Việt Nam vừa tiến hành thành công phiên đối thoại về Báo cáo quốc gia về bảo vệ và thúc đẩy quyền con người theo cơ chế Rà soát định kỳ phổ quát (UPR) chu kỳ IV của Hội đồng Nhân quyền Liên Hợp Quốc.
Cùng thời điểm trên, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Việt Nam Phạm Thu Hằng đã lên tiếng về những cáo buộc thiếu căn cứ của Ủy ban Tự do Tôn giáo Quốc tế Hoa Kỳ (USCIRF) khi đánh giá về tình hình tự do tôn giáo ở Việt Nam vì đó là những “nhận định không khách quan, mang tính định kiến và không chính xác”.
 Đồng bào Chăm Hồi giáo Bà Ni Bình Thuận vui đón Ramưwan. Ảnh: VOV |
Việc nhìn nhận, đánh giá về tự do tôn giáo ở Việt Nam chỉ dựa trên những trường hợp đơn lẻ, không mang tính phổ biến hoặc đánh giá dựa trên các nhìn thiếu khách quan, thiên kiến đều không được Việt Nam chấp nhận.
Đánh giá về tự do tôn giáo ở Việt Nam phải bằng một cái nhìn tổng thể
Tại Việt Nam, ở bất kỳ địa phương nào, từ đơn vị hành chính thấp nhất là làng xã, nơi nào cũng có sự hiện diện của cơ sở tôn giáo, tín ngưỡng, kể cả những vùng khó khăn, nhất là hải đảo xa xôi hay các xã vùng cao biên giới. Hơn 30.000 cơ sở thờ tự trải rộng ở khắp 3 miền đất nước. Đồng bào theo đạo Phật được tự do hành lễ ở các chùa chiền, tịnh thất, tịnh xá. Đồng bào theo Công giáo, Tin lành hằng ngày, hằng tuần vẫn hành lễ ở các nhà thờ, nhà nguyện. Đồng bào theo đạo Cao Đài, Hòa Hảo … cũng tự do hành lễ ở những cơ sở thờ tự khang trang, thậm chí trở thành những nơi du lịch tâm linh của hàng vạn du khách.
 Tín đồ đạo Cao Đài thực hành nghi lễ tại Tòa thánh Tây Ninh. Ảnh: VOV |
Số lượng tín đồ không ngừng tăng lên, số lượng cơ sở thờ tự, cơ sở đào tạo, số lượng kinh sách cũng vì thế mà tỷ lệ thuận theo. Chỉ tính riêng trong năm 2022, số lượng tín đồ tăng 56.000 người, số lượng chức sắc tăng hơn 810 người và số cơ sở thờ tự tăng khoảng 140 cơ sở. Đó là con số ước tính của Ban Tôn giáo Chính phủ.
Thời điểm hiện tại, ngoài các tôn giáo chính có số đông tín đồ là Phật giáo, Công giáo, Tin lành, Phật giáo Hòa Hảo, Cao Đài, ở Việt Nam còn có sự tồn tại của nhiều tôn giáo khác, như: Hồi giáo, Tịnh độ cư sỹ Phật hội, Phật giáo Tứ Ân Hiếu Nghĩa, Bà La Môn, Bửu Sơn Kỳ Hương, Minh Sư đạo, Minh lý đạo…
Tại Việt Nam, không có nơi nào, chính quyền hạn chế hoặc kiểm soát việc bày tỏ đức tin của đồng bào có đạo nếu họ thật sự hành lễ theo tinh thần “tốt đời, đẹp đạo”, kính chúa yêu nước, phụng sự đạo pháp-dân tộc…Ngược lại, tất cả những gì mang tính biến tướng, nhất là với những hiện tượng tôn giáo cực đoan, đi ngược lại thuần phong mỹ tục, hoặc lợi dụng tôn giáo để tập hợp lực lượng, tuyên truyền chống phá Nhà nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam…là vi phạm pháp luật Việt Nam.
Bởi vậy, việc nhìn nhận, đánh giá về tự do tôn giáo ở Việt Nam chỉ dựa trên những trường hợp đơn lẻ không mang tính phổ biến hoặc đánh giá dựa trên cái nhìn thiếu khách quan, thiên kiến đều không thuyết phục.
Tự do tôn giáo ở Việt Nam: Những chuyển biến tích cực trên thực tế
Ngày 23/12/2023, Toà thánh đã công bố việc Tổng Giám mục Marek Zalewski được Giáo hoàng Francis bổ nhiệm làm Đại diện thường trú đầu tiên của Tòa thánh tại Việt Nam. Đây là kết quả của một quá trình trao đổi tích cực trên tinh thần tôn trọng, hợp tác và hiểu biết lẫn nhau, đồng thời thể hiện chính sách nhất quán tôn trọng và đảm bảo tự do tín ngưỡng, tôn giáo, tạo điều kiện thuận lợi cho hoạt động của các tôn giáo, trong đó có Công giáo, của Nhà nước Việt Nam.
Nhà nước Việt Nam cũng đã thực thi hàng loạt biện pháp để tạo điều kiện tốt hơn cho hàng triệu đồng bào có đạo. Quốc hội đã thông qua Luật Tín ngưỡng, tôn giáo năm 2016. Chính phủ đã ban hành các Nghị định để đưa Luật vào cuộc sống. Đặc biệt, Luật đất đai (sửa đổi) có hiệu lực từ ngày 1/7 năm nay sẽ góp phần giải quyết những khó khăn về đất đai liên quan đến tôn giáo. Tính đến nay, 70% cơ sở tôn giáo được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất trên phạm vi toàn quốc. Nhà nước cũng tạo điều kiện cho các tổ chức tôn giáo sửa chữa, cải tạo và xây dựng mới cơ sở tôn giáo.
Các ngày lễ trọng của các tôn giáo, như: lễ Phật đản, lễ Vu lan của Phật giáo, lễ Giáng sinh, lễ Phục sinh của đồng bào Công giáo và Tin lành, lễ hội Kate của đồng bào Chăm, tháng chay Ramadan của người Hồi giáo… được tổ chức với quy mô lớn, thu hút đông đảo tín đồ tham dự. Năm 2023, Bộ Nội vụ đã công nhận 2 tổ chức tôn giáo là Phật giáo Hiếu nghĩa Tà Lơn và Hội thánh phúc âm toàn vẹn Việt Nam. Chấp thuận đề nghị thành lập Viện thần học Báp tít Việt Nam. Như vậy, đến đầu năm nay, Nhà nước đã công nhận 43 tổ chức tôn giáo.
Về quan hệ quốc tế, năm ngoái, theo thống kê của Ban Tôn giáo Chính phủ, có hơn 300 chức sắc, chức việc, nhà tu hành các tôn giáo tham gia hội nghị, hội thảo, các khóa đào tạo tôn giáo ở nước ngoài, gần 400 lượt người nước ngoài vào Việt Nam hoạt động tôn giáo…
Thực tế sinh hoạt tôn giáo và sự phát triển của các tôn giáo là bằng chứng khách quan nhất về tự do tôn giáo ở Việt Nam. Thực tế này cho thấy rõ việc đánh giá về tôn giáo ở Việt Nam không thể dựa trên các trường hợp đơn lẻ.