Bánh giày ngũ sắc của người Tày trong lễ mừng cơm mới.

Nghe âm thanh bài viết tại đây:

Để làm được món bánh giày ngũ sắc, trước tiên phải tìm hái những loại lá cây dùng để nhuộm màu cho xôi, sau đó chuẩn bị gạo nếp ngâm sẵn và pha chế các loại phẩm màu tự nhiên từ lá cây rừng hoặc trồng trong vườn nhà. Tạo ra các màu sắc khác nhau cho xôi, người Tày dùng tri thức bản địa lưu truyền qua nhiều thế hệ. Ngoài dùng lá cây cẩm đỏ, cẩm tím nấu thành nước để nhuộm xôi, người Tày còn dùng tro của rơm nếp trộn với cây cẩm để tạo màu xanh cổ vịt và dùng củ nghệ tươi giã lọc lấy nước để tạo ra màu vàng… Sau khi tạo được các màu sắc khác nhau, bà con ngâm gạo nếp với phẩm màu tự chiết xuất từ thiên nhiên trong khoảng thời gian nhất định để gạo ngấm đủ màu rồi mới đem đồ thành xôi.

Xôi được đồ trong những chiếc chõ gỗ truyền thống. Khi đã đồ được xôi với 5 màu khác nhau, người Tày bắt đầu đem giã bằng tay cho đến khi thành món bánh giày như ý. Từ hạt nếp dẻo thơm, với những cây lá, củ trong vườn nhà mang màu sắc tự nhiên, qua bàn tay khéo léo đã trở thành món bánh độc đáo, mang bản sắc riêng của đồng bào Tày.

Theo quan niệm của người Tày ở Nghĩa Đô, bánh giày ngũ sắc có 5 màu, tượng trưng cho “ngũ hành”. Người Tày thường làm bánh giày ngũ sắc vào dịp lễ, tết, nhưng phổ biến nhất là vào dịp ăn mừng cơm mới, mừng vụ lúa mới thu hoạch. Cứ vào mùa gặt lúa, nhà nhà lại rộn ràng tiếng giã bánh giày. Các cô gái Tày được các bà, các mẹ dạy cách làm bánh luôn cố gắng trổ tài “nữ công gia chánh” của mình để trong ngày mùa có những mâm bánh giày ngũ sắc dẻo thơm.

Sở dĩ món bánh giày ngũ sắc được người Tày chế biến cầu kỳ bởi đây là món ẩm thực truyền thống để dâng cúng tổ tiên trong nghi lễ mừng cơm mới với khát vọng giản dị là mong cho mùa màng năm sau sẽ tiếp tục bội thu, cuộc sống no ấm.

Mảnh đất Nghĩa Đô, Bảo Yên, tỉnh Lào Cai níu chân du khách phương xa bởi những nếp nhà sàn truyền thống giữa mênh mông đồi cọ, rừng quế, những tràn ruộng lúa tươi tốt bên dòng Nậm Luông thơ mộng. Tất cả tạo nên bức tranh phong cảnh thiên nhiên tươi đẹp, yên bình. Nhưng điều khiến nhiều người lần đầu đến Nghĩa Đô sẽ nhớ mãi, đó là được thưởng thức một trong những món ăn độc đáo – món bánh giày ngũ sắc trong kho tàng văn hóa ẩm thực của đồng bào Tày nơi đây.