Sự kiện đánh dấu bước ngoặt quan trọng, mở ra triển vọng chấm dứt hoàn toàn xung đột và xây dựng một nền hòa bình lâu dài tại dải Gaza.

Cùng với thỏa thuận ngừng bắn Gaza, hơn 20 lãnh đạo thế giới, trong đó có Tổng thống Mỹ Donald Trump, nguyên thủ nhiều quốc gia châu Âu và các quốc gia Arab trong khu vực, cũng ký Tuyên bố chung nhằm củng cố lệnh ngừng bắn và hòa bình ở Gaza.

Tổng thống Mỹ Donald Trump trình một văn bản đã được ký tại Hội nghị thượng đỉnh hòa bình Gaza tại Sharm El-Sheikh, Ai Cập, ngày 13/10/2025. Ảnh: Yoan Valat/REUTERS

Chương mới cho Gaza

Thỏa thuận ngừng bắn Gaza ký tại Sharm El-Sheikh hôm 13/10 chính thức cụ thể hóa các cam kết mà Israel và phong trào Hamas đã đồng ý trước đó vào hôm 10/10, thông qua sự trung gian hòa giải của Mỹ, Ai Cập, Qatar, Thổ Nhĩ Kỳ, theo đó hai bên lập tức ngừng bắn hoàn toàn, tiến hành trao đổi con tin-tù nhân, đồng thời Israel rút dần quân đội về các ranh giới thỏa thuận trước đó tại Gaza. Ngay trước lễ ký tại Sharm El-Sheikh, 20 con tin Israel còn sống mà Hamas giam giữ đã được trả tự do. Đổi lại, Israel cũng đã trả tự do cho 1.986 tù nhân, hầu hết là người Palestine, đang bị giam trong các nhà tù nước này. Thi thể các con tin Israel đã thiệt mạng cũng sẽ được trao lại cho phía Israel ngay trong tuần này.

Trực tiếp có mặt tại Sharm El-Sheikh để đồng chủ trì lễ ký cùng Tổng thống nước chủ nhà Ai Cập Abdel Fattah al-Sisi, Tổng thống Mỹ Donald Trump ca ngợi thỏa thuận là ngày tuyệt vời đối với dải Gaza và lãnh đạo các quốc gia đã đạt được điều mà nhiều người từng coi là "bất khả thi". Cùng với Thỏa thuận ngừng bắn Israel-Hamas, Tổng thống Mỹ Donald Trump cùng lãnh đạo hơn 20 quốc gia Arab và châu Âu, trong đó có Thủ tướng Anh Keir Starmer, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Thủ tướng Italia Giorgia Meloni…, cũng đã ký Tuyên bố nhằm củng cố lệnh ngừng bắn và hòa bình ở Gaza. Theo Tuyên bố được ký kết, các bên cam kết theo đuổi tầm nhìn toàn diện về hòa bình, an ninh và thịnh vượng chung khu vực, đồng thời hoan nghênh những tiến bộ đã đạt được về thiết lập thỏa thuận hòa bình "toàn diện và bền vững" tại Dải Gaza.

Tổng thống Mỹ Donald Trump phát biểu sau lễ ký kết chính thức giai đoạn đầu tiên của thỏa thuận ngừng bắn tại Gaza giữa Israel và Hamas, tại Sharm El-Sheikh, Ai Cập, ngày 13/10/2025 Ảnh: Yoan Valat/REUTERS

Tổng thống Mỹ Donald Trump nêu rõ: “Đây là một thời điểm trọng đại cho lịch sử thế giới chứ không chỉ khu vực Trung Đông. Chúng tôi đều nhất trí rằng cần phải hỗ trợ Gaza để vực dậy người dân. Nhưng chúng tôi không muốn tài trợ bất kỳ điều gì liên quan đến đổ máu, hận thù hay bạo lực như từng diễn ra trong quá khứ. Do đó, chúng tôi cũng nhất trí rằng việc tái thiết Gaza đòi hỏi phải có việc giải giáp vũ khí và một lực lượng dân sự có thiện chí mới cần được phép hoạt động để tạo ra các điều kiện an toàn cho người dân Gaza”.

Ngay sau lễ ký Thỏa thuận ngừng bắn Israel-Hamas, Tổng thống Ai Cập Abdel Fattah al-Sisi cho biết Ai Cập sẽ cùng với Mỹ phối hợp với các đối tác trong những ngày tới để đặt nền móng cho việc tái thiết Dải Gaza, và dự định sẽ sớm tổ chức một hội nghị về phục hồi, tái thiết và phát triển Gaza.

Tổng thống Mỹ Donald Trump cũng cho rằng công tác tái thiết Dải Gaza đã bắt đầu, đồng thời cho rằng giai đoạn này có thể là phần dễ dàng nhất trong tiến trình bình thường hóa cuộc sống tại vùng lãnh thổ này. Tổng thống Mỹ cũng cho biết viện trợ nhân đạo đã bắt đầu được chuyển vào khu vực này, bao gồm “hàng trăm xe tải chở lương thực, thiết bị y tế và các nhu yếu phẩm khác, đồng thời tuyên bố cuộc xung đột tại Gaza đã chấm dứt.

Những thách thức tiếp theo

Đánh giá Thỏa thuận ngừng bắn là một bước tiến quan trọng và rất tích cực đối với xung đột Gaza nhưng hầu hết giới quan sát đều cho rằng nhận định của Tổng thống Mỹ Donald Trump về việc “xung đột Gaza đã chấm dứt” có phần hơi lạc quan. Theo bản Kế hoạch hòa bình Gaza 20 điểm mà ông Donald Trump công bố cuối tháng 9, sau khi thỏa thuận ngừng bắn được thiết lập và việc trao đổi con tin-tù nhân hoàn tất, các bên sẽ bước vào giai đoạn 2 của Kế hoạch là xây dựng một bộ máy quản trị tạm thời dải Gaza, đồng thời tiến hành các đàm phán tiếp theo liên quan đến việc giải giáp phong trào Hamas, xây dựng lộ trình chính trị tương lai cho Gaza…

Theo chuyên gia Shibley Telhami, giáo sư tại Đại học Maryland (Mỹ) đồng thời là nhà nghiên cứu tại Viện Brookings (Mỹ), giai đoạn tiếp theo của Kế hoạch hòa bình Gaza mới là giai đoạn nhiều thách thức nhất: “Vấn đề lần này liên quan đến nhiều thứ hơn là chỉ một lệnh ngừng bắn bởi trong Kế hoạch của ông Donald Trump có nhiều nhân tố đối thoại quốc tế, bao gồm cả các quốc gia Hồi giáo và Arab vốn đóng vai trò trung gian sau những thỏa thuận này. Nhưng đến nay thì Kế hoạch (của ông Trump) vẫn chưa được cả người Israel lẫn người Palestine chấp thuận. Do đó, tôi nghĩ rằng những gì hiện nay có thể tan vỡ một khi sự việc im ắng trở lại”.

Chia sẻ nhận định này, bà Sanam Vakil, Giám đốc Chương trình Trung Đông và Bắc Phi tại Viện Chatham House (Anh), cho rằng Kế hoạch hòa bình 20 điểm của Tổng thống Mỹ Donald Trump vẫn còn tương đối mơ hồ, thiếu các lộ trình và cơ chế thực thi chi tiết, do đó, có thể tạo ra rất nhiều cản trở trong các đàm phán về xây dựng một nền hòa bình lâu dài cho Gaza.

“Tôi nghĩ trong bản kế hoạch đã có những khung hành động nhưng điều còn thiếu là các chi tiết. Và trên hết, điều cần nhất là sự đầu tư và quan tâm lâu dài của ông Donald Trump, người có vai trò quyết định trong việc đưa các bên ngồi vào bàn đàm phán, cũng như của các nhà lãnh đạo trong khu vực. Sức ép và các động lực như thế sẽ vô cùng quan trọng khi giai đoạn đàm phán thứ hai bắt đầu, với các thảo luận khó khăn trong các vấn đề hết sức gai góc như: việc giải giáp Hamas, thành phần của lực lượng ổn định quốc tế cũng như bộ máy quản trị Gaza”. - Bà Sanam Vakil khẳng định.