Nằm trên cao nguyên đá Đồng Văn, Hang Lùng Khúy như một điểm nhấn trong hành trình du lịch khám phá của công viên địa chất toàn cầu Đồng Văn. Hang Lùng Khúy được mệnh danh là cao nguyên đệ nhất động. Điều làm nên nét đặc biệt của hang Lùng Khúy chính là hệ thống thạch nhũ còn giữ được vẻ nguyên sơ và truyền thuyết tình yêu của đôi trai gái người Mông gắn với hang Lùng Khúy luôn hấp dẫn khách du lịch đến với di sản của tạo hóa có một không hai này. 

Con đường đất dài hơn một cây số được tu sửa lại dẫn thẳng lên tận hang Lùng Khúy - Ảnh: ihay.thanhnien.vn

Nghe âm thanh bài viết tại đây:

Hang Lùng Khúy nằm ở lưng chừng một quả núi lớn trên vách đá tai mèo dựng đứng. Hang hay còn gọi là động Lùng Khúy nằm cách thị trấn Tam Sơn trung tâm huyện Quản Bạ chừng 3 km. Từ chân núi, du khách chỉ có thể đi bộ theo lối đường mòn lên hang. Cửa hang khá kín đáo và khó phát hiện ra. Cửa hang cao chưa đầy 1,5 m rộng chừng 1 m, có lẽ chính điều này mà hàng thế kỷ trôi qua, hang động này vẫn giữ được vẻ nguyên sơ hiếm có. Hang Lùng Khúy đã có tuổi đời hàng triệu năm nhưng nó chỉ được cộng đồng biết đến những năm gần đây. Ông  Nguyễn Ngọc Hải, du khách lần đầu đến thăm hang Lùng Khúy, cho biết: “Trước đây, tôi đã từng công tác ở Quản Bạ 5 năm, vậy mà không biết tới cái hang này. Mãi gần đây tôi mới được biết tại đây có một hang động tuyệt vời, do vậy gia đình tôi lên đây tham quan”.

Phía trong hang động còn khá nguyên sơ. Từ bên dưới cũng như trên mái vòm của hang động có vô số nhũ đá được kiến tạo với các hình dạng khác nhau - Ảnh: du lich.vnexpress.net

Không giống với những hệ thống hang động các nơi khác, khối lượng thạch nhũ ở hang Lùng Khúy tập trung với mật độ dày đặc. Cột đá nọ xếp tiếp cột đá kia như rằng vào nhau, như che kín khung cảnh hang… Vẻ đẹp của thiên nhiên với những cột đá, nhũ đá buông rủ xuống trần hang muôn hình vạn trạng, mọi thứ cứ như bất ngờ hiện dần ra, khiến khách tham quan đi từ ngạc nhiên này đến ngạc nhiên khác, làm du khách thích thú. Ông Phạm Hùng, khách du lịch, chia sẻ cảm nghĩ: “Điều ấn tượng đối với tôi là khi đi vào trong hang đó là cảnh đẹp của hang còn sơ nguyên, cảm giác chưa có bàn tay con người động chạm vào. Tôi cũng đã tham quan nhiều hang, nhưng các hang đó không được nguyên sơ như hang Lùng Khúy này... Ở hang Lùng Khúy, đá và nhũ đá giữ được nguyên sơ nhất, các nhũ đá không bị làm hư hỏng. Đến đây, tôi thấy Ban quản lý cũng đã có nhiều cố gắng trong công tác quản lý di sản  để du khách có thể ngắm cảnh nguyên sơ của nó”.

Hang Lùng Khúy trùng tên với bản Lùng Khúy xinh đẹp của người Mông sinh sống dưới chân núi. Trước khi được đưa vào khai thác du lịch, hang Lùng Khúy là nơi gắn chặt với đời sống tâm linh của đồng bào dân tộc Mông ở bản Lùng Khúy, bởi vậy từ bao đời nay, hang Lùng Khúy được bà con bảo vệ, giữ gìn rất nghiêm ngặt.

Những vị khách đường xa về thăm động Lùng Khúy đều được nghe truyền thuyết lãng mạn về về đôi trai gái người Mông gắn với sự tích giếng nước ở hang Lùng Khúy.  Chuyện kể:  xưa cao nguyên đá thường bị hạn hán nặng, cỏ cây, chim chóc khó sống nổi, cuộc sống của người Mông trên núi cao vô cùng khốn khó. Người Mông chỉ biết trèo lên núi cao cầu trời giải cơn khát. Trời thiêng ban cho bản Lùng Khúy một mạch nước nhỏ, đó chính là giếng thần ở trong hang,  rồi cử thần Rồng xuống trần gian cai quản giếng nước. Thần Rồng xuống hạ giới dưới hình hài của chàng trai Mông xin trời cho làm mưa, khiến cây cổi tốt tươi trở lại. Dòng nước thần trong núi cũng ngày càng trong xanh, khiến các cô gái Mông trở nên xinh đẹp, tươi tắn. Thần Rồng  khi xuống hạ giới cũng đem lòng cảm mến, kết hôn cùng một cô gái Mông và đôi vợ chồng thần Rồng sinh sống trong hang Lùng Khúy. Trải qua bao thời gian mà hình thành các bản làng Mông ở chân núi Lùng Khúy. Theo người dân địa phương Lùng Khúy tiếng Mông nghĩa là “Rồng trong khe đá”. Câu chuyện tình lãng mạn và vẻ đẹp tạo hóa của hang Lùng Khúy càng làm say lòng du khách. Du khách Nguyễn Ngọc Hải chia sẻ: “Để kể về hang động này, người dân ở đây bao giờ cũng bắt đầu từ câu chuyện tình và chuyện tình ấy rất đẹp  của một đôi trai gái nào đó. Và câu chuyện ở đây là của một vị thần, vị vua vị gắn với cô gái bản và nơi đây là nơi trú ngụ của đôi trai gái và đã tạo ra một tình sử sinh động, tuyệt vời”.

Ảnh: du lich.vnexpress.net

Ngày nay ở bản Lùng Khúy,  nước vẫn là câu chuyện ẩn giấu nhiều điều thú vị về phong tục tập quán của người dân bản. Giếng nước thần trong hang được đồng bào Mông nơi đây tôn thờ một cách thành kính. Trong những ngày lễ Tết, người Mông khắp trong vùng thường về đây xin nước đem về thờ cúng tổ tiên, cầu cho một năm gia đình mạnh khỏe, sinh con đẻ cái mau mắn, cầu cho mưa thuận gió hòa, mùa màng tươi tốt. Vẻ đẹp của thiên nhiên của tạo hóa, vẻ đẹp trong nét sinh hoạt văn hóa của đồng bào Mông dưới chân núi Lùng Khúy ngày càng hấp dẫn du khách đến với hang Lùng Khúy, vẻ đẹp có một không hai nơi vùng núi cao Tây bắc Việt Nam.