(VOVworld)- บ้านยาวของชาวเอเดคือบ้านใหญ่ที่เป็นชายคาของครอบครัวใหญ่หลายรุ่นและเป็นเอกลักษณ์ของระบบการปกครองโดยผู้หญิงเป็นหัวหน้า ซึ่งบ้านจะถูกขยายให้ยาวไปเรื่อยๆเมื่อสตรีในบ้านอีกคนแต่งงานมีครอบครัวจนมีตำนานเล่าขานกันมาว่า บ้านยาวนี้เสมือนเสียงฆ้องที่กังวาล เพราะถ้าตีฆ้องด้านหน้าบ้าน คนที่อยู่ด้านหลังบ้านก้สามารถได้ยินเสียงกังวาลเบาๆเท่านั้น
|
บ้านยาวของชาวเอเดมีสถาปัตยกรรมแบบบ้านไม้ยกพื้น ผนังบ้านทำด้วยต้นไผ่หลังคามุงหญ้าคา มองจากไกลๆบ้านดูเหมือนเรือไม้ลำยาวตั้งออกไปทางทิศเหนือและใต้ ดร.เหงวียนยวีเถียว รองผู้อำนวยการพิพิธภัณฑ์ชาติพันธุ์เผยว่า“ความยาวของบ้านขึ้นอยู่กับสถานะของเจ้าของบ้านว่ารวยจนแค่ไหน เมื่อก่อนนี้มีหลายบ้านยาวมาก ตามข้อมูลในสมัยฝรั่งเศสปกครองมีบางบ้านยาวกว่า200เมตรเช่นบ้านของนายอามาฮา โดยทั่วไปแล้วแต่ละบ้านจะมี3รุ่นขึ้นไปและเมื่อมีคนแต่งงานก็จะมีการขยายห้องเพิ่มอีก”
บรรยากาศในบ้านจัดตามแนวยาวโดยแบ่งเป็นสองส่วนชัดเจน ส่วนแรกจากประตูหลักเข้าไปเรียกว่า กาห์ ที่กว้างกว่าห้องอื่นใช้เป็นห้องรับแขกและห้องกลางของครอบครัวที่มีการตั้งหิ้งบูชา ที่เก็บของที่สำคัญและมีค่ารวมทั้งเป็นที่นอนของผู้ชายที่ยังไม่มีครอบครัว อีกส่วนหนึ่งของบ้านยาวเรียกว่าออคโดยมีเส้นแบ่งคือเสาหลักใหญ่สองข้างเรียกว่า กาเมห์ กาปัง ที่มีการแกะสลักลวดลายต่างๆ เสาบ้านทางทิศตะวันอออกคือเสาสำคัญที่สุดข้างๆเป็นที่นั่งของเจ้าของบ้านเมื่อมีงานสำคัญ ส่วนเสาทิศตะวันตกเป็นที่ตั้งกลองและฆ้อง นางด่ามทิเหิบ เจ้าหน้าที่ของพิพิธภัณฑ์ชาติพันธุ์ได้แนะนำบ้านจำลองตัวอย่างที่ตั้งในพิพิธภัณฑ์ว่า“นี่เป็นบ้านยาวของครอบครัวที่มีฐานะดี ซึ่งสะท้อนให้เห็นจากสิ่งของที่ตกแต่งในห้องกลาง ซึ่งเป็นจุดสำคัญที่สุดของบ้านเช่นไหเหล้า ฆ้องชุดและหม้อทองแดง เป็นต้น โดยเนื่องจากเป็นที่จัดงานต่างๆทั้งในขอบเขตครอบครัวหรือเป็นงานใหญ่ที่มีการเชิญแขกจำนวนมาก ดังนั้นสิ่งของที่วางนั้นยิ่งมากเท่าไหร่ก็ยิ่งแสดงว่าบ้านนั้นมีเงินมีทอง”
|
นางเหิบเผยอีกว่า ฐานะครอบครัวของเจ้าของบ้านยังสะท้อนให้เห็นจากลวดลายการแกะสลักภายในบ้านนั้นด้วยเช่นมีการแกะรูปสัตว์ต่างๆทั้งสัตว์ป่าและสัตว์น้ำ“ครอบครัวไหนที่มีเงินพอซื้อช้างถึงจะสามารถแกะสลักรูปช้างในบ้าน นอกจากนั้นก็มีการแกะสลักรูปสัตว์อื่นๆเช่นตัวเงินตัวทอง มังกร ปู เต่าที่เป็นสัตว์ตามความเชื่อของชาวเอเด โดยตัวเงินตัวทองมักจะถูกสลักไว้บนคานบ้านด้วยความเชื่อว่าจะช่วยป้องกันสิ่งชั่วร้ายและนำโชคมาให้แก่ทุกคน โดยเฉพาะรูปมังกรที่มีการผสมกับปลามีนวดมีเขาด้วย ซึ่งถือเป็นลายที่เป็นเอกลักษณ์ของชนเผ่าเอเด”
ในส่วนประกอบของบ้านยาว บันไดถือเป็นจุดสำคัญอย่างหนึ่งที่สะท้อนถึงการให้ความสำคัญต่อบทบาทของผู้หญิงอย่างเด่นชัด โดยที่บันไดขึ้นบ้านที่มีการแกะสลักรูปหน้าอกและรูปพระจันทร์เสี้ยวซึ่งล้วนเป็นสัญลักษณ์เกี่ยวกับผู้หญิง โดยบ้านยาวแต่ละหลังจะมีบันไดสองด้านเรียกว่าบันไดผู้และบันไดเมีย โดยบันไดเมียอยู่ด้านหน้าไว้สำหรับผู้ชายส่วนบันไดผู้อยู่ด้านหลังสำหรับผู้หญิง
|
บ้านยาวไม่เพียงแต่เป็นที่พักอาศัยของครอบครัวเท่านั้นหากยังเป็นศูนย์รวมจิตใจของวงตระกูลและคนหลายรุ่นจากประเพณีการต่อห้องใหม่เพื่อมีครอบครัวใหม่ ซึ่งสะท้อนให้เห็นจากภาพของบรรดาสตรีนั่งทอผ้าหรือเย็บปักถักร้อย ผู้ชายซ่อมเครื่องมือทำนา ผู้เฒ่าผู้แก่ขับกวีหรือเล่าเรื่องประวัติศาสตร์ให้เด็กฟังหรือภาพทุกคนนั่งล้อมวงรอบเตาไฟพูดคุยอย่างสนุกสนาน และนี่คือเอกลักษณ์วัฒนธรรมอย่างหนึ่งของชนเผ่าเอเดที่ช่วยสร้างความหลากหลายให้แก่คลังวัฒนธรรมของ54ชนเผ่าพี่น้องของเวียดนาม ./.