ថ្នាក់រៀនត្បាញចារបាប់មួយរបស់អ្នកភូមិ

ក្រណាត់ចរបាប់របស់ជនជាតិ M’nong ត្រូវបានត្បាញដោយដៃយ៉ាងល្អិត ល្អន។ ពណ៌លេចធ្លោលើក្រណាត់គឺពណ៌ខៀវ ពណ៌ខ្មៅដែលលាយឡំជាមួយពណ៌ក្រហមនិងពណ៌លឿង។ ជាពិសេស លើក្រណាត់ចរបាប់ គឺមានរូបភាពបក្សី សត្វ រុក្ខជាតិឬរូបភាពស្តីពីជីវភាពរស់នៅប្រចាំថ្ងៃរបស់អ្នកភូមិផងដែរ។ ក្បូរក្បាច់លើ ក្រណាត់ចរបាប់គឺឆ្លុះបញ្ចាំងទស្សនៈជំនឿព្រលឹងរបស់ជនជាតិ M’nong អំពីទឹកដី កម្លាំងធម្មជាតិនិងភាពអង់អាចក្លាហានរបស់មនុស្សទៀតផង។ យោងតាមលោក ស្រី U Han ជាសិប្បការិនីមួយដែលមានថ្វើដៃប៉ិនប្រសបបំផុតនៅឃុំ Dak Ndrung  ស្រុក Dak Song ខេត្ត Dak Nong ថា ផលិតផលចរបាប់នីមួយៗគឺ បង្ហាញភាពប៉ិនប្រសប ការច្នៃប្រឌិតនិងមនោសញ្ចេត នារបស់សិប្បករត្បាញទៀត ផង។ ហេតុដូច្នេះបានជា ចរបាប់បានគេចាត់ទុកដូចជារង្វាស់វាយតម្លៃអំពីភាព ប៉ិនប្រសបរ៉ាប់រងគ្រួសារនិងព្យាយាមធ្វើការយ៉ាងស្វិតស្វាញរបស់នារីជនជាតិ M’nong ពេលទៅនៅផ្ទះខាងប្តី៖

        “ពីមុននេះ នារីជនជាតិ M’nong ត្រូវចេះត្បាញ ដើម្បីដល់ពេលទៅនៅផ្ទះប្តី វិញនឹងធ្វើជាគ្រឿងជំនូនទុកជូនប្តី ដែលក្នុងនោះ njuh (ភួយធំ) និង rno (សំពត់ដោយមានក្បូរក្បាច់រចនា)គឺចាំបាច់ត្រូវមានដែរ។ បើមិនចេះត្បាញគឺខាង ប្តីគេមិនពេញចិត្តទេ។ ខ្ញុំផ្ទាល់ កាលយកប្តីមិនទាន់ចេះត្បាញនៅឡើយ ដែលត្រូវខាង ប្តីតេះដៀល មិនចង់ទទួលយកជាកូនប្រសាទៀតផង។ ហេតុដូច្នេះបាន ជាខ្ញុំខិតខំរៀនត្បាញ ហើយខ្ញុំក៏ត្បាញបានទាំងអស់”។

        លោកស្រី U Hau នៅភូមិ Ndrunglu ឃុំ Dak Ndrung ស្រុក Dak Song បាន ឲ្យដឹងថា របរត្បាញចរបាប់បានផ្សាភ្ជាប់ជាមួយនារីជនជាតិ M’nong តាមរយៈ ច្រើនជំនាន់ ពោលគឺម្តាយផ្ទេរឲ្យកូន និងបងស្រីផ្ទេរឲ្យប្អូនស្រីជាដើម។ តាំងពីនៅ តូច ក្រមុំជនជាតិ M’nong ទទួលបានការបង្រៀនត្បាញចរបាប់ ដល់អាយុយកប្តី វិញ គឺត្រូវចេះត្បាញសំពត់ស្លៀកពាក់ដោយខ្លួនឯងដើម្បីធ្វើជាចំណងដៃ៖

     “កាលនៅក្មេង ពេលឃើញម៉ាក់គាត់រៀបចំកីត្បាញគឺខ្ញុំសុទ្ធតែអង្គុយនៅក្បែរ រៀនដែរ។ ឃើញថា ខ្ញុំចូលចិត្តត្បាញ ប៉ាខ្ញុំគាត់បានធ្វើឲ្យខ្ញុំកីត្បាញតូចមួយដើម្បី ឲ្យខ្ញុំរៀន។ ដល់វ័យអាយុ១២ឆ្នាំ ខ្ញុំចេះត្បាញកាបូប កន្ទប និងត្បាញបានសំពត់ ៣ ទៀតផង។ តាំងពីនោះមក ពេលទំនេគឺខ្ញុំតែងតែអង្គុយត្បាញ”។

        នាបច្ចុប្បន្ន ចរបាប់នៅមានវត្តមានក្នុងជីវភាពប្រចាំថ្ងៃរបស់ជន ជាតិ M’nong នៅ Dak Ndrung ។ ប៉ុន្តែក៏ដោយសារវត្ថុធាតុដើមកាន់តែថ្លៃទៅៗ ខណៈដែល ផលិតផលដេស្រាប់ថោកផងនិងសម្បូរបែបផង តាមនោះ កុមារីដែលរៀននិងចេះ ត្បាញកាន់តែតិចទៅ។ អ្នកស្រី Thi Nhum នៅភូមិ Bu Prang ឃុំ Dak Ndrung ស្រុក Dak Song បានសំណេះសំណាលថា៖

        “ចរបាប់គឺមានសារៈសំខាន់ក្នុងជីវភាពរស់នៅរបស់ជនជាតិ M’nong មុននិងឥឡូវក៏មិនខុសពីគ្នាដែរ គឺចាំបាច់ត្រូវមាន rno និង njuh ដើម្បីធ្វើជា ចំណងដៃយកទៅផ្ទះប្តី។ ប៉ុន្តែ ជំនាន់វ័យក្មេងបច្ចុប្បន្ន ហាក់ដូចជារស់នៅក្នុង សម័យទំនើប អញ្ចឹងមិនសូវមានអ្នកចេះត្បាញ។ នេះជាប្រការគួរឲ្យព្រួយបារម្ភ ណាស់ព្រោះថា ក្មេងមិនចេះមិនរៀនត្បាញ គឺជំនាន់ក្រោយៗក៏មិនអាចចេះដែរ”។

        ដើម្បីរក្សានិងអភិរក្សរបរត្បាញចរបាប់ប្រពៃណីរបស់ជនជាតិ M’nong ពីឆ្នាំ ២០១២ដល់ឆ្នាំ២០១៤ ឃុំ Dak Ndrung បានបើកវគ្គបង្រៀនត្បាញចរបាប់ជាច្រើន ឲ្យនារីក្នុងតំបន់។ បច្ចុប្បន្ន ការត្បាញចរបាប់របស់នារីជនជាតិ M’nong នៅឃុំ Dak Ndrung មិនត្រឹមតែបំពេញចំណង់ចំណូលចិត្តប៉ុណ្ណោះទេ ថែមទាំងរួម ចំណែក រក្សាលក្ខណៈវប្បធម៌ប្រពៃណីរបស់ជនជាតិខ្លួនទៀតផង។ ដើម្បីស្វែង រកទិសដៅអភិវឌ្ឍន៍របរត្បាញចរបាប់ M’nong ឲ្យក្លាយទៅជាផលិតផល រួម ចំណែកអភិរក្សនិងពង្រីកតម្លៃវប្បធម៌ប្រពៃណីកំពុងជាបញ្ហាប្រឈមសម្រាប់ទាំង រដ្ឋអំណាចនិងប្រជាជនឃុំ Dak Ndrung ក្នុងសម័យធ្វើសមាហរណកម្ម៕