Xã Kỳ Thượng, cách trung tâm thành phố Hạ Long, tỉnh Quảng Ninh, khoảng 60 km. Nơi này có khu bảo tồn thiên nhiên Đồng Sơn có diện tích lớn, giá trị đa dạng sinh học cao, có tiềm năng về du lịch bậc nhất trong các khu rừng khu vực phía Đông Bắc Việt Nam. Các giá trị văn hóa bản địa của đồng bào các dân tộc ở Kỳ Thượng cũng có thể trở thành những sản phẩm du lịch ấn tượng, đáp ứng nhu cầu của du khách khi đến Hạ Long.

 Khu bảo tồn thiên nhiên Đồng Sơn ở xã Kỳ Thượng có diện tích hơn 15.600 ha. Theo lộ trình, năm 2021 khu bảo tồn này phát triển đạt gần 20.000ha, lớn nhất vùng Đông Bắc Việt Nam. Đồng Sơn có hệ động, thực vật phong phú, bao gồm 1.163 loài thân gỗ và thân thảo, 224 loài động vật thuộc 4 lớp chim, thú, bò sát và lưỡng cư, trong đó 51 loài động, thực vật quý hiếm có tên trong Sách đỏ Việt Nam, 1 loài ghi Sách đỏ thế giới. Đặc biệt tại Đồng Sơn còn sở hữu 2 loại động vật đặc hữu quý hiếm là thằn lằn cá sấu và cá lóc Việt Nam. Việc đi bộ hay xe đạp trong lòng rừng, khám phá, nghiên cứu cây cỏ, muông thú thiên nhiên, tận hưởng không gian khoáng đạt, không khí trong lành, hoà mình vào đất trời... thực sự rất thú vị và hấp dẫn.

Khu bảo tồn thiên nhiên Đồng Sơn ở xã Kỳ Thượng (Quảng Ninh). Ảnh:  nongnghiep.vn

Khi nói về khu bảo tồn thiên nhiên Đồng Sơn, anh Bàn Văn Vi, Bí thư chi bộ, trưởng thôn Khe Phương, xã Kỳ Thượng, say sưa kể cho khách nghe về những cây gỗ dổi, lim, dẻ… vài người ôm, những vạt măng trúc xum xuê, về những đỉnh núi cao, trong đó có đỉnh Thiên Sơn hơn 1000m, từ đó có thể phóng tầm mắt xa tận trung tâm Hạ Long, Cẩm Phả. Theo anh, những cánh rừng thuộc Khu bảo tồn thiên nhiên Đồng Sơn có giá trị đa dạng sinh học lớn, được bảo vệ nghiêm ngặt, thực sự là "kho báu" của người Dao ở đây từ bao đời. Với những người trẻ như anh, rừng không chỉ là kế sinh nhai, mang lại môi trường sống trong lành, mát mẻ mà còn đang mở ra những cơ hội mới.

 Dẫn khách đến tận ngôi nhà sàn lớn đang hoàn thiện, anh khoe ngôi nhà là Dự án phát triển du lịch cộng đồng của thanh niên trong xã. Họ đang xây dựng nhà cộng đồng để trưng bày văn hóa người Dao, quần áo truyền thống, dụng cụ lao động, giới thiệu các phong tục Tết, lễ cấp sắc; phối hợp với các đơn vị du lịch lên phương án đưa khách từ Hạ Long lên tham quan, trải nghiệm đi bộ dưới tán rừng nguyên sinh, ngắm suối, tắm lá thuốc người Dao...

Một loài bò sát đặc hữu sống trong KBTTN Đồng Sơn - Kỳ Thượng. Ảnh:  nongnghiep.vn

Anh Bàn Văn Vi hồ hởi, đồng bào dân tộc Dao ở Kỳ Thượng tích cực tham gia phát triển du lịch cộng đồng dựa vào các thế mạnh văn hóa truyền thống của dân tộc và tài nguyên sinh thái ở địa phương: "Bà con có thay đổi nhận thức rõ rệt, thấy văn hóa của mình trước ở bóng tối mà giờ được đưa ra ngoài để mọi người biết đến, được sự quan tâm tạo điều kiện phát triển thì tất cả các cụ đều phấn khởi vui mừng, từ đó mọi người dân cũng đồng tình, để mang những nét văn hóa đậm đà bản sắc này ra cộng đồng, giữ gìn để truyền bá con cháu sau này cùng duy trì."

Theo anh Bàn Văn Vi, ngày càng có nhiều khách du lịch đến với Kỳ Thượng bởi cảnh sắc độc đáo, những nét đẹp văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc nơi đây. "Giấc mơ" đưa nơi "thâm sơn cùng cốc" này lên bản đồ du lịch, kết nối với danh tiếng vịnh Hạ Long không còn xa, khi những dự án tầm cỡ, như Quần thể bảo tồn thiên nhiên và du lịch Safari Hạ Long, Đường nối cầu Cửa Lục 1,2 với Kỳ Thượng đang dần thành hình.

Ông Linh Du Hồng, Bí thư Đảng ủy, Chủ tịch UBND xã Kỳ Thượng, cho biết hiện xã đang hoàn thiện hồ sơ đề nghị thẩm định công nhận Kỳ Thượng đạt chuẩn Nông thôn mới. Với sự hỗ trợ chính sách và tinh thần tự chủ của người dân, Kỳ Thượng sẽ có thêm nhiều kỳ vọng mới để vươn lên: "Trong năm 2020, sau khi Hoành Bồ sáp nhập vào Hạ Long thì thay đổi lớn nhất trong việc định hướng lâu dài là chúng tôi đã có quy hoạch trung tâm xã được phê duyệt, sau này sẽ phát triển theo hướng đạt các quy chuẩn của một xã thuộc thành phố. Tới đây chúng tôi sẽ có những nghị quyết, dự án theo hướng không chỉ đầu tư vào rừng mà còn mở mang rộng hơn, đặc biệt là du lịch sinh thái, du lịch gắn với phát triển nét văn hóa truyền thống của người Dao".

Rời bản làng Kỳ Thượng về trung tâm thành phố Hạ Long, con đường uốn lượn quanh hàng thông xanh, vạt sau vạt trước đổ màu lá đỏ trong bảng lảng sương mù khiến khách lữ hành ngây ngất. Kỳ Thượng khuất dần trong tán rừng già, nhưng tới đây khi rẻo cao gần hơn với phố thị, sẽ có thêm những đoàn khách du lịch đến đây, rộn ràng khám phá và trải nghiệm một Kỳ Thượng thật độc đáo và khác biệt trong lòng thành phố Hạ Long.