 คุณ เหวี่ยน ลูกสาวของลุง ห่ง ไปซื้อของที่ตลาด |
ครอบครัวของลุง ดั่งวันห่ง คือหนึ่งในครอบครัวอาวุโสปฏิวัติในหมู่บ้านเซียงหวาง อำเภอหนองบก แขวงคำม่วน ซึ่งเป็นฐานที่มั่นแห่งการปฏิวัติเวียดนาม-ลาวเมื่อกว่า 80 ปีก่อน เมื่อทราบว่า คณะผู้สื่อข่าวของสถานีวิทยุเวียดนามเดินทางมาเยี่ยม คุณลุงห่ง รู้สึกยินดีและตื้นตันใจมาก และเชิญพวกเราร่วมทานอาหารกับครอบครัวของคุณลุงในช่วงปลายปี ถึงแม้มีอายุเกือบ 90 ปีแต่คุณลุงห่ง ยังมีสุขภาพแข็งแรง คุณลุงห่ง เผยว่า เขามีลูก 11 คนและหลานเกือบ 20 คน ทุกปีเมื่อถึงช่วงใกล้ตรุษเต๊ต ลูกหลานของเขาก็ได้เดินทางกลับบ้านชุมนุมอย่างพร้อมหน้าพร้อมตาเพื่อเตรียมมื้ออาหารส่งท้ายปีเก่าต้อนรับปีใหม่ “ผู้ที่ไม่เคยเดินทางมาหมู่บ้านเซียงหวางก็อาจเข้าใจกัน เซียงหวางเป็นหมู่บ้านของชาวลาว แต่มิใช่ชมรมชาวเวียดนามโพ้นทะเล ที่นี่ยังคงรักษาขนบธรรมเนียมประเพณีของเวียดนาม เมื่อตรุษเต๊ตเวียนมา ยังมีขนมข้าวต้มมัดใหญ่รูปสี่เหลี่ยมและทรงกระบอกที่ทานใน 3 วันตรุษเต๊ต บูชาบรรพบุรุษ ไปเยี่ยมเยือนอวยพรครอบครัวรอบๆบ้าน มิใช่เราอยู่ลาวนานเป็นชาวลาวแล้วไม่รู้จักขนบธรรมเนียมประเพณีของบ้านเกิดเวียดนาม ทุกคนที่อยู่ที่นี่ก็ต้องปฏิบัติตามขนบธรรมเนียมประเพณีของปู่ย่าตายายในเวียดนาม”
 สมาชิกในครอบครัวเตรียมทำอาหาร |
บรรยากาศในครอบครัวคุณลุงห่งเริ่มมีความอบอุ่นและคึกคักมากขึ้น ในขณะที่สตรีไปซื้อของที่ตลาดเพื่อทำอาหาร ผู้ชายตกแต่งทำความสะอาดหิ้งบูชาและบ้าน พวกเราไปที่ห้องครัวร่วมกับคุณ เหวี่ยนและคุณ มิง ลูกสาวของคุณลุงห่งเพื่อเตรียมมื้ออาหารของวันปลายปี
ห้องครัวของคุณลุงห่งมีบรรยากาศที่คึกคักมากขึ้น ทุกคนในครัวกำลังปรุงอาหารที่คุ้นเคยสำหรับช่วงตรุษเต๊ต เช่นไก่ หมูยอ ขนมข้าวต้มมัดใหญ่ หัวหอมดอง ผัดผักคะน้า และคุยกันเกี่ยวกับเรื่องราวการทำมาหากินและเรื่องครอบครัวกันอย่างมีความสุข คุณ เหวียนได้เผยว่า “ในปีใหม่ ดิฉันอยากให้ญาติพี่น้องได้มาพบปะกัน ถึงแม้ทำงานที่ไหน แม้อยู่ไกลบ้านเกิดก็กลับมาเจอกันเพื่อต้อนรับปีใหม่ เพราะเราเกิดที่นี่ เมื่อก่อน ปู่ย่าตายายถ้าอยากกลับประเทศก็จะเล่าให้ลูกหลานฟังเกี่ยวกับบรรยากาศการฉลองตรุษเต๊ตที่บ้านเกิด ถึงแม้ทำงานที่ไหน เมื่อถึงช่วงตรุษเต๊ตเราก็เดินทางกลับเซียงหวางเพื่ออวยพรพ่อแม่และชาวบ้าน ตรุษเต๊ตที่เซียงหวางสนุกมากที่สุด เพราะที่นี่มีความรักของครอบครัวใหญ่ วันตรุษเต๊ตเจอกันก็สนุกแล้ว ดังนั้นทุกคนต่างอยากกลับเซียงหวางเพื่อฉลองตรุษเต๊ต”
 คุณลุงห่งจุดธูปไหว้ลุงโฮ |
กลิ่นหอมของข้าวเหนียวนึ่งกำลังสุกพอดี ข้างๆ คุณเหวี่ยนกำลังทำไข่เจียวหมูสับใส่หอมแดงได้ส่งกลิ่นหอมไปทั่วบ้าน สำหรับถาดอาหารในวันตรุษเต๊ตประเพณีของชาวลาวเชื้อสายเวียดนาม ที่นี่นอกจากอาหารสำหรับตรุษเต๊ตแล้วก็ยังมีเมนูอาหารที่คนเวียดนามทานกันเป็นปรกติด้วย และมีส้มตำแทนหัวหอมดอง ซึ่งเป็นอาหารพื้นเมืองที่ขาดไม่ได้ของชาวลาว “ถาดอาหารในวันตรุษเต๊ตมีผักผัด เนื้อหมูผัด ไก่ต้ม ผักลวก ไข่เจียว ขนมแบ็งงาย ขนมข้าวต้มมัดใหญ่และผักดอง อาหารเหล่านี้หาซื้อได้ที่ตลาด ในช่วงตรุษเต๊ตต้องมีขนมข้าวต้มมัดใหญ่ซึ่งขาดไม่ได้ เราบูชาตามขนบธรรมเนียมประเพณีของชาวเวียดนามในเซียงหวาง วันที่ 30 เดือน 12 ตามจันทรคติจะทำอาหารบูชาบรรบุรุษ ถ้ามีเพื่อนมาเยี่ยมก็จะเชิญทานอาหารด้วย ถ้าทำค้าขายมีแขกก็เชิญพวกเขามาทานอาหารในวันที่ 30 เดือน 12 ตามจันทรคติเพื่อให้พรุ่งนี้พวกเขาฉลองตรุษเต๊ต”
“นี่คือผักคะน้า ลอกเปลือก นำไปลวกแล้วจิ้มกับน้ำพริก ที่ประเทศลาว ทุกคนชอบเมนูนี้มาก”
คุณ ดั่งเฟือง หลานชายของคุณลุงห่ง อายุ 23 ปี เพิ่งกลับจากกรุงเวียงจันทน์เข้าครัวเพื่อช่วยเตรียมทำถาดอาหาร ได้แนะนำให้พวกเรารู้จักผักต่าง ๆ ในถาดอาหารในวันตรุษเต๊ตในประเทศลาว
เวลาผ่านไปเกือบ 1 ชั่วโมง อาหารตรุษเต๊ตได้เสร็จเรียบร้อย โดยมีเมนูต่าง ๆ เช่น ข้าวเหนียวไก่ หมูยอ ผัดรวมมิตร แกงผัก และนำไปวางบนหิ้งบูชาลุงโฮและบรรพบุรุษ เพื่อให้คุณลุงห่งจุดธูปทำพิธีเซ่านไหว้ลุงโฮและบรรพบุรุษ “ขอให้หมู่บ้านเซียงหวางคงอยู่ตลอดไป เพื่อบูชาลุงโฮ จดจำรำลึกลุงโฮตลอดไป ... ปีเก่าได้ผ่านพ้นไป ปีใหม่กำลังเวียนมา ขอเชิญบรรพบุรุษมาเยี่ยมบ้านของลูกหลานร่วมฉลองตรุษเต๊ต ขอให้บรรพบุรุษคอยดูแลปกป้องลูกหลานให้ประสบแต่สิ่งที่ดีงามและสมหวังทุกความปรารถนา”
 ครอบครัวของคุณลุงห่งร่วมกันทานอาหาร อวยพรให้สมาชิกในครอบครัวประสบแต่สิ่งที่ดีงามและให้สิ่งเลวร้ายของปีเก่าผ่านพ้นไป |
หลังจากเสร็จพิธี ครอบครัวของคุณลุงห่งก็ได้ร่วมกันทานอาหาร อวยพรให้สมาชิกในครอบครัวประสบแต่สิ่งที่ดีงาม คุณลุงห่งรู้สึกปลื้มปิติยินดีมาก เพราะในหนึ่งปีโอกาสที่ครอบครัวจะได้อยู่กันอย่างพร้อมหน้าพร้อมตากันก็มีไม่มากนัก ดังนั้นวันตรุษเต๊ตคือโอกาสเพื่อให้เขาได้คุยกับลูกหลาน สมาชิกในครอบครัวถึงแม้ทำงานที่ไหนก็ต้องไม่ลืมต้นกำเนิดของตน “ปิตุภูมิคือสิ่งที่ศักดิ์สิทธิ์ ทุกคนที่ลืมบ้านเกิดจะไม่สามารถเติบโตและพัฒนาได้ ดังนั้นเราต้องรำลึกถึงบรรพบุรุษ ปู่ย่าตายาย พ่อแม่ที่ให้กำเนิดเรา เช่นเดียวกับในช่วงต่อต้านนักล่าเมืองขึ้นฝรั่งเศสและจักรวรรดินิยมอเมริกา ไม่เพียงแต่ชาวเวียดนามจะจดจำถึงส่วนอุทิศของลุโฮเท่านั้น หากผู้ที่ถูกดขี่ขูดรีดก็จดจำถึงลุงโฮเช่นกัน ควรสอนให้ลูกหลานรู้ว่า ปิตุภูมิเป็นสิ่งที่สำคัญที่สุดเหนือกว่าสิ่งอื่นใด ปิตุภูมิคงอยู่ บรรพบุรุษก็คงอยู่ ดังนั้นการสอนลูกหลานต้องให้พวกเขาเข้าใจในรากฐานและมุ่งใจสู่ปิตุภูมิ”
สำหรับลูกหลานในครอบครัวคุณลุงห่ง การได้กลับมาชุมนุมกับครอบครัวในโอกาสตรุษเต๊ตประเพณีหลังจากทำมาหากินไกลบ้านก็ถือเป็นความสุขเหลือที่จะกล่าวโดยเฉพาะเมื่อเห็นว่า ทุกคนในครอบคัวยังคงมีสุขภาพแข็งแรง “ในปีใหม่ ผมขอให้คุณปู่คุณย่ามีสุขภาพแข็งแรง สมาชิกในครอบครัวประสบความสำเร็จทำมาค้าขึ้น ความสามัคคีในหมู่บ้านมีความแน่นแฟ้นมากขึ้นเพื่อรักษาเอกลักษณ์วัฒนธรรมและขนบธรรมเนียมของชาวเวียดนามในประเทศลาว” “เมื่อตรุษเต๊ตเวียนมา ลูกหลานไม่ว่าจะทำงานที่ไหนก็จะกลับมาอวยพรคุณปู่คุณย่า ขอให้คุณปู่คุณย่ามีสุขภาพแข็งแรงอายุยืนนาน ตรุษเต๊ตคือโอกาสเพื่อให้สมาชิกในครอบครัวชุมนุมอย่างพร้อมหน้าพร้อมตากับคุณปู่คุณย่า นั่นคือความสุขและเป็นความรับผิดชอบของลูกหลาน เราต้องไม่ลืมต้นกำเนิดของตน ดิฉันได้รับการสั่งสอนจากคุณปู่คุณย่าว่า ตรุษเต๊ตคืองานสำคัญของคนเวียดนาม ดังนั้นก็อยากให้ลูกหลาน รักษาเอกลักษณ์ของตรุษเต๊ตเอาไว้”
มื้ออาหารส่งท้ายปีเก่าตามประเพณีของครอบครัวคุณลุงห่งที่ประเทศลาวแม้จะมีความเรียบง่าย แต่เปี่ยมด้วยความอบอุ่นและความศักดิ์สิทธิ์ อำลาครอบครัวคุณลุงห่ง ในใจของพวกเรายังคงคิดถึงส้มตำที่วางบนถาดอาหารตรุษเต๊ต ซึ่งเปรียบเหมือนเป็นสายสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้นที่เชื่อมโยงชาวเวียดนามในประเทศลาว และทำให้มิตรภาพพิเศษระหว่างประชาชาติเวียดนามกับลาวมีความลึกซึ้งมากขึ้น.