Trong những năm gần đây, văn học trinh thám thế giới không chỉ dừng lại ở những vụ án ly kỳ hay các màn phá án thuần túy suy luận, mà ngày càng đi sâu vào khoa học, tâm lý và những vấn đề thời sự của nhân loại. Giữa dòng chảy ấy, Franck Thilliez – nhà văn trinh thám nổi tiếng của Pháp được xem là một trong những gương mặt tiêu biểu. Trong chuyến giao lưu với độc giả Việt Nam vừa qua tại Hà Nội, Franck Thilliez đã mang đến những câu chuyện về nghề viết của ông, đồng thời mở ra phía sau những trang sách là cả một thế giới khoa học, cùng những trăn trở rất nhân văn về con người trong thời đại công nghệ.

Nhà văn Franck Thilliez (thứ 2 từ phải sang) trong buổi giao lưu với độc giả Việt Nam

Ngay ở phần mở đầu buổi giao lưu, nhà văn Franck Thilliez đã bày tỏ niềm xúc động khi lần đầu tiên đến Việt Nam và được trực tiếp trò chuyện với bạn đọc: “Tôi thực sự rất hạnh phúc khi được trò chuyện về các tiểu thuyết của mình và giới thiệu thể loại trinh thám đến với bạn đọc Việt Nam. Ưu tiên hàng đầu của tôi là mang lại niềm vui đọc sách cho độc giả, khiến họ bị cuốn vào những cuộc điều tra hấp dẫn, muốn lật từng trang để biết điều gì sẽ xảy ra tiếp theo. Tôi luôn lồng ghép yếu tố khoa học để ngoài khoái cảm đọc, người đọc còn có thể khám phá một lĩnh vực, một ngành nghề, một nhánh khoa học nào đó, đồng thời thấy được cả những mặt tối của khoa học khi bị sử dụng sai mục đích”.

Trước khi trở thành cây bút trinh thám hàng đầu nước Pháp, Franck Thilliez từng có hơn 10 năm làm việc với tư cách là kỹ sư tin học. Nền tảng khoa học ấy đã trở thành “chất liệu gốc” để ông xây dựng nên thế giới trinh thám rất riêng của mình, nơi tội ác được giải mã bằng suy luận hình sự và cả bằng những tri thức về thần kinh học, di truyền học, y sinh học, phóng xạ hay dịch tễ học.

Chính từ xuất phát điểm này, Franck Thilliez đã tạo nên một dòng trinh thám mang đậm dấu ấn khoa học, điều mà nhà văn, nhà báo, Yên Ba - người đã có nhiều năm gắn bó với văn học trinh thám - cho rằng, đã làm nên sự khác biệt căn bản của Franck Thilliez trong nền văn học trinh thám Pháp đương đại: “Chúng ta biết là trinh thám có rất nhiều dòng, không phải chỉ có một dòng, có dòng trinh thám detective tức là thanh tra cảnh sát, có dòng trinh thám bí ẩn, có dòng trinh thám gián điệp. Tuy nhiên, trinh thám của Thilliez là một dòng riêng. Cái đáng sợ nhất trong sách của ông là khi tội ác được khoa học hỗ trợ thì nó trở nên vô cùng đáng sợ, bởi vì nó hoàn toàn có khả năng xảy ra trong thực tế. Chính sự kết hợp giữa khoa học hàn lâm với trinh thám đã tạo nên dấu ấn đặc biệt của Franck Thilliez.”

Bộ ba truyện trinh thám của nhà văn Thilliez đã được dịch ra tiếng Việt

Từ “Hội chứng E” với khoa học thần kinh, “Mã gien tội ác” với di truyền học, “Hạt tử thần” với ranh giới giữa sự sống và cái chết, cho tới “Dịch bệnh” viết về một đại dịch toàn cầu, các tác phẩm của Franck Thilliez luôn được xây dựng trên nền tảng của những nghiên cứu nghiêm túc cùng sự tư vấn trực tiếp của giới chuyên môn. Tuy nhiên, như chính ông chia sẻ, khoa học trong tiểu thuyết của ông không phải để phô diễn tri thức, mà là để phục vụ một mục tiêu cao nhất: kể một câu chuyện hấp dẫn và đầy cảm xúc.

Và điều làm nên sức nặng đặc biệt trong thế giới trinh thám của Franck Thilliez không chỉ nằm ở khoa học, mà còn ở những tổn thương tâm lý của nhân vật. Các nhân vật cảnh sát trong tiểu thuyết của ông không phải là những “người hùng hoàn hảo”, mà là những con người đầy vết nứt, mang theo mất mát, đau đớn và ám ảnh.

Nhà biên kịch Phạm Đình Hải, với góc nhìn của điện ảnh, cho rằng chính chiều sâu tâm lý ấy đã tạo nên “chất điện ảnh” rất rõ trong các tác phẩm của Thilliez: “Chất điện ảnh nằm ở sự liên kết cảm xúc giữa độc giả và nhân vật. Các nhân vật của Thilliez có vết thương trong lòng, có sự yếu đuối, bóng tối, khiến mình đồng cảm, lo lắng cho họ. Đó là điều mà trinh thám cổ điển trước đây chưa làm tốt như trinh thám hiện đại.”

Truyện trinh thám của nhà văn Franck Thilliez có sức hút lớn với độc giả Việt Nam, đặc biệt là các bạn trẻ

Không chỉ giàu cảm xúc, tiểu thuyết của Franck Thilliez còn mang cấu trúc điện ảnh rất rõ nét: kể chuyện đa tuyến, nhịp điệu nhanh, nhiều cao trào liên tiếp, với những “cú huých” thông tin ở cuối mỗi chương. Chính cấu trúc này khiến không ít tác phẩm của ông được đánh giá là rất phù hợp để chuyển thể thành phim và series truyền hình. Nhà biên kịch Phạm Đình Hải cũng nhận định rằng, từ cách xây dựng nhân vật đến cấu trúc kịch bản, thế giới trinh thám của Franck Thilliez đang mở ra nhiều gợi ý quý giá cho văn học và điện ảnh hình sự Việt Nam trong quá trình tìm hướng đi mới.

Song song với khoa học và tâm lý, các tiểu thuyết của Franck Thilliez còn luôn bám sát những vấn đề thời sự nóng bỏng của thế giới hiện đại. Từ nỗi ám ảnh về đại dịch trong cuốn “Dịch bệnh”, cho tới những nguy cơ đạo đức của trí tuệ nhân tạo – tất cả đều phản ánh mối quan tâm sâu sắc của nhà văn trước vận mệnh con người trong thời đại công nghệ.

Chia sẻ về hướng sáng tác sắp tới, Franck Thilliez cho biết trí tuệ nhân tạo sẽ là một trong những chủ đề trung tâm mà ông tiếp tục theo đuổi: “Hiện nay, mối quan tâm lớn nhất của tôi là trí tuệ nhân tạo. Đây là lĩnh vực phát triển với tốc độ chưa từng có. Bên cạnh lợi ích to lớn, những nguy cơ và lệch lạc cũng đang dần xuất hiện khi công nghệ bị sử dụng sai mục đích.”

Độc giả quan tâm dành nhiều câu hỏi cho nhà văn trong buổi giao lưu.

Điều đáng chú ý là, dù khai thác những mảng tối của khoa học và tội ác, nhưng thế giới trinh thám của Franck Thilliez cũng đầy giá trị nhân văn. Trong bóng tối ấy, ánh sáng của công lý, tình người và khát vọng bảo vệ sự sống vẫn luôn hiện diện. Như cách nhà biên kịch Phạm Đình Hải ví von, các nhân vật của Franck Thilliez giống như những “bông sen ở trong bùn lầy” – lặng lẽ gìn giữ phần ánh sáng mong manh của con người trước cái ác.

Từ nền tảng khoa học vững chắc, chiều sâu tâm lý nhân vật cho tới tư duy cấu trúc mang đậm chất điện ảnh, Franck Thilliez đã góp phần định hình một diện mạo mới cho trinh thám Pháp đương đại – nơi tội ác vừa là câu chuyện phá án, vừa là hành trình khám phá giới hạn của con người, đạo đức và công nghệ.