 คุณป้า แอวง |
ตั้งแต่เวลา 09.00 น. ถึงช่วงบ่ายแก่ๆ ผู้ที่เดินทางผ่านย่านโบราณ 36 สายในกรุงฮานอยจะเจอผู้หญิงคนหนึ่ง อายุราว 70 ปี รูปร่างไม่สูงนัก สะพายกระเป๋าสีดำ ซึ่งข้างในมีถั่วลิสงคั่วรสสมุนไพร และมือสั่นกระดิงดังตามทุกซอกทุกซอย นั่นคือคุณป้า แอวง ซึ่งถือเป็นผู้นำความหอมของถั่วลิสงคั่วรสสมุนไพรไปตามถนนสายต่างๆในกรุงฮานอย “เสียงกระดิ่งนี้มีมานานแล้ว ตั้งแต่สมัยคุณพ่อยังมีชีวิตอยู่ เมื่อไปเร่ขายถั่วลิสงคั่วรสสมุนไพร ลูกค้าก็รู้จักเสียงกระดิ่งระฆังนี้แล้ว เมื่อปี 2001 คุณพ่อเสียชีวิต ดังนั้นดิฉันจึงเริ่มทำอาชีพนี้ต่อ จนถึงขณะนี้ ดิฉันสืบทอดอาชีพของคุณพ่อได้ 17 ปี และก็คุ้นเคยกับอาชีพนี้แล้ว ถ้าไม่ทำอาชีพนี้ก็คงอยู่บ้านไม่ทำอะไรและรู้สึกเหงา ดิฉันมีลูกสะใภ้ 3 คนและลูกเขย 1 คน พวกเขาบอกว่า คุณแม่แก่แล้วควรอยู่บ้านให้พวกเขาดูแล แต่ดิฉันอยากออกมาข้างนอก เดินไปขายไปก็ช่วยให้สุขภาพแข็งแรงด้วย”
ไม่ต้องใช้เสียงเชิญชวนให้ซื้อ แค่มีเสียงกระดิ่ง หลายคนก็รู้ทันทีว่า คุณป้า แอวง กำลังมา โดยเฉพาะผู้ที่อยู่ในกรุงฮานอยมานาน
“ดิฉันซื้อถั่วลิสงคั่วรสสมุนไพรตั้งแต่สมัยคุณพ่อของคุณ แอวง เป็นคนขาย ถั่วลิสงหอม อร่อย หวานและรสชาดไม่จัดจนเกินไป กินแกล้มกับเบียร์อร่อยมาก เมื่อยินเสียงกระดิ่งก็รู้ทันทีว่า นี่คือคนขายถั่วลิสงคั่วรสสมุนไพร”
“ผมอาศัยที่กรุงฮานอยมา 60 ปีแล้ว ดังนั้นจึงรู้จักคุณป้า แอวงดี ไม่ต้องได้ยินเสียงชวนซื้อและถึงแม้คุณป้า แอวง จะเดินเลยไปแล้ว แต่ผมก็ยังเรียกซื้อถั่ว ถั่วลิสงคั่วรสสมุนรไพอร่อยมากและราคาไม่แพง”
“ผมรู้จักคุณป้าแอวงนานแล้ว เพราะผมเป็นไกด์ ดังนั้นมักจะพานักท่องเที่ยวมาเยี่ยมครอบครัวของคุณป้าแอวง ผมพานักท่องเที่ยวไปค้นคว้าเกี่ยวกับอาหารเวียดนาม ดังนั้นมักจะซื้อถั่วลิสงคั่วรสสมุนไพรให้พวกเขาชิม เพราะปกติในต่างประเทศพวกเขาไม่มีถั่วลิสงคั่วรสสมุนไพรแบบนี้เพื่อทานแกล้มกับเบียร์ ถั่วของคุณป้าแอวงอร่อยมากและราคาไม่แพง”
ถั่วลิสงคั่วรสสมุนไพรราคาห่อละ 7 พันด่ง น้ำหนักประมาณ 100 กรัม ที่ห่อในกระดาษและใส่ในถุงพลาสติกคือของทานเล่นที่ถูกปากและคุ้นเคยสำหรับผู้ที่อาศัยในย่านถนนโบราณ 36 สาย ด้วยกระดิ่งที่ได้รับการตกทอดมาจากคุณพ่อและวิธีการขายที่ไม่เหมือนใคร คุณป้าแอวงได้สืบสานอาชีพของคุณพ่อเพื่อนำความหอมของถั่วคั่วรสสมุนไพรไปสู่ทุกซอกทุกซอยในถนนโบราณ 36 สาย ดังนั้นจึงไม่น่าแปลกใจที่จะเจอคุณป้าแอวงบ่อยๆที่ย่านถนนโบราณ 36 สาย ส่วนลูกค้าทุกคนก็คิดถึงเรื่องราวเกี่ยวกับคุณพ่อของเขา
“ผมซื้อถั่วตั้งแต่สมัยคุณพ่อของคุณ แอวง เป็นคนขาย ถั่วลิสงคั่วมีไม่เยอะ แต่อร่อยมาก เขายังเป่าปีทำให้คนซื้อเพลิดเพลินใจอีกด้วย”
“คุณพ่อของคุณ แอวงใช้กล่องเหล็กเล็กๆใส่ถั่วแล้วสะพายไว้ด้านหน้าตอนสั่นกระดิ่ง ในสมัยที่เวียดนามยังไม่เปิดประเทศ เขานั่งขายข้างร้านเบียเฮยหรือเบียร์สดที่ถนนฝุ่งฮึง หลังการเปิดประเทศ เขาไปเดินเร่ขายถั่วตั้งแต่เกื่อนามถึงทะเลสาบคืนดาบและด้านหน้าโรงภาพยนตร์ แม้ปัจจุบัน ลูกสาวของเขาเป็นคนขาย แต่ถั่วลิสงคั่วรสสมุนไพรก็ยังคงอร่อยเหมือนเดิม”
 ถั่วลิสงคั่วรสสมุนไพรราคาห่อละ 7 พันด่ง น้ำหนักประมาณ 100 กรัม ห่อในกระดาษและใส่ในถุงพลาสติก |
คุณป้าแอวงเปิดเผยว่า ครอบครัวของเธอยังคงรักษาเคล็ดคลับในการทำถั่วลิสงคั่วรสสมุนไพร หลังจากเดินขายกับคุณป้าแอวงเป็นเวลาเกือบ 2 ชั่วโมง ตั้งแต่เวลา 09.00น. ถึงเวลา 11.00 น. และขายได้เกือบ 30 ห่อ พวกเราก็ไปเยี่ยมบ้านของเธอที่ตั้งอยู่บนชั้น 3 ในซอยเล็กๆของถนนโบราณ 36 สายเพื่อศึกษาค้นคว้าอาชีพทำถั่วลิสงคั่วรสสมุนไพรของครอบครัวเธอ
เมื่อก้าวเข้าไปในห้องที่มีพื้นที่เกือบ 30 ตารางเมตรและมีชั้นลอยก็สัมผัสได้ถึงกลิ่นหอมของสมุนไพร ซึ่งเป็นวัตถุดิบที่ใช้ในการคั่วถั่วได้ทันที น้องสะใภ้ของคุณป้าแอวงกำลังคั่วถั่วลิสงบนกระทะ หลังจากคั่วเสร็จก็จะนำไปห่อด้วยกระดาษ โดยส่วนหนึ่งจะส่งขายตามร้านอาหาร และส่วนหนึ่งจะให้คุณป้าแอวงนำไปเดินเร่ขาย เพื่อให้ได้ถั่วลิสงคั่วที่หอมอร่อย คุณป้าแอวงและน้องสะใภ้ต้องเตรียมขั้นตอนต่างๆอย่างรอบคอบเพื่อรักษาเครื่องหมายการค้าและชื่อเสียงของอาชีพครอบครัว “มีคนคั่วถั่วลิสงแบบนี้เยอะ แต่จะคั่วให้กรอบ หอมอร่อยนั้นยากมาก เพื่อให้ลูกค้าชอบก็ต้องทำอย่างพิถีพิถัน ถั่วลิสงต้องมีอายุ 6 เดือน เม็ดใหญ่ และความพิเศษของถั่วของเราคือรสชาดและกลิ่นหอมจากสมุนไพร 6 ชนิด เช่นหญ้าหวาน กระวานและอบเชย โดยสมุนไพรต้องนำไปบดต้มเอาน้ำแล้วนำไปแช่ถั่วประมาณ 20 ชั่วโมง ต่อจากนั้นก็นำไปตากให้แห้ง 2-3 ชั่วโมงแล้วนำไปคั่วด้วยทรายสีทอง ถั่วลิสงรสสมุนไพรเก็บได้ 3-5 วัน”
 น้องสะใภ้ต้องเตรียมขั้นตอนต่างๆอย่างรอบคอบเพื่อรักษาเครื่องหมายการค้าและชื่อเสียงของอาชีพครอบครัว |
แม้แดดจะออกหรือฝนจะตก แต่ทุกๆวัน คุณป้าแอวงก็ยังคงออกไปเดินขายถั่ว โดยตอนเช้าขายตั้งแต่เวลา 09.00 น. ถึงตอนเที่ยง และตอนบ่ายตั้งแต่เวลา 15.00 น. ถึง 18.00 น. ซึ่งขายได้ประมาณ 3-5กิโลกรัมต่อวัน รายได้ก็เพียงพอต่อการดำรงชีวิต นอกจากนั้นยังช่วยให้เขามีสุขภาพแข็งแรงด้วย “เมื่อก่อน ทุกวันดิฉันขายถั่วได้เกือบ 400 ห่อ แต่เมื่ออายุสูง การขายก็ลดลง ถ้าวันไหนฝนตกก็จะขายดีและดิฉันใส่เสื้อกันฝนไปเดินขายตามถนนสายต่างๆ ถ้าวันไหนแดดร้อนก็ไม่ค่อยมีลูกค้า ถึงแม้อากาศจะแปรปรวน ดิฉันก็ไม่หยุด ยกเว้น 3 วันในช่วงตรุษเต็ตและวันที่ไม่สบาย”
 ถั่วลิสงต้องมีอายุ 6 เดือน เม็ดใหญ่ |
เมื่อกล่าวถึงการสืบทอดอาชีพนี้ให้แก่ลูกหลาน คุณป้าแอวงได้เผยว่า “ถ้าลูกหลานไม่สืบทอดอาชีพนี้ ก็เป็นสิ่งที่น่าเสียดาย แต่ต้องยอมรับ ลูกหลานเป็นคนใหม่ต้องทำอาชีพใหม่ๆ อาชีพนี้หนักมาก ดังนั้นพวกเขาไม่สนใจ ดิฉันรู้สึกเสียใจเหมือนกัน”
ทุกวันคุณป้าแอวงยังคงทุ่มเทให้กับอาชีพทำและขายถั่วลิสงคั่วรสสมุนไพรและเดินเร่ขายไปตามถนนโบราณ 36 สายเพื่อรักษาอาชีพและกลิ่นหอมที่เป็นความทรงจำที่ไม่อาจลืมได้ของคนฮานอย.