Năm 2019 đánh dấu nhiều sự kiện quan trọng của ngành ngoại giao Việt Nam. Trong bối cảnh tình hình khu vực và thế giới có nhiều biến động, Việt Nam đã có sự khéo léo và đạt được nhiều thành tựu đáng tự hào, thể hiện rõ dấu ấn về bản lĩnh và vị thế chính trị của đất nước.

Không chỉ củng cố và mở rộng thêm được khuôn khổ quan hệ với các đối tác chủ chốt, tăng cường hợp tác với các nước láng giềng, bạn bè truyền thống, công tác đối ngoại Việt Nam năm 2019 còn đánh dấu một bước ngoặt lớn tại diễn đàn đa phương khi trúng cử vị trí Uỷ viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên hợp quốc nhiệm kỳ 2020-2021 với số phiếu cao kỷ lục.

Vai trò kiến tạo hòa bình

Một trong những sự kiện ngoại giao quan trọng thu hút sự quan tâm hàng đầu của thế giới trong những tháng đầu năm 2019 là việc Việt Nam được lựa chọn là nơi diễn ra Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ-Triều lần 2. Đây được coi là minh chứng rõ về sự tin tưởng của Mỹ và Triều Tiên cũng như cộng đồng quốc tế về khả năng đảm nhiệm việc tổ chức một trong những sự kiện quốc tế quan trọng nhất trong năm qua. Đáng chú ý, sau khi Thượng đỉnh Mỹ-Triều lần 2 kết thúc, nhà lãnh đạo Triều Tiên Kim Jong-un đã có chuyến thăm chính thức tới Việt Nam trong các ngày 1-2/3, sự kiện mang tính chất lịch sử trong quan hệ ngoại giao giữa 2 nước, thực hiện sau gần 55 năm chuyến thăm Việt Nam của cố Chủ tịch Kim Nhật Thành.

Với số phiếu kỷ lục 192/193, ngày 7/6, Việt Nam đã chính thức trở thành Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc nhiệm kỳ 2020-2021. Đây là lần thứ hai Việt Nam nắm giữ trọng trách này. Một lần nữa, mong muốn được đóng góp nhiều hơn cho các vấn đề an ninh thế giới, hòa bình toàn cầu được tiếp nối sau hơn 40 năm Việt Nam là thành viên tích cực, có trách nhiệm của diễn đàn lớn nhất hành tinh này.

Phó Thủ tướng, Bộ trưởng Ngoại giao Phạm Bình Minh khẳng định: "Ưu tiên của chúng ta là tăng cường vai trò của chủ nghĩa đa phương, tôn trọng luật pháp quốc tế. Với kinh nghiệm của mình, chúng ta muốn đóng góp vào các vấn đề của LHQ như giải quyết sau xung đột, vấn đề phụ nữ trẻ em trong xung đột, xử lý bom mìn sau xung đột. Khi tham gia HĐBA LHQ thì mục đích của chúng ta là xây dựng môi trường ổn định trên thế giới và khu vực".

Tháng 6/2019, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cũng trở thành khách mời đặc biệt tham dự Hội nghị thượng đỉnh nhóm các nền kinh tế phát triển và mới nổi hàng đầu thế giới (G20) tại Nhật Bản. Điều này thể hiện sự ghi nhận của cộng đồng quốc tế đối với uy tín và vị thế của Việt Nam, một đối tác tin cậy, có trách nhiệm đối với hoà bình, an ninh và phát triển trong khu vực

Thúc đẩy thương mại đa phương

Một dấu ấn nổi bật trong đối ngoại kinh tế năm 2019 là Việt Nam và Liên minh Châu Âu (EU) chính thức ký kết Hiệp định thương mại tự do (EVFTA), Hiệp định bảo hộ đầu tư (EVIPA) sau thời gian dài đàm phán. EVFTA và EVIPA mở ra những cơ hội to lớn để hai bên khai thác tối đa tiềm năng và sự bổ trợ cho nhau, đẩy mạnh trao đổi thương mại, đầu tư, thúc đẩy phát triển bền vững. Không chỉ mang lại lợi ích về kinh tế, việc EU lần đầu tiên ký kết FTA với một nước đang phát triển là Việt Nam, đồng thời là nước thứ 4 ở Châu Á, cho thấy EU đánh giá cao vai trò và vị thế của Việt Nam.

Đánh giá về ý nghĩa của việc ký kết EVFTA và EVIPA, Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh khẳng định: "Hiệp định thương mại tự do (EVFTA), Hiệp định bảo hộ đầu tư (IPA) được ký kết có thể nói là vị thế của Việt Nam được khẳng định rất mạnh mẽ trên trường quốc tế, như là một trong những quốc gia có đóng góp rất to lớn và có trách nhiệm trong sự phát triển của toàn cầu hóa, theo hướng tự do hóa và thuận lợi hóa thương mại. EVFTA cũng như IPA tạo ra những nền tảng rất quan trọng, đưa quan hệ Việt Nam-EU lên một tầm cao mới, xứng đáng với tính chất quan hệ đối tác chiến lược giữa hai bên".

Kiên trì đấu tranh bảo vệ chủ quyền

Năm qua, chủ quyền Việt Nam trên Biển Đông một lần nữa bị xâm phạm nghiêm trọng với các hoạt động trái phép của tàu thuyền Trung Quốc. Việt Nam đã kiên trì các biện pháp đấu tranh thông qua con đường ngoại giao, đề cao sự minh bạch trong tiến trình giải quyết các tranh chấp, luôn giữ thái độ hợp tác khi xuất hiện những mâu thuẫn. Cách tiếp cận của Việt Nam nhận được sự đồng tình, ủng hộ mạnh mẽ của cộng đồng quốc tế, trực tiếp đóng góp vào việc tạo dựng một khu vực hòa bình, ổn định, thúc đẩy hòa bình và phát triển trên thế giới.

GS. TS Phạm Quang Minh, hiệu trưởng trường Đại học KHXHNV, Đại học Quốc gia nhận định: "Ngoại giao được coi là công cụ sắc bén để thế giới hiểu về Việt Nam, chia sẻ những giá trị và quan điểm của Việt Nam đó là giải quyết tranh chấp bằng hòa bình, không sử dụng vũ lực và đe dọa sử dụng vũ lực. Đấy là những nguyên tắc bất di bất dịch và đây là thời điểm mà chúng ta cần phải sử dụng công cụ ngoại giao trong vấn đề bảo vệ chủ quyền đất nước".

Năm qua, quan hệ hữu nghị và hợp tác với các đối tác, nhất là các nước láng giềng, các nước ASEAN và các nước lớn … tiếp tục đi vào chiều sâu. Với những dấu ấn thành công rõ nét của đối ngoại năm 2019, Việt Nam có thể tự hào sẽ vững tin bước tiếp trong hành trình hội nhập và phát triển cùng cộng đồng quốc tế.