ប្រវត្តិវិទូ Alain Ruscio (ឆ្វេង) ។ រូបថត៖ Anh Tuan/VOV-Paris

ថ្ងៃនេះ វៀតណាមបានរៀបចំយ៉ាងមហោឡារឹកពិធីរំលឹកខួបលើកទី ៧០ នៃជ័យជំនះ Dien Bien Phu (៧ ឧសភា ១៩៥៤ - ៧ ឧសភា ២០២៤) ជាជ័យជម្នះដែលបានចារឹកក្នុងបរវត្តិសាស្ត្រពិភពលោក។ ជ័យជំនះ Dien Bien Phu មិនត្រឹមតែអះអាងពីកម្លាំងសាមគ្គីភាពរបស់ប្រជាជាតិវៀតណាមប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងជាចំណុចភ្លឺក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្ររំដោះជាតិនៅលើពិភពលោក ហើយជាប្រភពលើកទឹកចិត្តដ៏ធំធេងសម្រាប់ប្រជាជាតិដែលស្រឡាញ់សន្តិភាពទៀតផង។ ជ័យជំនះ Dien Bien Phu បានបានជំរុញចលនារំដោះជាតិនៅជុំវិញពិភពលោកដើម្បីទទួលបានជ័យជំនះពេញលេញ។

ជ័យជំនះដ៏មហិមា

ប្រវត្តិវិទូបារាំង លោក Alain Ruscio បានបញ្ជាក់ថា ជ័យជំនះ Dien Bien Phu គឺជាការវាយប្រហារសម្រេច ដែលនាំឲ្យបារាំងត្រូវយល់ព្រមចូលអង្គុយតុចរចា ដើម្បីចុះហត្ថលេខាលើកិច្ចព្រមព្រៀងទីក្រុងហ្សឺណែវ នាំមកនូវសន្តិភាពដល់វៀតណាម។ នោះគឺជាលទ្ធផលនៃការរួមបញ្ចូលគ្នាប្រកបដោយជោគជ័យរវាងកម្លាំងនៃសេចក្ដីស្នេហាជាតិ និងបំណងប្រាថ្នាសន្តិភាពរបស់ប្រជាជនវៀតណាមក្រោមការដឹកនាំដ៏ឈ្លាសវៃរបស់លោកប្រធានហូជីមិញ៖

“Dien Bien Phu គឺជាពេលវេលាដ៏សំខាន់ក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្ររបស់ប្រជាជនវៀតណាម។ ជ័យជំនះនេះគឺជាលទ្ធផលនៃការប្រយុទ្ធដ៏លំបាកបំផុតដោយចាប់ផ្តើមពីភាពឯកោ ព្រោះថាតាំងពីដើមមក កងទ័ពរបស់លោកនាយឧត្តមសេនីយ៍ Vo Nguyen Giap ត្រូវរងការឯកោ។ ក្រោយមក ការវិវឌ្ឍនៃការប្រយុទ្ធបានផ្លាស់ប្ដូរជាមួយនិយមន័យ "សង្រ្គាមប្រជាជន" ពោលគឺ នេះមិនមែនជាការប្រយុទ្ធរបស់កងទ័ពជំនាញប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងមានការស្រុះចិត្តគំនិង ការលះបង់ និងការប្តេជ្ញាចិត្តរបស់ប្រទេសជាតិទាំងមូលទៀតផង”។

លោកសាស្ត្រាចារ្យបណ្ឌិត វង្ស សុធារ៉ា ប្រធានដេប៉ាតឺម៉ងប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជា និងអាស៊ីអាគ្នេយ៍ នៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញ

យោងតាមលោកសាស្ត្រាចារ្យបណ្ឌិត វង្ស សុធារ៉ា ប្រធានដេប៉ាតឺម៉ងប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជា និងអាស៊ីអាគ្នេយ៍ នៃសាកលវិទ្យាល័យភូមិន្ទភ្នំពេញបានឲ្យដឹងថា ជ័យជំនះ Dien Bien Phu បានចាប់បង្ខំឲ្យពួកអាណានិគមបារាំងត្រូវចូលអង្គុយតុចរចា។

ជ័យជម្នះនេះមានអត្ថន័យដ៏ធំធេងលើឆាកអន្តរជាតិ ហើយ បានចារឹកក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រមនុស្សជាតិ ព្រោះថានេះគឺជាលើកដំបូង ដែលកងទ័ពរបស់ប្រទេសមួយ ដែលធ្លាប់ជាប្រទេសនៅក្រោមអាណានិគមនៅអាស៊ីបានវាយបរាជ័យកងទ័ពដ៏ទំនើបរបស់ប្រទេសមហាអំណាចអឺរ៉ុបមួយ។ ជ័យជំនះនេះបានចាប់បង្ខំឱ្យបារាំងត្រូវចរចាសន្តិភាព និងដកទ័ពចេញពីឥណ្ឌូចិន។ ជ័យជំនះដ៏មហិមានេះក៏បានជួយប្រជាជាតិទាំង ៣ វៀតណាម ឡាវ កម្ពុជារួមសាមគ្គីភាព និងបង្កើតកម្លាំងរួម នាំមកនូវជ័យជំនះនៅទេសនីមួយៗ។  

ជ័យជំនះនៃយុគសម័យ

ជ័យជំនះ Dien Bien Phu មិនត្រឹមតែបញ្ចប់នឹមត្រួតត្រានៃអាណានិគមនិយមនៅប្រទេសឥណ្ឌូចិនទាំងបីប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងបានបើកទំព័រថ្មីសម្រាប់ប្រវត្តិសាស្ត្រមនុស្សជាតិទៀតផង។ ចាប់ពីជ័យជំនះនេះ ស្មារតី Dien Bien Phu របស់ប្រជាជនវៀតណាមបានលើកទឹកចិត្តយ៉ាងខ្លាំងក្លាដល់ប្រទេសនៅក្រោមអាណានិគមផ្សេងទៀត ក្រោកឈរឡើងតស៊ូទាមទារឯករាជ្យ តាមនោះបញ្ចប់អាណានិគមនិយមចាស់នៅទូទាំងពិភពលោក។ លោក Reda El Taify ឯកអគ្គរដ្ឋទូតអេហ្ស៊ីបប្រចាំនៅវៀតណាមដំណាក់កាល ២០១០-២០១៤ បានអះអាងថា យុទ្ធនាការ Bien Bien Phu គឺជាការប្រយុទ្ធដ៏ល្បីល្បាញបំផុតក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ៖

“អាចនិយាយបានថា យុទ្ធនាការ Dien Bien Phu គឺជាការប្រយុទ្ធដ៏សំខាន់ជួរមុខមួយក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រពិភពលោក ហើយត្រូវបានចាត់ចំណាត់ថ្នាក់ដូចគ្នាជាមួយនឹងយុទ្ធនាការ និងការប្រយុទ្ធល្បីល្បាញក្នុងប្រវត្តិសាស្ត្រ ដូចជា ការប្រយុទ្ធ Waterloo ការប្រយុទ្ធ  Pearl Harbor និងយុទ្ធនាការ Normandy ការប្រយុទ្ធរថក្រោះនៅ Kursk Arc ការវាយប្រហារលើទីក្រុងប៊ែរឡាំងក្នុងសង្គ្រាមលោកលើកទី ២ សង្គ្រាមអេហ្ស៊ីបនាថ្ងៃទី ៦ ខែតុលាឆ្នាំ ១៩៧៣ ។ យុទ្ធនាការ Dien Bien Phu បានបញ្ចប់របបអាណានិគមបារាំង មិនត្រឹមតែនៅវៀតណាមប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងនៅតំបន់អាស៊ីទាំងមូលទៀតផង”។

រយៈពេល ៧០ ឆ្នាំក្រោយជ័យជំនះ Dien Bien Phu អ្នកប្រាជ្ញ និងអ្នកស្រាវជ្រាវប្រវត្តិសាស្ត្រជាច្រើននៅលើពិភពលោកសុទ្ធតែមានការវាយតម្លៃរួមថា៖ សារ និងមេរៀនពីជ័យជំនះ Dien Bien Phu ថ្ងៃទី ៧ ឧសភា ឆ្នាំ ១៩៥៤ នៅតែមានគុណតម្លៃដដែល។ វៀតណាមជាប្រទេសត្រួសត្រាយផ្លូវ ហើយជានិមិត្តសញ្ញាដ៏ភ្លឺចែងចាំងក្នុងចលនាតស៊ូរំដោះជាតិ បើកទំព័រប្រវត្តិសាស្ត្រថ្មីសម្រាប់មនុស្សជាតិផងដែរ៕