Trong hai ngày 15-16/7 tại Hà Nội, diễn ra Diễn đàn cấp cao liên khu vực về mô hình “Mỗi quốc gia, mỗi xã một sản phẩm ưu tiên” (OCOP). Chương trình, quy tụ 14 Bộ trưởng từ châu Phi, lãnh đạo cấp cao Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc, các nhà hoạch định chính sách từ các nước châu Á - Thái Bình Dương, Bắc Phi - Cận Đông, đã chia sẻ kinh nghiệm, thúc đẩy phát triển nông nghiệp, nông thôn bền vững. Điểm nhấn tại Diễn đàn là cam kết mở rộng hợp tác Nam - Nam, thiết lập mạng lưới chia sẻ chính sách, công nghệ, thị trường, tăng cường đào tạo, thí điểm mô hình công - tư - cộng đồng, lấy chính kinh nghiệm, bài học OCOP Việt Nam làm nền tảng. Cùng với đó là những câu chuyện điển hình được chia sẻ.

Việt Nam là quốc gia nông nghiệp với trên 60% dân số sống ở khu vực nông thôn. Ngành nông nghiệp đóng góp 12% GDP, duy trì đà tăng trưởng ở mức 3,3%, xuất khẩu nông, lâm, thủy sản đạt 62,5 tỷ USD năm 2024, tăng trưởng ngành duy trì  trên 4% . Hiện nay, Việt Nam đang tiến hành quá trình cơ cấu lại ngành nông nghiệp theo hướng nâng cao giá trị gia tăng và phát triển bền vững.

Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn Trần Thanh Nam. Ảnh Hà Linh

Theo thứ trưởng Bộ nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam, sau 7 năm triển khai tại Việt Nam, chương trình OCOP quốc gia đã chứng minh là công cụ hiệu quả giúp trao quyền cho cộng đồng, nâng cao tính chủ động, trách nhiệm của từng cộng đồng nông thôn trong khai thác, phát huy tiềm năng, lợi thế, giá trị văn hóa để phát triển kinh tế, nâng cao đời sống: “Tầm nhìn của Việt Nam về OCOP là xây dựng chuỗi giá trị bền vững, cạnh tranh và bao trùm, nâng cao thu nhập và chất lượng sống cho người dân. OCOP không chỉ là thương hiệu mà là mô hình tích hợp giữa nhà nước, doanh nghiệp, hợp tác xã và cộng đồng trong hệ sinh thái sáng tạo, nâng cao năng lực, kiểm soát chất lượng, xây dựng thương hiệu và kết nối thị trường.

Các đại biểu quốc tế tham gia Diễn đàn "Mỗi quốc gia, mỗi xã một sản phẩm ưu tiên”. Sự kiện do Tổ chức Nông lương Liên hợp quốc (FAO) cùng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Việt Nam phối hợp thực hiện.

Tính đến nay, Việt Nam có hơn 16.800 sản phẩm OCOP đạt từ 3 sao trở lên với sự thay đổi mạnh mẽ về chất lượng, bao bì và thương hiệu. Hàng triệu việc làm được tạo ra, trong đó gần 40% chủ thể là phụ nữ, 17% là đồng bào dân tộc thiểu số, góp phần đáng kể vào nâng cao đời sống của người dân ở nông thôn.

Cùng với đó, chương trình OCOP của Việt Nam cũng góp phần hiện thực hoá bốn mục tiêu “Bốn tốt hơn” của FAO. Đó là “Sản xuất tốt hơn, dinh dưỡng tốt hơn, môi trường tốt hơn và cuộc sống tốt hơn". Cùng với đó, OCOP Việt Nam còn có mối liên hệ chặt chẽ với sáng kiến "Mỗi quốc gia một sản phẩm ưu tiên" của FAO, trong đó xác định, phát huy lợi thế sản phẩm chiến lược của từng địa phương, từng quốc gia trên cơ sở tôn trọng bản sắc, khai thác bền vững và tiếp cận thị trường toàn cầu.

Phó Tổng Giám đốc FAO Beth Bechdol (áo xanh)và các đại biểu quốc tế thăm các gian hàng OCOP Ninh Bình.

Đánh giá cao nỗ lực của Việt Nam trong việc xây dựng mô hình OCOP trở thành một chương trình phát triển nông thôn hiệu quả, có khả năng lan tỏa quốc tế, Bà Beth Bechdol-Phó Tổng Giám đốc FAO nhấn mạnh: “Qua OCOP, Việt Nam đã thành công trong việc nâng cao chất lượng sản phẩm, xây dựng thương hiệu gắn với bản sắc văn hóa và thúc đẩy thị trường trong nước cũng như xuất khẩu. Đặc biệt, chuyến thăm thực địa mô hình OCOP tại Ninh Bình là cơ hội để chúng tôi học hỏi kinh nghiệm từ Việt Nam. Các sản phẩm OCOP nơi đây đều phản ánh rõ nét văn hóa, tín ngưỡng và niềm tự hào của cộng đồng địa phương. Đó còn là sự kết hợp hài hòa  các yếu ts giữa nông nghiệp, công nghiệp cao, đổi mới sáng tạo, gắn với nét bản sắc văn hóa, giá trị tín ngưỡng tôn giáo trong sản xuất san phẩm OCOP.  Đây là yếu tố rất đáng để nhân rộng tại nhiều quốc gia”.

Đoàn đại biểu quốc tế thăm Tam Cốc- Bích Động (Ninh Bình). Ảnh BTC

Hiện các nước châu Phi đang ưu tiên phát triển một số loại cây trồng chiến lược như đậu tương, lúa gạo, chuối, kiwi... với kỳ vọng nâng cao năng suất, tạo sinh kế bền vững cho nông dân. Trong đó, bài học từ Việt Nam về tổ chức sản xuất theo chuỗi giá trị, bảo tồn bản sắc địa phương và kết nối thị trường là những kinh nghiệm rất đáng giá.

Điểm nhấn tại Diễn đàn 2025 “Mỗi quốc gia, mỗi xã một sản phẩm ưu tiên”tổ chức tại Việt Nam chính là cam kết mở rộng hợp tác Nam - Nam, thiết lập mạng lưới chia sẻ chính sách, công nghệ, thị trường, tăng cường đào tạo, thí điểm mô hình công - tư - cộng đồng. Việc hợp tác hiệu quả sẽ nâng cao giá trị sản phẩm bản địa, tạo thêm sinh kế và tiếng nói chung cho các nước đang phát triển trên trường quốc tế". 

Đoàn đại biểu gồm Bộ trưởng và lãnh đạo Nông nghiệp các nước châu Phi và châu Á - Thái Bình Dương có chuyến thực địa thăm các mô hình OCOP tại tỉnh Ninh Bình. Ảnh Hà Linh

“Để phát huy hơn nữa, Việt Nam nên thúc đẩy thêm hoạt động xúc tiến thương mại với các nước trong WTO, mời họ đến để trao đổi, chia sẻ kiến thức kinh nghiệm thêm của nước họ. Từ đó mở rộng được mạng lưới kết nối thương mại, quảng bá tiêu thụ những sản phẩm đặc trưng OCOP. Việt Nam nên phát triển hơn nữa nông nghiệp với du lịch, bản sắc văn hóa kể các câu chuyện để chúng tôi biết rõ, các bạn ăn gì, mặc gì, sản xuất chúng như thế nào. Tất cả phải theo chuỗi giá trị thống nhất”. (Đại biểu Namibia)

“Chúng tôi rất muốn có dịp được giới thiệu những sản phẩm OCOP của chúng tôi. Khi đến đây, tôi thực sự ấn tượng với các sản phẩm thủ công được làm từ hạt gạo, từ những nguyên liệu thân thiện như lá cây, và các đồ ăn nữa. Khi tôi trở về, chắc chắn sẽ giới thiệu về mô hình OCOP thành công của VN đặc biệt cho giới người trẻ. Đó cũng là cách chúng tôi thúc đẩy hợp tác hơn nữa với Việt Nam”. (Đại biểu Zimbabuê) .

“Một bước tiến quan trọng khi hoạt động hợp tác giữa Nam Sudan và Việt Nam triển khai vào năm 2021. Từ đó, hai nước hiểu hơn về những sản phẩm thế mạnh của nhau. Chúng tôi đã chứng kiến thành công từ những gì VN đang làm và sáng kiến OCOP là một mô hình đáng học hỏi. Tôi hi vọng rằng theo thời gian, hai nước có thêm những hợp tác hiệu quả hơn, nhất là ở những lĩnh mà 2 nước quan tâm trên tinh thần tôn trọng và vì lợi ích chung”. (Đại biểu đến từ Nam Sudan).

Thăm HTX Sinh Dược, đại biểu rất ấn tượng với những sản phẩm OCOP 5 sao được làm từ lá Bồ đề.

Dẫn câu nói mang tư tưởng sâu sắc trong triết lý Ubuntu của châu Phi, rằng:"I am because we are", tạm dịch là “Tôi tồn tại vì chúng ta tồn tại", Thứ trưởng Bộ Nông nghiệp và Môi trường Trần Thanh Nam khẳng định “Chỉ khi chia sẻ ý tưởng và hành động cùng nhau, chúng ta mới có thể xây ng một tương lai khỏe mạnh hơn, xanh hơn, công bằng hơn, thịnh vượng hơn - nơi mọi cộng đồng đều được trao quyền phát triển, không ai bị bỏ lại phía sau, và thiên nhiên được trân trọng như một phần không thể tách rời của sự sống.