Phát triển kinh tế biển theo hướng xanh và bền vững là định hướng lớn, xuyên suốt của Việt Nam trong giai đoạn hiện nay, nhằm khai thác hiệu quả tiềm năng biển gắn với bảo vệ môi trường, hệ sinh thái và bảo đảm sinh kế lâu dài cho các thế hệ. Việt Nam đang chuẩn bị Đại hội Đảng lần thứ XIV, chuyển đổi số và chuyển đổi xanh là mục tiêu xuyên suốt. Trong tổng thể chiến lược đó, phát triển kinh tế biển xanh, bền vững là lựa chọn chiến lược, mang tầm nhìn dài hạn.
Việt Nam là quốc gia biển, với hơn ba nghìn cây số bờ biển, vùng đặc quyền kinh tế rộng lớn cùng hàng nghìn hòn đảo lớn nhỏ. Biển không chỉ là không gian sinh tồn, là tuyến phòng thủ chiến lược, mà còn là động lực quan trọng cho phát triển kinh tế – xã hội của đất nước.
 Quang cảnh Diễn đàn Phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam năm 2025. Ảnh: nhandan.vn |
Phát huy tiềm năng biển, tạo động lực tăng trưởng mới
Thay cho mô hình khai thác tài nguyên thô, Việt Nam đang ưu tiên các ngành kinh tế biển xanh, giá trị gia tăng cao, trong đó nổi bật là vận tải biển xanh, du lịch bền vững, nuôi trồng thủy sản công nghệ cao và năng lượng tái tạo ngoài khơi. Đáng chú ý, phát triển kinh tế biển xanh gắn chặt với bảo đảm sinh kế và nâng cao đời sống người dân ven biển, hải đảo. Tại Diễn đàn "Phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam năm 2025", diễn ra trong 2 ngày 12 và 13/12, tại Quảng Ninh, ông Hoàng Thanh Vĩnh, cán bộ quản lý Chương trình kinh tế tuần hoàn và biển UNDP, đánh giá cao việc hình thành các cụm công nghiệp nuôi biển mà Việt Nam đang triển khai: "Việc hình thành các cụm công nghiệp nuôi biển giúp bà con tham gia giống như tham gia vào các khu công nghiệp. Qua đó, tạo ra được hạ tầng công nghiệp nuôi biển vững chắc, có đầu vào, đầu ra cho bà con. Đây là một hướng đi hết sức quan trọng".
Song song với phát triển, Việt Nam đặc biệt coi trọng bảo vệ môi trường và hệ sinh thái biển. Công tác quản lý, bảo tồn biển được tăng cường; khai thác thủy sản được kiểm soát chặt chẽ theo hướng bền vững; quyết liệt chống khai thác IUU, vừa bảo vệ nguồn lợi lâu dài, vừa đáp ứng yêu cầu hội nhập quốc tế. Việc phục hồi rừng ngập mặn, rạn san hô, giảm rác thải nhựa đại dương đang từng bước tạo “lá chắn xanh” cho các vùng ven biển. Vận tải biển xanh cũng là xu thế tất yếu, tạo ra lợi thế cạnh tranh và gia tăng khả năng thích ứng, chống chịu, phục hồi của doanh nghiệp. Ông Đào Trọng Khoa, Phó Chủ tịch Thường trực Hiệp hội Doanh nghiệp dịch vụ logistics Việt Nam, cho rằng: "Yêu cầu xanh và thích ứng nhanh là 2 thành phần quan trọng của bất kỳ chuỗi cung ứng nào trong bối cảnh thế giới bất ổn về địa chính trị và các yêu cầu ngày càng tăng về "xanh hóa", nhằm giảm phát thải từ các quốc gia trên toàn cầu. Hiện nay, hành trình tiến tới logistics xanh và thích ứng nhanh sẽ đóng góp vào quá trình giảm thải carbon của ngành logistics biển Việt Nam".
Tăng trưởng, an ninh, môi trường và vị thế quốc tế
Để phát triển kinh tế biển theo hướng xanh, Việt Nam đang dần hoàn thiện thể chế, ban hành các chiến lược quốc gia về tăng trưởng xanh, kinh tế tuần hoàn, đến việc lồng ghép mục tiêu bảo vệ môi trường trong quy hoạch, kế hoạch phát triển kinh tế – xã hội, như Nghị quyết số 36 về Chiến lược phát triển bền vững kinh tế biển Việt Nam đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045. Nhiều lĩnh vực đã có những chuyển động tích cực. Năng lượng tái tạo, đặc biệt là điện gió, nơi Việt Nam có tiềm năng hơn 600 GW, đang góp phần thay đổi cơ cấu nguồn điện và giảm phụ thuộc vào năng lượng hóa thạch. Cùng với đó, Việt Nam đang làm chủ công nghệ để khai thác kinh tế biển bằng tư duy xanh.
Cùng với đó, để hình thành các cực tăng trưởng biển xanh, kết nối các trung tâm kinh tế, Việt Nam sẵn sàng hợp tác, tham gia và đóng góp tích cực để phát triển mạng lưới biển thế giới. Tại Hội nghị đại dương của Liên hợp quốc diễn ra tháng 9 vừa qua, tại Pháp, Thủ tướng Phạm Minh Chính đã nhấn mạnh: "Là một quốc gia biển, Việt Nam cam kết là đối tác tin cậy, sẵn sàng đồng hành trong nỗ lực toàn cầu bảo vệ đại dương, là đối tác tích cực sẵn sàng tham gia dẫn dắt các cơ chế hợp tác về biển phát triển xanh, bền vững. Việt Nam sẵn sàng đóng góp các sáng kiến tài chính biển xanh công bằng, bền vững, tăng cường đầu tư nghiên cứu, phát triển ứng dụng khoa học biển; đẩy mạnh chuyển giao công nghệ hợp tác nghiên cứu, chia sẻ kinh nghiệm; sử dụng hiệu quả phát triển bền vững kinh tế biển".
Phát triển kinh tế biển theo hướng xanh và bền vững không chỉ là yêu cầu tất yếu đối với Việt Nam mà còn là giải pháp chiến lược để vừa làm giàu từ biển, vừa gìn giữ không gian sinh tồn quan trọng của quốc gia, đóng góp tích cực vào mục tiêu phát triển bền vững toàn cầu.