Nghe âm thanh bài tại đây:
Kể từ ngày thống nhất đất nước (30/4/1975) đến nay, sự phát triển của sân khấu Thủ đô Hà Nội luôn đồng hành cùng lịch sử dân tộc. Trải qua nửa thế kỷ, sân khấu Thủ đô đã đạt được những thành tựu rực rỡ, ghi dấu ấn đậm nét trong đời sống văn hóa nghệ thuật cả nước.
Nửa thế kỷ sân khấu Thủ đô có thể chia thành hai chặng đường. Chặng đường thứ nhất tính từ ngày giải phóng hoàn toàn miền Nam, thống nhất đất nước (30/4/1975) đến năm 1985.Thời kỳ này, kịch nói phát triển mạnh mẽ, tiêu biểu là những vở kịch của Lưu Quang Vũ (Tôi và chúng ta, Hồn Trương Ba, da hàng thịt, Lời thề thứ 9…) Xuân Trình (quê hương Việt Nam, Thời tiết ngày mai, mùa Hè ở biển)… Chặng đường thứ hai của sân khấu Thủ đô tính từ thời kỳ Đổi mới (năm 1986 đến nay), là khi sân khấu bước vào chặng đường đổi mới.
Nhà viết kịch Lê Quý Hiền cho rằng: "Sự thống nhất đất nước làm cho sân khấu Bắc - Nam hòa quyện với nhau. Năm 1986 có đổi mới nên diện mạo sân khấu khác trước, đi thẳng vào đời sống xã hội. Chẳng hạn như hiện tượng nhà viết kịch Lưu Quang Vũ. Hà Nội tự hào có vở diễn sân khấu hay nhất mở đầu cho đổi mới đó là vở Tôi và chúng ta của Lưu Quang Vũ. Giai đoạn từ 1996, khi đất nước bước vào nền kinh tế thị trường thì sân khấu lại có diện mạo mới. Thời kỳ này có thêm những trại sáng tác thực tế nên giới nghệ sĩ rất thích."
Các tác phẩm sân khấu Thủ đô Hà Nội phản ánh sâu sắc đời sống xã hội, có ảnh hưởng mạnh mẽ, tích cực tới công chúng, thành công vang dội với những vở diễn lớn, như: Sống mãi tuổi 17, Lời nói dối cuối cùng, tôi và chúng ta (Nhà hát Kịch Việt Nam), nàng Sita (Nhà hát Chèo Hà Nội), Kẻ sĩ Thăng Long (Nhà hát Cải lương Hà Nội)…
Nghệ sĩ Nhân dân Bùi Thanh Trầm, nguyên Chủ tịch Hội Sân khấu Hà Nội, cho biết: "Hà Nội là nơi quy tụ nhiều tác giả, nhà viết kịch nổi danh, như: Lưu Quang Vũ, Xuân Trình, Chu Thơm… Nhiều đạo diễn sân khấu nổi tiếng cả nước, như: Nghệ sĩ Nhân dân Trọng Khôi, Nghệ sĩ Nhân dân Doãn Hoàng Giang, Nghệ sĩ Nhân dân Hoàng Dũng, Nghệ sĩ Nhân dân Lê Hùng… Có những nghệ sĩ gạo cội đóng vai trò trụ cột của sân khấu Việt Nam như các nghệ sĩ: Tấn Đạt, Đức Thịnh, Trần Vượng, Bạch Lan, Bạch Tuyết, Thanh Nga, Minh Hùng, Lệ Hằng… Hiện nay, nhiều nghệ sĩ cao tuổi vẫn tâm huyết tiếp tục sự nghiệp sáng tạo, trong khi lớp nghệ sĩ trẻ có nhiều cố gắng tìm tòi cái mới, năng động, đem đến sự phát triển mới cho đời sống nghệ thuật sân khấu nước nhà trong thời kỳ hội nhập quốc tế."
Đề tài của nghệ thuật sân khấu Thủ đô Hà Nội khá đa dạng, phong phú. Đa phần các tác phẩm được dàn dựng với tư duy mới, bài bản, công phu. Nghệ sĩ Nhân dân Nguyễn Trung Hiếu, Giám đốc Nhà hát Kịch Hà Nội, cho biết: "Trong những năm gần đây, Nhà hát Kịch Hà Nội đã đưa kịch nói vào học đường gắn với tác phẩm văn học, những nhân vật lịch sử trong giáo trình phổ thông để các em biết đến nghệ thuật sân khấu từ khi còn ngồi trên ghế nhà trường. Các em chính là khán giả của sân khấu tương lai."
50 năm qua, sân khấu Thủ đô đã có đội ngũ nghệ sĩ hùng hậu, từ các bậc lão thành đến các thế hệ kế tiếp. Có thế kể đến những nghệ sĩ tên tuổi, như: Nghệ sĩ Nhân dân Trần Quốc Chiêm, Nghệ sĩ Nhân dân Nguyễn Hoàng Tuấn, Nghệ sĩ Nhân dân Bùi Thanh Trầm, Nghệ sĩ Nhân dân Lan Hương, Nghệ sĩ Nhân dân Hoàng Dũng, Nghệ sĩ Nhân dân Hoàng Cúc, Nghệ sĩ Nhân dân Nguyễn Trung Hiếu…
Nghệ sĩ Nhân dân Nguyễn Hoàng Tuấn, Chủ tịch Hội Sân khấu Hà Nội, nhấn mạnh: "Không có một sự kiện chính trị, văn hóa lớn nào của Hà Nội và đất nước, sân khấu Hà Nội lại không góp mặt. Trong số hội viên của Hội Sân khấu Hà Nội, đã có 2 hội viên được phong tặng giải thưởng Hồ Chí Minh, 24 hội viên được phong tặng giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ thuật. Nhiều hội viên cũng được nhận giải thưởng Liên hiệp các hội Văn học Nghệ thuật Việt Nam và các Hội chuyên ngành Trung ương và Thủ đô."
Đội ngũ phê bình, lý luận, nhà thơ, nhà văn ở Thủ đô Hà Nội cũng góp phần quan trọng vào việc định hình diện mạo, nâng cao chất lượng nghệ thuật sân khấu Thủ đô trong 50 năm qua. Họ không chỉ lý luận, phê bình mà còn tham gia giảng dạy, tổ chức hội nghị, hội thảo… về sân khấu Thủ đô. Các ý kiến phản biện đã kịp thời chỉ ra những mặt mạnh, mặt yếu của từng vở diễn, góp phần giúp nghệ sĩ điều chỉnh, hoàn thiện.
Nhà thơ, nhà văn Nguyễn Thị Vân Kim cho biết: "Sân khấu Thủ đô giới thiệu với công chúng trong nước, bạn bè quốc tế những vở diễn thuộc các thể loại: chèo, tuồng, múa rối, kịch nói. Sân khấu Thủ đô luôn không ngừng đổi mới, giao thoa về thể tài, nội dung, hình thức, phong cách sáng tác, lớp diễn viên… tiếp tục khơi nguồn và vun đắp những giá trị tư tưởng nhân văn, chủ nghĩa yêu nước và những giá trị văn hóa lâu đời, đáp ứng nhu cầu thưởng thức nghệ thuật của công chúng Thủ đô hiện nay."
Thủ đô Hà Nội ngàn năm văn hiến là trung tâm văn hóa, nghệ thuật của cả nước. Trong hành trình đó, sân khấu Thủ đô Hà Nội đã khẳng định vị thế, gìn giữ truyền thống, kế thừa và phát triển theo xu hướng hiện đại. Là nơi tập trung nhiều đạo diễn, diễn viên và nhà sáng tác sân khấu hàng đầu, 50 năm qua, sân khấu Thủ đô góp phần quan trọng vào thành quả nghệ thuật sân khấu và sự phát triển của văn hóa nghệ thuật nước nhà.