Giữa đại ngàn Việt Bắc, Bắc Kạn (nay thuộc tỉnh Thái Nguyên) hiện lên như một miền ký ức xanh, nơi núi rừng hoang sơ kết hợp hài hòa với đời sống đậm đà bản sắc văn hóa của các dân tộc như Tày, Nùng, Dao. Sau sự kiện sáp nhập đơn vị hành chính, nhiều vùng đất nơi đây đang nỗ lực tận dụng tiềm năng thiên nhiên ban tặng để phát triển du lịch, theo hướng chuẩn hóa hơn. Từ chỗ chỉ là bản người Tày, người Nùng... thuần nông, đến nay các thôn làng quanh vùng hồ Ba Bể đang đã trở thành điểm du lịch cộng đồng hấp dẫn du khách thập phương.
Nghe âm thanh tại đây:
Thôn Pác Ngòi, thuộc xã Ba Bể của Bắc Kạn cũ ( nay thuộc tỉnh Thái Nguyên) được xem là ví dụ điển hình cho mô hình du lịch cộng đồng có thể góp phần làm giàu đời sống địa phương. Từ một bản làng tĩnh lặng thành điểm đến nhộn nhịp với nhiều trải nghiệm du lịch phong phú. Ngày nay, người Tày ở Pác Ngòi không còn chỉ dựa vào việc đánh bắt cá, trồng nương mà giờ du lịch mới là nghề chính giúp họ vươn lên thoát nghèo, đời sống cải thiện..
Ngày càng nhiều ngôi nhà sàn truyền thống của người Tày đang được cải tạo thành cơ sở lưu trú, homestay theo hướng chuẩn hóa để mời gọi du khách gần xa.
 Thôn Pác Ngòi thuộc xã Ba Bể thuộc Bắc Kạn (cũ), nay thuộc tỉnh Thái Nguyên. Ảnh: nvcc |
Ở giữa bản Pác Ngòi, không gian homestay Ba Bể Hada khá rộng rãi của anh Lục Huy Chung được thiết kế mang đậm phong cách của người Tày. Bên ngoài là khoảng sân rộng bài trí cảnh quan hồ nước xanh mát cùng không gian âm nhạc, với nhiều nhạc cụ truyền thống như đàn tính, trống, ghita...để du khách trải nghiệm.
Anh Lục Huy Chung cho biết, tất cả người phục vụ homestay đều phải qua các lớp tập huấn về du lịch cộng đồng và biết giao tiếp tiếng Anh:“Văn hóa bản địa nơi đây mang đặc trung của người Tày. Gần như 100% người dân tộc Tày. Sau nhiều năm làm cho một tổ chức quốc tế, tôi trở về quê hương làm du lịch cộng đồng. Với kiến thức học được, kết hợp với kinh nghiệm của bà con bản địa, chúng tôi đang cố gắng phát huy những gì tốt nhất của dân tộc Tày như là đẩy mạnh phong trào văn hóa văn nghệ, kể câu chuyện về trang phục, nhạc cụ, ẩm thực...Sau khi kết thúc đợt mưa bão và sạt lở vừa qua, chúng tôi đón khách trở lại, mỗi ngày tăng dần lượng khách. Dịp này, phần lớn là khách nước ngoài.”
 Khuôn viên homestay nhà anh Lục Huy Chung, thôn Pác Ngòi, xã Ba Bể (tỉnh Thái Nguyên). Ảnh: nvcc. |
Giữa không gian tĩnh lặng nơi núi rừng Tây Bắc, tiếng đàn tính, điệu then, nhịp trống réo rắt vang lên cuốn hút lòng người. Một tốp bạn trẻ đến từ Ireland thích thú nhảy múa quanh đống lửa trại cùng đội văn nghệ và du khách thập phương. Anh Marcus chia sẻ: “Đây là lần đầu tiên tôi đến đây cùng các bạn và sẽ ở Việt Nam trong 7 ngày. Chúng tôi đang có thời gian rất thú vi vùng hồ Ba Bể này. Tôi thích không khí, thích ánh mặt trời..Tất cả cảnh quanh ở đây. Đặc biệt, tôi thích những cơn gió mát lành từ cánh đồng mới thu hoạch. Mùi rơm cỏ rạ thật sảng khoái. Món ăn ngon, đặc biệt tôi thích món rượu của ông chủ nhà Chung. Tối nay, chúng tôi rất vui vì được giao lưu với các bạn, du khách và homestay thân thiện. Mai chúng tôi thăm hang động Hua Mạ, đạp xe quanh hồ Ba Bể. Những trải nghiệm tuyệt vời.”
 Nhờ lợi thế giao tiếp rất tốt tiếng Anh nên homestay của anh Lục Văn Chung đón được ngày càng nhiều du khách quốc tế. Ảnh: nvcc. |
Những ngày cuối tuần, homestay BaBể Green của anh Đổng Văn Hoán nhộn nhịp du khách thập phương. Đây là một trong điểm đạt tiêu chuẩn OCOP du lịch của Bắc Kan cũ. Nếu như các homestay khác có kết nối, hợp tác tốt với những đơn vị lữ hành thì Homestay BaBe Green lại có lợi thế tận dụng rất tốt các nền tảng công nghệ số, để thu hút khách du lịch. Nhờ quảng bá tốt trên các nền tảng mạng xã hội nên homestay của Đồng Văn Hoán, anh Lục Chung có lượng khách khá ổn định, đặc biệt là khách nước ngoài.
 Anh Lục Văn Chung (trái, bìa ngoài) và du khách homestay. Ảnh: nvcc. |
“Homestay nơi em có nhiều loại du khách, nhất là du khách nước ngoài. Họ đến qua các nền tảng mà quảng bá trong Booking, Agoda, hay qua nền tảng Facebook, Zalovới khách Việt. Mùa đông nhất thường là vào giai đoạn 30/4, 1/5 hay các lễ như là 2/9, Tết dương lịch, âm lịch. Tôi nghĩ rằng mình phải trau dồi ngoại ngữ và công nghệ quảng bá ra thế giới. ngoài các nền tảng Facebook trang Fanpage của cá nhân ra, chúng tôi cũng có đăng trên các app như là booking Airbnb, Expedia. Ngoài sử dụng nền tảng công nghệ, khách khi về cũng thường giới thiệu bạn bè, anh em họp lớp, gia đình..tới đây." Anh Đổng Văn Hoán chia sẻ,
 Khuôn viên Ba Bể Green homestay xanh mát đẹp như cổ tích của nhà anh Đổng văn Hoán ở thôn Pác Ngòi, xã Ba Bể (Thái Nguyên). Ảnh: nvcc |
Đến với xã Ba Bể (tỉnh Thái Nguyên),du khách không chỉ được trải nghiệm cuộc sống bản địa, phong tục truyền thống của dân tộc nơi đây như Lễ hội lồng tồng, Tết Pây Tái, hát then, hát lượn, thưởng thức ẩm thực địa phương như là bánh gio, bánh giầy lá ngải, tôm cá suối nướng…và còn có cơ hội khám phá thiên nhiên tuyệt đẹp nơi đây.
Nổi bật nhất trong danh sách những điểm đến hấp dẫn là Hồ Ba Bể. Hồ nước trong xanh, phẳng lặng, được bao bọc bởi những dãy núi xanh tươi, mang lại vẻ đẹp bình yên và hùng vĩ.. Đến đây, du khách được tham gia các hoạt động như chèo thuyền, câu cá, đạp xe quanh hồ, thăm hang động, đền chùa hoặc đơn giản chỉ ngồi trên tàu tận hưởng vẻ đẹp trong lành.
 Du khách trải nghiệm sông nước trên Hồ Ba Bể. Ảnh: Hà Linh |
 Ảnh minh họa |
Ngoài Hồ Ba Bể, trải nghiệm săn mây tại Đồn Đèn thuộc Chợ Rã gần đó cũng là một điểm nhấn thú vị, đối với không chỉ khách lưu trú ở vùng Ba Bể. Khung cảnh biển cảnh mây bồng bềnh, huyền ảo là nơi lý tưởng để du khách chụp ảnh và tìm kiếm những khoảnh khắc đầy cảm hứng nghệ thuật.
 Nhiều điểm check-in xung quanh các homestay ở xã Ba Bể được du khách yêu thích. Ảnh: Hà Linh |
Những năm gần đây, ngày càng nhiều các homestay mọc lên cùng với đó nhu cầu của du khách cũng tăng lên. Chính vì thế, trong chiến lược phát triển du lịch cộng đồng, xã Ba Bể đặc biệt chú trọng đến khai thác tiềm năng sắn có: bản sắc văn hóa, ẩm thực đặc sắc của người dân bản địa và đặc biệt gìn giữ cảnh quan, môi trường sống.
Cô Hoàng Thi Bươm - thôn Cốc Tộc cho biết, nhờ vào du lịch cuộc sống sống gia đình cô ngày càng khấm khá: “Cũng là nhờ Đảng nhà nước giúp phát triển du lịch. Ngày ngày các cô mang các sản vật địa phương ra đây bán hàng, vài chục vài trăm cũng đỡ được việc gia đình rất nhiều. Toàn bộ người dân trong làng trông cậy vào việc bán con tôm, con cá, sản vật địa phương để bán cho khách du lịch và cung cấp cho các homestay trong làng. Cuộc sống ngày xưa vất vả giờ đỡ nhiều lắm nuôi được con cháu ăn học đầy đủ.”
 Một góc hồ Ba Bể. Ảnh: Quang Bằng. |
Sau sáp nhập, chính quyền địa phương cùng các cộng đồng dân tộc quanh vùng hồ phối hợp xây dựng mô hình du lịch cộng đồng, vừa phát triển kinh tế, vừa bảo tồn văn hoá truyền thống. Mô hình này dựa trên thế mạnh tại chỗ: nhà sàn, nghề thủ công, ẩm thực, phong tục tập quán, và cảnh quan rừng núi. Từ khi du lịch Ba Bể phát triển, người dân đã tích cực học tập, tham gia làm du lịch cộng đồng. Đường làng ngõ xóm, nhà cửa được chỉnh trang, dịch vụ lưu trú, ẩm thực, văn hóa ngày càng chuyên nghiệp hơn.
Ông Hoàng Ngọc Thấm, trưởng phòng Thông tin xúc tiến của Trung tâm khai thác và xúc tiến phát triển du lịch Thái Nguyên cho biết, xã Ba Bể hiện có gần 80 cơ sở lưu trú, chủ là nhà sàn trong đó có 2 cơ sở homestay đạt tiêu chuẩn OCOP 3 sao: “Cộng đồng du lịch hồ Ba Bể chủ yếu tập trung ở các bản gồm Pác Ngòi, Pó Lù, Cốc Tộc. Trước thời điểm sát nhập về tỉnh Thái Nguyên thì Bắc Kạn có 4 bản du lịch cộng đồng và tỉnh cũng đã ban hành nghị quyết về chương trình hỗ trợ và đặc biệt sẽ chương trình hỗ trợ đầu tư ạ tầng cơ sở, hướng dẫn người dân cách làm du lịch cộng đồng. Trong thời gian tới đây, tỉnh Thái Nguyên, với kế hoạch định hướng thì ngành du lịch cộng đồng sẽ tiếp tục được đầu tư một cách bài bản hơn. Như thế vừa phát huy, giữ gìn được bản sắc dân tộc của người dân vùng đồng bào người Tày vùng hồ Ba Bể vừa phát triển kinh tế, cải thiện sinh kế cho người dân bản địa”.
 Cộng đồng du lịch hồ Ba Bể chủ yếu tập trung ở các bản gồm Pác Ngòi, Bó Lù, Cốc Tộc. Ảnh: Du lịch Hồ Ba Bể. |
Du lịch cộng đồng tại các xã mới sáp nhập của Bắc Kạn sau khi về với tỉnh Thái Nguyên đã và đang mở ra một chương mới cho vùng đại ngàn Việt Bắc - nơi văn hoá bản địa, thiên nhiên nguyên sơ và cuộc sống người dân tộc giao hoà, tạo nên những hành trình trải nghiệm đậm chất miền ký ức xanh.