Với chiều sâu trí tuệ, ngôn ngữ giàu chất thơ và thông điệp sinh thái cấp bách, cuốn sách đại diện cho hướng đi mới của văn học Phần Lan, gắn bó chặt chẽ với môi trường và được thể hiện bằng một văn phong tao nhã. Tác phẩm "Nàng tiên cá cuối cùng" vừa ra mắt bạn đọc bản tiếng Việt, do hai dịch giả Võ Xuân Quế và Bùi Việt Hoa chuyển ngữ, NXB Kim Đồng ấn hành.

Chia sẻ với bạn đọc Việt Nam tại buổi ra mắt sách tại Hà Nội, ông Keijo Norvanto, Đại sứ Phần Lan tại Việt Nam cho biết: Iida Turpeinen là một trong những giọng văn nổi bật của văn học đương đại Phần Lan. Bà sống và làm việc tại Helsinki, là nhà văn và nhà nghiên cứu và tập trung vào điểm giao thoa giữa khoa học tự nhiên và văn học. Các tác phẩm của bà thường khám phá những khía cạnh mới lạ và ít được biết đến trong lịch sử khoa học, thể hiện sự tò mò, sâu sắc và mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên.

Giành chiến thắng trong cuộc thi Nhà văn trẻ J.H.Eriko với tập truyện ngắn về sự gắn kết giữa con người và động vật. "Nàng tiên cá cuối cùng" là tiểu thuyết đầu tay của  Iida Turpeinen, được xuất bản vào năm 2023 và đạt được nhiều thành công về mặt văn học lẫn thương mại. Tác phẩm đoạt Giải thưởng Văn học Helsingin Sanomat dành cho tác phẩm đầu tay xuất sắc nhất và lọt vào danh sách đề cử của Giải thưởng Finlandia - giải thưởng văn học lớn nhất tại Phần Lan và Giải thưởng Torch-Bearer - giải thưởng nhằm tôn vinh các tác phẩm văn học Phần Lan nổi bật trong năm có triển vọng thành công trên thế giới.

Ông Keijo Norvanto, Đại sứ Phần Lan tại Việt Nam phát biểu tại buổi ra mắt sách.

"Tại Phần Lan, giới phê bình đánh giá cao văn phong thơ mộng, chiều sâu tri thức và lịch sử cũng như những chủ đề sinh thái được đề cập ở trong tác phẩm. Cấu trúc theo lối chương hồi và việc tác giả lựa chọn góc nhìn nữ giới trong nhiều giai đoạn khác nhau của lịch sử cũng là các yếu tố nổi bật khác ở trong tác phẩm. Tác phẩm được xem là một sự phản chiếu mạnh mẽ mối quan hệ giữa con người và thiên nhiên. Cuốn tiểu thuyết cũng được lọt vào danh sách ứng viên sáng giá của giải Sách nước ngoài hay nhất tại Pháp năm 2024. củng cố vị thế của nhà văn như một tiếng nói mới nổi trong văn học toàn cầu. Tác phẩm góp phần nâng tầm văn học Phần Lan trên trường quốc tế, chứng minh rằng những câu chuyện mang màu sắc địa phương vẫn có thể mang tới những ý nghĩa phổ quát." - Đại sứ Phần Lan tại Việt Nam nói.

Từ Phần Lan, dịch giả Võ Xuân Quế chia sẻ về những cố gắng của NXB Kim Đồng khi đưa cuốn tiểu thuyết văn học – khoa học tuyệt hay này đến với bạn đọc Việt: "Cuốn sách xuất bản vào tháng 9/2023, nhưng nửa năm sau ở Phần Lan, đã tái bản đến lần thứ sáu và 22 nhà xuất bản ở nước ngoài đã mua bản quyền dịch. Điều đó thôi thúc chúng tôi liên lạc với Nhà xuất bản Kim Đồng. Tháng 4/2024 tôi viết thư cho chị Vũ Quỳnh Liên về bản thảo này. Trong vòng bốn tháng sau tôi nhận được thư trả lời là nhà xuất bản đã mua được bản quyền, và anh chị cứ bắt tay vào dịch. Từ tháng 7/2024 cho đến nay là tháng 7, chúng ta làm lễ ra cuốn sách này. Chỉ trong vòng một năm, một cuốn sách từ khi mua bản quyền cho đến khi ra mắt bạn đọc như vậy, cho thấy sự cố gắng rất lớn của NXB, người dịch và người biên tập."

Khéo léo lồng ghép những chi tiết khoa học tỉ mỉ – từ giải phẫu học của các loài động vật đến các khái niệm về địa chất và tiến hóa – vào một mạch truyện đầy tính nhân văn, Nàng tiên cá cuối cùng của Iida Turpeinen gây ấn tượng mạnh mẽ bởi sự đan cài tài tình giữa các yếu tố khoa học và văn chương, tạo nên một không khí day dứt, đầy chiêm nghiệm xuyên suốt tác phẩm.

Một góc khán phòng buổi ra mắt tiểu thuyết Nàng tiên cá cuối cùng.

Trong buổi ra mắt sách, các diễn giả đã chia sẻ câu chuyện về lịch sử đau thương của bò biển Steller, về những xung đột trong mối quan hệ giữa con người với tự nhiên, về câu chuyện đằng sau sự kiện tuyệt chủng của một loài động vật; đồng thời phân tích cách tác giả kết hợp giữa dữ kiện khoa học, dữ kiện lịch sử và sử dụng nghệ thuật kể chuyện trong văn chương - một hình thức truyền bá khoa học hiệu quả. Những điều này đặc biệt cộng hưởng với độc giả trong bối cảnh xã hội ngày nay và văn học ngày càng càng quan tâm tới vấn đề khí hậu và sinh thái.

Cuốn tiểu thuyết gây ấn tượng mạnh mẽ với nhà văn Di Li.

Cuốn sách đã gây ấn tượng mạnh mẽ với nhà văn Di Li. Chị cho rằng đây là một tác phẩm vô cùng giá trị, không chỉ đối với độc giả trên toàn thế giới mà đặc biệt là với độc giả Việt Nam: "vì đây là một thể loại văn học với nội dung khoa học, một thể loại ở Việt Nam chúng ta gần như là không có… Đây là một cái cuốn sách mà không chỉ mang đến giá trị giải trí mang đến kiến thức mà nó còn truyền cảm hứng, niềm đam mê đối với khoa học, mở rộng chân trời của những độc giả trẻ cũng như là nó nhắc đến ý thức bảo tồn động vật và bảo tồn thế giới tự nhiên."

Hai dịch giả, Võ Xuân Quế và Bùi Việt Hoa, đã thể hiện tài năng đáng nể khi chuyển ngữ tác phẩm. Hai dịch giả cho biết trong quá trình dịch thuật, mặc dù câu chuyện rất hay và lôi cuốn, họ đã gặp phải nhiều thử thách trong việc xử lý các thuật ngữ chuyên ngành về tự nhiên học, sinh vật học và giải phẫu học, hầu hết là từ gốc Latin. Tuy nhiên, họ đã quyết định không chú thích quá nhiều, để giữ được tính khoa học và tính dễ đọc của tác phẩm.

Hai dịch giả Bùi Việt Hoa và Võ Xuân Quế tham gia online từ Phần Lan.

Dịch giả Võ Xuân Quế cho biết ông rất thích những đoạn mô tả về thế giới tự nhiên và động vật trong cuốn sách, cũng như rất ấn tượng với cách sử dụng ngôn ngữ của nhà văn, đặc biệt là việc đặt tên các địa danh và loài động vật, thể hiện sự sáng tạo và gợi mở sự tò mò của độc giả.

Dịch giả Bùi Việt Hoa, với tư cách là người đại diện bản quyền, cũng chia sẻ rằng bà bị cuốn sách cuốn hút ngay từ khi đọc lần đầu tiên: “Tôi rất tò mò, vì suốt thời gian đấy báo chí, các nhóm nghiên cứu văn học và các nhóm độc giả nói rất nhiều đến tác phẩm Nàng tiên cá cuối cùng này. Khi đọc tôi thật sự bị cuốn sách hút theo, không nghĩ một đề tài tưởng khô khan, lại có thể hay đến như thế. Điều đặc biệt ở tác phẩm là những đoạn mà nữ nhà văn viết về thế giới sinh vật, thế giới động vật. Giọng văn rất trìu mến, cuốn mình theo và muốn cho mình được biết thêm. Tôi nghĩ độc giả Việt Nam cũng sẽ rất quan tâm, tò mò và thấy được cái hay của tác phẩm”

PGS. TS. Nguyễn Thành Nam – Phó Trưởng Khoa Sinh học; Giám đốc Bảo tàng Sinh học, Trường Đại học Khoa học Tự nhiên - Đại học Quốc gia Hà Nội, một chuyên gia trong lĩnh vực động vật học, chia sẻ: "Đọc quyển sách này chúng ta cảm nhận được hơi mát của biển cả của vùng Siberia, của vùng Bắc Cực và cũng hướng tới thế hệ trẻ với tinh thần rất tự nhiên nhưng gắn kết trong một tác phẩm văn học. Là một người làm về tự nhiên, một nhà sinh học nhưng đúng là chưa bao giờ tôi tiếp cận với một loài đã tuyệt chủng, với một nét đẹp khác biệt rất nhiều so với công việc chúng tôi vẫn làm."

Như nhận xét của biên tập viên NXB Kim Đồng: Nàng tiên cá cuối cùng mang đến một hành trình xuyên thời gian và không gian, nơi số phận con người và tự nhiên đan xen trong những trang sử đầy day dứt. Từ chân dung của loài bò biển Steller, mở ra chuyến phiêu lưu choáng ngợp xuyên suốt ba thế kỉ, kể lại những tác động của con người lên thế giới tự nhiên, khắc họa những mộng ước lớn lao của con người: về khoa học, nghệ thuật và khao khát phục sinh những gì chính tay nhân loại đã hủy diệt. Tiểu thuyết không chỉ mang lại giá trị giải trí và kiến thức, mà còn truyền cảm hứng, niềm đam mê với khoa học và nhắc nhở về ý thức bảo tồn động vật và thế giới tự nhiên - một khái niệm còn thiếu trong nhận thức của nhiều người.