tiếng Việt do NXB Trẻ ấn hành.
“Khác xa với bầu không khí hoài cổ đặc trưng trong những hồi tưởng về tuổi trẻ lạc lối, giọng điệu của câu chuyện vừa châm biếm vừa gợi cảm, giữ nhịp độ nhanh, gấp. Ở Anna Moï, tuổi trẻ là tất thảy những gì đẹp đẽ đáng ghi nhớ nhất, kể cả trong tình cảnh thảm họa lịch sử và bi kịch chiến tranh.”
Lời giới thiệu của NXB Trẻ, nơi dịch và phát hành “Nọc bướm” bản tiếng Việt quả không sai, khi cuốn tiểu thuyết - từng giành Giải Văn học-Thế giới tại festival Étonnants Voyageurs, Pháp năm 2017 - của nhà văn người Pháp gốc Việt Anna Moï, ra mắt bạn đọc Việt, đã giữ nguyên vẹn được sự lôi cuốn của bản gốc, sự hài hước của người kể chuyện.
Nhà văn Anna Moï và tác phẩm Nọc bướm, bản tiếng Pháp và bản tiếng Việt. |
Đọc Nọc bướm, nhà văn Nguyễn Trương Quý nhận xét: "Tiếp cận ban đầu với tiểu thuyết Nọc bướm của tác giả Anna Mọi, gác lại những rào đón như văn học dịch, tác giả nữ, rồi chiến tranh... nhưng tôi không ngờ càng đọc càng cuốn, rất hợp mạch đọc. Câu chuyện và giọng điệu lôi mình đi bằng một suy tư rất hương xa mà lại dễ cảm.
Tiếp xúc tác giả rồi, đọc cuốn này thấy thêm những liên tưởng và liên kết với các số phận đời thực, từ Sài Gòn thập niên 60 ở lứa tuổi thanh xuân của nhân vật chính mà thật ra là chính tác giả hóa thân, đến những nơi chốn phảng phất qua như: Pháp,...qua một lăng kính ánh xạ của văn hóa hấp thụ của thời trước đó, thời thuộc địa, cho đến Hà Nội là nơi quê gốc..., Lịch sử ồn ào của đất nước song song sự thức dậy của tâm trí thiếu nữ mới lớn giữa cảnh xã hội cũng "mới lớn" - mới lớn theo nghĩa là một xã hội cũng vỡ da vỡ thịt trong nhận thức về bản sắc của chính nó, một xã hội dục tính dẫu sống sượng vẫn có ích (nhiều khi oái oăm và tật nguyền) là làm mềm đi cái tàn bạo."
Nọc bướm xoay quanh câu chuyện của Xuân - một cô bé miền Nam bước qua tuổi dậy thì với nhiều biến cố, trong bối cảnh thời kỳ hậu thuộc địa Pháp và cuộc chiến leo thang của người Mỹ, ở một đất nước không được nhắc tên, có thể là Việt Nam. Nhà văn Anna Moï chia sẻ: "Tôi nghĩ đây là chuyện rất quan trọng đối với tôi và có thể cũng đối với độc giả Việt. Vì quyển sách này viết về thời thơ ấu của một cô gái lúc đó mới 15, 16 tuổi, trải qua chiến tranh ở miền Nam Việt Nam, khác hẳn kinh nghiệm của các bạn sống ở ngoài Bắc.
Hai không gian cuộc chiến rất khác nhau. Vì ở ngoài Bắc thì bị bom Mỹ, cái nguy hiểm đến từ trên không, mà mình không thấy mặt. Còn chiến tranh ở miền Nam cũng rất khốc liệt, vì diễn ra ngay thực địa, rất gần, rất bạo lực. Cái nền riêng của tôi là viết về sự bi kịch, nhưng không phải với giọng bi kịch. Bao giờ tôi cũng viết với sự uymua - sự dí dỏm và cái dí dỏm đấy là tính cách của tôi. Có lẽ đấy sẽ là điều hấp dẫn. Tôi có một người bạn là nhà văn Pháp, khi đọc tác phẩm Nọc bướm, anh ấy bảo rất buồn cười."
Bản dịch xuất sắc của dịch giả Hiền Trang, đã truyền tải được văn phong kể chuyện hết sức lôi cuốn, hài hước cùa tác giả, mặc dù vẫn còn một số lỗi biên tập, nhưng đúng như chính nhà văn Anna Moï đã nhận xét: "Khi đọc Nọc bướm của tôi được dịch ra tiếng Việt, tôi cảm thấy rất ngưỡng mộ người dịch. Dịch rất hay. Người ta nói dịch sẽ ít nhiều mất đi cái gì đấy. Thế nhưng có lẽ là khi dịch cũng có thêm được một cái gì. Dịch giả hình như đã nghiên cứu về tôi rất nhiều, dường như đã mất hẳn hai năm để nghiên cứu giọng văn của tôi. Và tôi thực sự phải cảm ơn cô ấy rất nhiều. Chuyển từ giọng tiếng Pháp qua giọng nói tiếng Việt mà vẫn chính xác là chuyện rất khó thực hiện.”
Ananda Devi, Thành viên Ban giám khảo Giải thưởng Littérature-monde viết về cuốn tiểu thuyết này của bà: “Điểm quan trọng của cuốn sách nằm ở cách tác giả đưa chúng ta bước vào cuộc sống của một thiếu nữ, vào cuộc khám phá giới tính của cô ấy. Nghệ thuật của tiểu thuyết gia cho chúng ta thấy được những mẩu chuyện nhỏ trong câu chuyện lớn. Và Anna Mọi hiểu rất rõ điều này…”
Nhà văn Anna Moï trong một buổi trò chuyện với bạn đọc Việt năm 2024 tại Hà Nội về tác phẩm của mình. |
Anna Moï, tên thật là Trần Thiên Nga, sinh năm 1955 tại Sài Gòn, trong gia đình gốc “Bắc 54”. Sau khi đỗ tú tài tại trường Pháp Marie Curie Sài Gòn, Thiên Nga sang Paris học Lịch sử tại Trường Đại học Nanterre, học ngành thời trang ở École de la Chambre Syndicale; trở thành nhà tạo mẫu và sở hữu một cửa hiệu thời trang riêng tại Paris, mang tên Anna Moï (sau này trở thành bút danh). Từ tập truyện ngắn đầu tiên xuất bản năm 2001, đến năm 2024, Anna Moï đã có trong tay 8 tập truyện ngắn và 3 tiểu thuyết được phát hành. Khi bà viết, cũng sẽ giống như những việc liên quan đến nghệ thuật khác mà bà đã làm, là như một niềm vui chứ không có một định hướng nào trước. Các câu chuyện sẽ tình cờ đến.
Rất hâm mộ những người viết về bi kịch bằng sự hài hước, Anna Moï luôn chọn cách kể những câu chuyện tới độc giả với nụ cười mủm mỉm. Những tác phẩm được giải của bà, dường như thường được trao chính bởi cách kể chuyện, cách sử dụng ngôn ngữ. Tiểu thuyết Mười hai cung điện ký ức của Anna Moï từng giành giải Giải Phục hưng Pháp năm 2021 (là một giải thưởng do Viện Hàn lâm Khoa học hải ngoại thành lập “nhằm tôn vinh một tác phẩm hoặc công trình làm nổi bật ngôn ngữ, văn học Pháp hoặc văn hóa Pháp ngữ tại Pháp hoặc nước ngoài”). Năm 2022, bà được trao Giải Grand Prix Hervé-Deluen (Viện Hàn lâm Pháp). Anna Moï cũng được Chính phủ Pháp phong tặng danh hiệu “Hiệp sĩ về Văn chương và Nghệ thuật”.