Nghe âm thanh bài tại đây qua giọng đọc PTV Kim Phượng:

Năm nay điện ảnh nước nhà có gần 30 phim phát hành thương mại, có phim lời lớn cũng có phim bị thua lỗ nặng. Đó là chuyện bình thường và nhà làm phim cũng không quá ngạc nhiên hay thất vọng, bởi khi đã chấp nhận điện ảnh như một sản phẩm hàng hóa thì phải thuận theo nhu cầu của thị trường, trừ trường hợp phim không ra rạp, hoặc chỉ phát vé mời trong các dịp lễ lạt kỉ niệm. Bên cạnh các mảng miếng cũ thì một số phim có sự đổi mới về đề tài, hướng khai thác.

Cảnh trong phim Nhà bà Nữ, đạo diễn Trấn Thành

Không có nhiều phim trăm tỉ nhưng có phim đạt được doanh thu kỉ lục, chưa từng có, như “Nhà bà Nữ” của Trấn Thành – doanh thu 475 tỉ đồng. Trước đó, năm 2021, cũng Trấn Thành đã góp phần tạo nên kỳ tích khi phim “Bố già” của anh đạt doanh thu 427 tỉ đồng ở phòng vé trong nước. Chi tiết này khiến nhiều nhà phân tích bình luận cho rằng tiềm năng của thị trường là rất lớn, doanh thu phim Việt sẽ còn tiếp tục tăng trưởng khi nhà làm phim nắm bắt tốt thị hiếu khán giả, có sự đầu tư và kỹ năng làm việc chuyên nghiệp hơn nữa.

Năm nay, dòng phim nghệ thuật cũng để lại nhiều dấu ấn tốt đẹp. Một “Tro tàn rực rỡ” của đạo diễn Bùi Thạc Chuyên đã thành công với giải thưởng quốc tế trong năm 2022 tiếp tục được gọi tên ở giải Cánh diều trao vào tháng Tám và giải Bông sen vàng tại Liên hoan phim Việt Nam lần thứ 23 diễn ra vào tháng 11.  

Cảnh trong phim Tro tàn rực rỡ, đạo diễn Bùi Thạc Chuyên

Cũng tại Liên hoan này, “Mẹ ơi Bướm đây” của đạo diễn Lưu Huỳnh bất ngờ lộ diện với giải Bông sen bạc cho thấy giữa những cạnh tranh có vẻ ngoài hào nhoáng, đề tài về những số phận bé nhỏ thiệt thòi vẫn được người nghệ sỹ quan tâm thể hiện với thông điệp ấm áp. “Thành phố ngủ gật” của đạo diễn Lương Đình Dũng mang dấu ấn thử nghiệm ở một thể loại khó: hành động – tâm lý tội phạm, qua đó bày tỏ góc nhìn về sự tha hóa của những thân phận bên lề giữa thị thành ngột ngạt, nhiều cạm bẫy.

Cả dòng phim thương mại và phim nghệ thuật năm nay đều xuất hiện một số dự án phim lịch sử, phim cổ trang được đầu tư về kinh phí và bối cảnh. Đạt doanh thu cao ở phòng vé có “Đất rừng phương Nam” (đạo diễn Nguyễn Quang Dũng) và “Người vợ cuối cùng” (đạo diễn Victor Vũ). Phim nhà nước đặt hàng có “Đào, phở và piano” (đạo diễn Phi Tiến Sơn), “Hồng Hà nữ sỹ” (đạo diễn Nguyễn Đức Việt). Mức độ quan tâm của khán giả với các phim này khác nhau nhưng đều xới lên vấn đề: vận dụng các yếu tố lịch sử, văn hóa như thế nào cho phù hợp, vừa đảm bảo sự trung thực lịch sử, tính phù hợp của không gian văn hóa, vừa phát huy được khả năng sáng tạo ở người làm phim. - TS, nhà phê bình điện ảnh Mai Anh Tuấn, giảng viên trường Đại học Văn hóa Hà Nội bày tỏ.

Trong bảng tổng sắp 10 phim ăn khách nhất phòng vé năm nay thì có tới 6 phim nội. Điều này cho thấy khán giả luôn dành mối quan tâm cho phim Việt. Mặt khác, trình độ thưởng thức, thói quen xem phim của khán giả đã có nhiều thay đổi, không bằng lòng, không bỏ qua sự dễ dãi hời hợt của người làm phim. Điều này có tác động tốt đến đời sống điện ảnh – bộ môn nghệ thuật thị giác mang tính đại chúng.

Năm nay cũng là năm có khá nhiều kỳ cuộc hội thảo do Cục điện ảnh, Hội điện ảnh Việt Nam phối hợp cùng một số đơn vị khác tổ chức, xoay quanh các nội dung về “công nghiệp điện ảnh”. Song tất nhiên, từ hội thảo đi đến thực tế, và từ thực tế đi đến thành quả là một chặng đường rất dài. Tiềm năng của điện ảnh liên quan đến du lịch, thương mại, dịch vụ chỉ có thể được phát huy nếu có thêm nhiều tác phẩm tốt, nâng cao vị thế của điện ảnh trên trường quốc tế.

Cũng xuất phát từ mong muốn phát triển công nghiệp điện ảnh, nên ngoài Liên hoan phim Quốc tế Hà Nội, tháng 5 vừa qua chúng ta có thêm Liên hoan phim Quốc tế Đà Nẵng. Liên hoan phim được tổ chức ở thành phố biển trung tâm của miền Trung không che dấu ý đồ phát triển về du lịch. Song Liên hoan có quay trở lại vào năm sau hay không thì chưa tuyên bố cụ thể, tất cả mới chỉ dựng lại ở từ “sẽ”. Liên hoan phim Quốc tế Thành phố Hồ Chí Minh lần thứ nhất cũng đã chính thức được khởi động, với khát vọng góp phần đưa Thành phố Hồ Chí Minh trở thành thành phố điện ảnh.

Có thêm các Liên hoan phim Quốc tế, giới làm phim trong nước đều phấn khởi và ủng hộ, bởi lợi ích, sự chủ động trên sân nhà. Bên cạnh đó việc không ngừng hướng ra các Liên hoan phim Quốc tế ở nước ngoài cũng ngày càng được quan tâm và đạt được những dấu ấn nhất định tại các Liên hoan phim vừa và nhỏ.

Cảnh trong phim Bên trong vỏ kén vàng, đạo diễn Phạm Thiên Ân.

Dấu ấn đậm nét, nổi bật và đầy bất ngờ của năm nay chính là tác phẩm “Bên trong vỏ kén vàng” của đạo diễn trẻ Phạm Thiên Ân. Phim đã đoạt giải Camera vàng tại Liên hoan phim Cannes vừa qua, lọt top 50 phim hay nhất năm 2023 do Viện phim Anh bình chọn. Ở tuổi ngoài 30, Phạm Thiên Ân đã ghi tên mình vào bản đồ điện ảnh thế giới. - Đạo diễn Lương Đình Dũng dành cho “Bên trong vỏ kén vàng” một tình cảm đặc biệt:

Năm nay cũng là năm mà khán giả có điều kiện tiếp cận với những bộ phim xuất sắc, những bộ phim bom tấn của điện ảnh thế giới. Có thể kể đến như phim “Quái vật” của điện ảnh Nhật, giải kịch bản xuất sắc tại Liên hoan phim Cannes, “Kỳ án trên đồi tuyết” của điện ảnh Pháp, giải Cành cọ vàng Liên hoan phim Cannes, “Oppenheimer”  và “Vầng trăng máu”  của điện ảnh Mỹ. Dù các lượt chiếu không nhiều, doanh thu phòng vé không cao, nhưng các tác phẩm này đem tới trải nghiệm đặc biệt cho người xem và cả giới làm phim trong nước. Sự so sánh là khập khiễng, song với người làm nghệ thuật nói chung và giới làm phim nói riêng, sự học hỏi, tinh thần hướng thượng cùng khát khao sáng tạo và cống hiến luôn là bí quyết đi tới thành công.

Một năm đã khép lại, và mở ra nhiều chờ mong!