 ทำพิธีหล่ามเวี้ยให้แก่ลูกสาวก่อนแต่งงาน |
ตามความเชื่อของชนเผ่าไท นับตั้งเกิดจนถึงตอนตายจากไปนั้น คนเผ่าไทต้องได้เข้าร่วมพิธี หล่ามเวี้ยหรือในภาษาถิ่นเรียกว่า “ฮ้องขวัญ” นี้อย่างน้อย2ครั้ง เพราะการที่ “ขวัญ”ไม่อยู่กับตัวก็จะทำให้คนได้รับผลร้ายต่างๆ ทำให้เจ็บป่วย กินไม่ได้นอนไม่หลับ ไม่มีกำลังใจในการดำเนินชีวิต ถ้าต้องการให้ขวัญกลับมาอยู่กับเนื้อกับตัวจำเป็นต้องทำ “พิธีหล่ามเวี้ย-ฮ้องขวัญ” นอกจากนั้นชาวบ้านยังทำพิธีนี้เพื่อความเป็นสิริมงคลสำหรับว่าที่เจ้าสาวก่อนที่จะไปอยู่บ้านสามีเพื่อความปรารถนาว่าจะได้รับความรักไคร่จากสมาชิกทุกคนในครอบครัวของแฟน หรือสำหรับเด็กแรกเกิดก็จะได้ทำพิธีนี้เพื่อแจ้งบอกต่อผีบ้าน ซึ่งในช่วงตรุษเต๊ตปู่ย่าตายายจะเตรียมไก่ไว้สองตัวเพื่อเป็นเครื่องเซ่นไหว้ ขอให้หลานๆมีสุขภาพแข็งแรง มีจิตใจสงบ ไม่เจ็บไม่ป่วย ส่วนเมื่อมีคนแก่ที่ใกล้จะจากไปก็หมายความว่า “ขวัญ”ของเขากำลังจะออกจากร่างกายก็จำเป็นต้องทำพิธีนี้เช่นกันเพื่อให้ดวงวิญญาณสามารถหาทางไปอยู่ร่วมกับบรรพบุรุษได้
ในชีวิตจิตใจของชนเผ่าไทนั้น หมอเมืองหรือหมอขวัญเป็นบุคคลที่มีบทบาทสำคัญ เป็นบุคคลที่สามารถเชื่อมต่อกับโลกแห่งจิตวิญญาณ ก่อน“พิธีหล่ามเวี้ย-ฮ้องขวัญ” ก็จะต้องเลือกวันเวลาที่มีฤกษ์ดี เตรียมถุงผ้าใส่เสื้อที่ไม่ใช่เสื้อสีขาวของผู้ที่ได้ทำพิธี เพราะชาวบ้านเชื่อว่า “ขวัญ”นั้นมักจะอยู่ติดกับเสื้อผ้า นอกนั้นในถุงยังมีไข่ลวก1ฟอง ปลาย่าง1ตัวห่อในกระดาษ กระชอนตักปลาและคบเพลิงไม้1อัน หมอขวัญจะเป็นผู้ถือสิ่งของเหล่านี้แล้วนั่งท้ายบันไดท่องบทเรียกขวัญที่มีเนื้อหาเรียกให้ขวัญกลับมา นายกว่างวันอวาย ที่หมู่บ้านฝ่าง ต.เจี่ยงดง อ.ตว่นย้าว จ.เดียนเบียนเผยว่า“ชาวบ้านเผ่าไทเราถือว่า ทุกคนล้วนมีขวัญประจำอยู่ในตัว หากใครเจ็บไข้ได้ป่วยจนต้องล้มหมอนนอนเสื่อเป็นเวลาแรมเดือน มีจิตใจอ่อนไหวที่บ่งบอกว่าขวัญหายก็ต้องทำพิธีเรียกขวัญกลับมา ต้องเชิญหมอขวัญ เตรียมไก่ หมู เหล้าสำหรับพิธีนี้”
หลังจากหมอขวัญเสร็จพิธี ผู้ที่ได้ทำพิธีต้องเตรียมถาดอาหารที่มีไก่หรือหมูหนึ่งตัวพร้อมเครื่องในที่ปรุงสุก ข้าวสารหนึ่งถ้วย ข้าวเหนียวหนึ่งห่อ เหล้าขาว6แก้ว ผลไม้ ขนมข้าวต้มมัด แกงหนึ่งถ้วยเพื่อเรียก “ขวัญ”มาทาน นายแหม่วันยิง หมอขวัญที่หมู่บ้านนาฮวย ต.เจี่ยงบั่ง จ.เซินลา เผยว่า ประเพณีนี้ได้รับการสืบทอดอย่างต่อเนื่องมาจนถึงปัจจุบัน“ถ้าทำพิธีสำหรับผู้ใหญ่ก็ใช้เนื้อหมูเพื่อเรียก “ขวัญ” จากสวรรค์กลับมา ส่วนสำหรับเด็กก็เรียก “ขวัญ” ในพื้นที่ให้กลับบ้าน ซึ่งทุกส่วนของร่างกายต่างมี “ขวัญ”ประจำดังนั้นหมอ “ขวัญ” จะเรียกตามลำดับจนครบทุกส่วน”
เมื่อเสร็จสิ้นทุกขั้นตอน หมอขวัญจะเรียกสมาชิกในครอบครัวมาทานอาหารบนถาดเซ่นไหว้และดื่มเหล้าสองแก้วเพื่อเป็นการอวยพรให้คนที่ได้ทำพิธี ต่อจากนั้นคือการอวยพรของญาติพี่น้องทั้งสองฝ่ายเพื่อขอให้ทั้งครอบครัวใหญ่มีความสุขและโชคดี ประเพณีนี้จะจัดขึ้นในขอบเขตครอบครัวเท่านั้น ซึ่งเป็นการสะท้อนให้เห็นถึงความเอาใจใส่ดูแลกัน เสริมสร้างความสามัคคีและความสัมพันธ์ที่แน่นแฟ้นระหว่างทุกคนในเครือญาติ.