Diễn ra từ 16-19/07 tại trụ sở chính ở thành phố Strasbourg (Pháp), phiên họp toàn thể đầu tiên của Nghị viện châu Âu khóa mới bỏ phiếu thông qua việc phê chuẩn các chức danh lãnh đạo chủ chốt của Liên minh châu Âu, đồng thời phát đi tín hiệu về những ưu tiên hành động mới của EU trong 5 năm tới.
Tại phiên họp toàn thể đầu tiên của Nghị viện châu Âu (EP) khóa mới (2024-2029), 720 nghị sĩ châu Âu đã bỏ phiếu bầu bà Roberta Metsola làm Chủ tịch EP trong nửa nhiệm kỳ (2,5 năm) tới và ủng hộ bà Ursula von der Leyen tái giữ cương vị Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) nhiệm kỳ 2.
Bài kiểm tra với bà Ursula von der Leyen
Trong ngày họp đầu tiên (16/07) của EP khóa mới, 562 nghị sĩ châu Âu đã bỏ phiếu ủng hộ bà Roberta Metsola, chính trị gia 45 tuổi người Malta và là thành viên nhóm đảng Nhân dân châu Âu (EPP), làm Chủ tịch EP trong 2,5 năm tiếp theo. Đây là kết quả nằm trong dự đoán bởi trước đó, hầu hết giới phân tích đều nhận định bà Roberta Metsola sẽ không gặp bất kỳ cản trở nào trong việc tái cử, nhờ nhận được sự ủng hộ rộng rãi của các nhóm đảng trong EP và chỉ phải đối mặt với 1 đối thủ duy nhất đến từ phía các đảng cánh tả châu Âu.
 Bà Roberta Metsola. Ảnh: Reuters/TTXVN |
Khác với việc tái cử thuận lợi của bà Roberta Metsola, nỗ lực tái cử nhiệm kỳ 2 vào cương vị Chủ tịch EC của bà Ursula von der Leyen gặp nhiều thách thức. Trước thềm phiên họp đầu tiên của EP khóa mới, đại diện nhiều nhóm đảng trong EP, nổi bật là nhóm Bảo thủ và cải cách (ECR) với nòng cốt là đảng Những người anh em Italia (Frattelli d’Italia) của Thủ tướng Italia, bà Giorgia Meloni, đã công khai phản đối việc tái bổ nhiệm bà Ursula von der Leyen vào cương vị Chủ tịch EC. Một số nhóm đảng khác trong EP, như: Đổi mới (Renew), Ái quốc châu Âu (Patriots) tuyên bố mập mờ về việc ủng hộ bà Ursula von der Leyen, đồng thời đưa ra nhiều điều kiện, yêu cầu sự nhượng bộ từ phía người đứng đầu EC trong việc sắp xếp các ưu tiên chính sách của châu Âu trong 5 năm tới. Các thách thức này, cộng thêm rủi ro từ cơ chế bỏ phiếu kín của EP, buộc bà Ursula von der Leyen phải thực hiện chiến dịch vận động ráo riết trong 2 tuần qua và trong phiên bỏ phiếu hôm 18/07, với 401 phiếu ủng hộ (284 phiếu chống) đến từ các nhóm đảng EPP, S&D, Renew và đảng Xanh, nữ chính trị gia người Đức đã tái cử nhiệm kỳ 2 vào cương vị lãnh đạo được xem là nhiều quyền lực nhất của Liên minh châu Âu. Bà Valerie Hayer, Chủ tịch nhóm đảng Renew tại EP, giải thích: “Nhóm đảng chúng tôi quyết định ủng hộ bà Ursula von der Leyen vì bà ấy đã đưa ra một chương trình hành động rất tham vọng, đáp ứng và phản ánh được các ưu tiên mà chúng tôi đòi hỏi để đổi lấy sự ủng hộ dành cho bà ấy, đặc biệt trong các vấn đề, như: khả năng cạnh tranh, an ninh, quốc phòng”.
Trong khi đó, nhiều nghị sĩ EP cho rằng việc tiếp tục ủng hộ bà Ursula von der Leyen làm Chủ tịch EC 5 năm tới là vì lợi ích chiến lược của EU trong việc duy trì sự ổn định trong bối cảnh bất ổn gia tăng. Nghị sĩ Dirk Gotink của nhóm đảng EPP, cho biết: “Không cần phải là người ủng hộ bà Ursula von der Leyen thì cũng hiểu được các hậu quả của việc bỏ phiếu loại bà ấy. Sự bất ổn địa chính trị hiện nay là quá rõ ràng, ai cũng thấy điều đó. Vì thế, cuộc bỏ phiếu này là về chương trình và hướng đi mà châu Âu muốn hướng tới, hơn là về cá nhân bà Ursula von der Leyen”.
Các ưu tiên hành động mới
Với việc vượt qua được trở ngại lớn nhất từ EP, bà Ursula von der Leyen có thể tiếp tục thúc đẩy các chương trình tham vọng đã đề ra trong nhiệm kỳ đầu tiên, đồng thời đặt ra các mục tiêu hành động mới cho Liên minh. Ngay trước phiên bỏ phiếu của EP, bà Ursula von der Leyen đã trình bày tầm nhìn hành động mới, với bản kế hoạch dày 31 trang. Một trong những ưu tiên lớn đầu tiên của Chủ tịch EC là việc triển khai các dự án phòng thủ của Liên minh châu Âu (EU), trong đó có lá chắn phòng không. Theo bà Ursula von der Leyen, đã đến lúc EU cần xây dựng một "liên minh quốc phòng châu Âu thực sự" thông qua các dự án quốc phòng quy mô lớn. Chủ tịch EC cũng cho biết có kế hoạch bổ nhiệm vị trí mới là ủy viên phụ trách vấn đề quốc phòng, đồng thời cam kết sẽ công bố “Sách Trắng về Tương lai ngành quốc phòng châu Âu” trong 100 ngày đầu tiên của nhiệm kỳ tiếp theo. Tiếp đến là các ưu tiên về chuyển đổi năng lượng và việc gia tăng năng lực cạnh tranh của EU. Bà Ursula von der Leyen tuyên bố: “Tôi sẽ thúc đẩy một thỏa thuận công nghiệp sạch mới trong 100 ngày đầu tiên của nhiệm kỳ mới, qua đó dẫn dắt các nguồn đầu tư vào cơ sở hạ tầng và công nghiệp, đặc biệt trong các lĩnh vực năng lượng cường độ cao. Tôi cũng sẽ đề xuất 1 Quỹ cạnh tranh châu Âu mới để tập trung vào các dự án chung xuyên biên giới, thúc đẩy cạnh tranh, sáng tạo và hỗ trợ cho thỏa thuận công nghiệp sạch”.
 Chủ tịch Ủy ban châu Âu (EC) Ursula von der Leyen phát biểu tại Bucharest, Romania ngày 7/3/2024. Ảnh: THX/TTXVN |
Về vấn đề khí hậu, bà Von der Leyen đặt mục tiêu giảm 90% lượng khí thải gây hiệu ứng nhà kính tại EU vào năm 2040. Bên cạnh đó, Chủ tịch EC cũng cho biết vẫn duy trì cam kết gây nhiều tranh cãi trong thời gian qua là việc lộ trình đến năm 2035 chấm dứt bán các xe ô tô chạy bằng động cơ đốt trong tại EU. Theo giới quan sát, với việc giành số phiếu ủng hộ cao hơn dự đoán tại EP, đồng thời cũng cao hơn nhiệm kỳ trước (33 phiếu), bà Ursula von der Leyen có được nguồn lực chính trị quan trọng để tiến hành các kế hoạch mới. Tuy nhiên, thách thức tiếp theo với bà Ursula von der Leyen sẽ là việc thảo luận với các quốc gia thành viên EU để thành lập được Ủy ban châu Âu khóa mới đáp ứng được sự thay đổi về tương quan sức mạnh giữa các lực lượng chính trị tại châu Âu sau cuộc bầu cử Nghị viện vừa qua.