Tên tuổi của Đại tá, NSƯT Văn Ngải gắn liền với chương trình Văn nghệ quân đội, món ăn tinh thần yêu thích của các chiến sĩ, phát trên làn sóng Đài TNVN vào mỗi sáng chủ nhật.
Mê chương trình quyết tâm lấy bộ đội
Vào một buổi sáng mùa đông ngồi trò chuyện cùng đại tá, NSƯT Văn Ngải bên ly cà phê trên đường Lý Nam Đế, tôi đã được ông chia sẻ những kỉ niệm khá đặc biệt trong hơn 30 năm công tác mà chỉ gắn bó với một chương trình duy nhất - chương trình phát thanh Văn nghệ quân đội. Đây là chương trình do ông là người khởi xướng, biên tập, đạo diễn và thường xuyên viết kịch bản.
Đại tá, NSƯT Văn Ngải
Vào cái thời NSƯT Văn Ngải bắt tay vào thực hiện chương trình, các phương tiện thông tin giải trí chưa nhiều, cộng thêm với sự hấp dẫn của chương trình Văn nghệ quân đội khiến cho nhiều người lính đã xem chương trình là món ăn tinh thần không thể thiếu. Biết bao người lính đã háo hức chờ đợi đến sáng chủ nhật hàng tuần để được theo dõi chương trình. Không chỉ nghe, vào những lúc rảnh rỗi, họ lại sôi nổi bàn tán về những nhân vật trong vở kịch, vui với niềm vui của nhân vật, buồn với những nỗi éo le của nhân vật.
NSƯT Văn Ngải vẫn còn nhớ nguyên cảm giác hạnh phúc trong một lần đi công tác ở Điện Biên Phủ, trên đường trở về Hà Nội, ông thấy những người lính ngồi kín một quả đồi chăm chú theo dõi chương trình Văn nghệ quân đội mà Đài TNVN đang phát sóng. “Kịch của tôi hấp dẫn người nghe bởi tôi phản ánh những gì chân chất, bình dị nhất của cuộc sống người lính. Nghe kịch, họ thấy được hình ảnh của mình, của bạn bè mình trong đó. Nhân vật của tôi không bao giờ lên gân lên cốt nói những lời đao to búa lớn, những lời răn dạy hay khuyên nhủ người khác. Họ đẹp ở những vẻ đẹp bình dị, đời thường. Tôi thường nghiêng về phía người lính có chút thiệt thòi trong cuộc sống nhưng họ không bao giờ đớn hèn mà luôn sống tử tế” – NSƯT Văn Ngải chia sẻ.
NSƯT Văn Ngải cho rằng, hiệu quả tuyên truyền của Đài lớn lắm. Nếu xem phim dù xúc động đến đâu thì khán giả cũng biết đó chỉ là phim ảnh nhưng khi nghe Đài, trí tưởng tượng của thính giả được dịp bay bổng. Họ mặc sức tưởng tượng về những nhân vật trong kịch và thấy họ phảng phất đâu đây trong đời thường. “Những vở kịch truyền thanh của chúng tôi dù chỉ là hư cấu nhưng thính giả nghe mà cứ ngỡ chúng tôi đang kể về những con người thực, việc thực”.
Sức ảnh hưởng của những nhân vật trong chương trình của NSƯT Văn Ngải lớn đến mức mà có những đơn vị trong quân đội đã tổ chức học tập những đơn vị, những con người tiêu biểu được đề cập trong những kịch bản truyền thanh. Nhiều thính giả cũng viết thư hỏi han về những nhân vật trong kịch rằng họ đang sống ở đâu, cuộc sống họ như thế nào?
Trong một lần NSƯT Văn Ngải đi công tác về một vùng quê, có cô thiếu nữ đã chia sẻ với ông rằng, vì thường xuyên nghe chương trình Văn nghệ quân đội, cô đã quyết tâm lấy bằng được một anh chiến sĩ. Ông hỏi cô rằng: “Thế cháu có thất vọng không?”. Cô gái đó cười trả lời: “Thất vọng thì không nhưng tiếc rằng chồng cháu không được đẹp như những nhân vật của chú”.
Họp phải có ông Ngải mới vui
NSƯT Văn Ngải có hai người con một gái một trai nay đã trưởng thành và ra ở riêng. Căn hộ tập thể trên phố Lý Nam Đế giờ chỉ còn hai ông bà già sinh sống. Trước đây, NSƯT Văn Ngải có thú vui uống rượu và chơi bóng bàn nhưng nay sức khỏe không cho phép ông “hưởng thụ” hai niềm vui đó nữa. Mười mấy năm nay ngày nào ông cũng dành vài tiếng đồng hồ “lướt” mạng. “Các cô cậu làm báo giờ tiện lợi thật, chỉ cần ngồi một chỗ mà biết được đủ mọi thông tin. Ngày xưa tin tức cập nhật như bây giờ thì kịch bản của tôi còn hấp dẫn hơn nữa” – NSƯT Văn Ngải chia sẻ.
Bởi luôn cập nhật tin tức thời sự nên tại các cuộc họp tổ dân phố, Hội Cựu chiến binh, NSƯT Văn Ngải lúc nào cũng có những phát biểu phản biện rất xác đáng. NSƯT Văn Ngải cho biết: “Tôi hay có ý kiến phản biện nhưng phản biện mang tính xây dựng. Cứ bảo tôi chuẩn bị văn bản trước để phát biểu thì không bao giờ tôi phát biểu được, nhưng ngồi nghe mọi người nói thì mới bật ra ý kiến của mình. Mọi người thường đùa là cuộc họp phải có ông Ngải mới vui. Không phải về hưu tôi mới như vậy mà hồi còn công tác tôi đã thế rồi”.
Hiện tại, NSƯT Văn Ngải vẫn tham gia cộng tác với Đài TNVN ở những dự án kịch truyền thanh. Con cái khá giả, lương hưu của ông bà cao, ông chẳng phải lo lắng gì đến cuộc sống cơm áo gạo tiền nhưng ông vẫn thích được làm nghề. Thấy ông đủ tiêu chuẩn làm hồ sơ để Nhà nước phong tặng danh hiệu nghệ sĩ nhân dân, nhiều người giục ông làm hồ sơ nhưng ông vẫn đủng đỉnh như không. “Ngày còn công tác mình chẳng ham hố quyền lực, chỉ sống chết với công việc mà mình yêu thích thì về già còn ham hố gì nữa” – ông chia sẻ./.
Đại tá, NSƯT Văn Ngải có 42 năm trong quân ngũ, 9 năm ở chiến trường Đông Nam bộ. Ông có trên 700 kịch bản phát sóng với 5 cuốn sách: Không lời ước hẹn NXB Sân khấu 1989, San hô trắng NXB Quân đội 1991, Con riêng NXB Quân đội 1993, Hai lần chia tay NXB Sân khấu 1997, Trên đỉnh đèo mây NXB Quân Đội 2002 và 8 cuốn in chung với các tác giả. Ông còn có trên 30 phim video, kịch truyền hình. Năm 1997, ông là một trong những nghệ sĩ đầu tiên được nhà nước phong NSƯT. Năm 2007, ông đã hoàn thiện đề tài khoa học “Phát triển kịch truyền thanh trên làn sóng ĐTNVN”.