Mỗi người trong chúng ta đều có trong lòng một mảnh quê hương với những kỷ niệm khắc ghi. Chính vì thế, những trang viết về quê hương, về con người gắn bó nơi chốn ấy thường đong đầy chân tình.

Chắp nối những câu chuyện trên quê hương Bình Dương, Thăng Bình, Quảng Nam từ thời chống Mỹ tới hôm nay, mới đây, tập bút ký “Xa và Gần” của tác giả Phan Đức Nhạn đã ra mắt độc giả, công chúng.

Bằng giọng văn mộc mạc, chân thành, “Xa và Gần” tác giả Phan Đức Nhạn đưa người đọc trở về một thời bi tráng, nơi những con người của vùng quê bình dị đã viết nên huyền thoại của khát vọng hòa bình mãnh liệt.

Tác giả Phan Đức Nhạn sinh năm 1955 quê ở vùng cát cháy nổi tiếng Bình Dương thuộc huyện Thăng Bình, tỉnh Quảng Nam. Cha ông tập kết ra Bắc, mẹ và các con ở lại làng cát đều tham gia Cách mạng và lần lượt hy sinh. Người duy nhất may mắn còn sống sót chính là Phan Đức Nhạn. Từ hoàn cảnh quê hương đau thương và truyền thống gia đình cách mạng, Phan Đức Nhạn mới 15 tuổi đã phải cầm súng chiến đấu trong đội quân du kích vùng cát cháy, rồi được đưa ra miền Bắc học tập, về sau tốt nghiệp kỹ sư xây dựng, trở thành Đại biểu Quốc hội khóa XI, lãnh đạo gây dựng Khu Kinh tế mở Chu Lai, Giám đốc Sở Giao thông vận tải tỉnh Quảng Nam, Phó Giám đốc Sở Xây dựng TP Hồ Chí Minh,… Khi nghỉ hưu ông chuyển sang kinh doanh và gặt hái nhiều thành công. Tác phẩm đã xuất bản của Phan Đức Nhạn có tự truyện “Ong rừng” và mới đây là tập bút ký “Xa và Gần” đều do NXB Hội Nhà văn ấn hành.

Nhà thơ Nguyễn Quang Thiều là người viết lời nói đầu cho tập bút ký “Xa và Gần” của tác giả Phan Đức Nhạn. Ông đặt nhan đề cho lời giới thiệu cuốn sách là “Người kể chuyện đến từ cát trắng”, gọi tác giả Phan Đức Nhạn là “một trong những cây dương còn sót lại trên vùng cát trắng Bình Dương ngập tràn bom đạn và máu chảy những năm chiến tranh”.

Chủ tịch Hội Nhà văn Việt Nam cũng cho rằng “Mỗi một trang viết của Xa và Gần như từng lớp cát trắng của Bình Dương giấu vùi trong đó bao câu chuyện kỳ vĩ”. Thực vậy, qua từng trang của tác phẩm, công chúng thấy được lịch sử đau thương mà kiên cường của vùng đất Bình Dương – Thăng Bình – Quảng Nam.

Tác giả Phan Đức Nhan (giữa) tại buổi giao lưu với độc giả

Tác giả Phan Đức Nhạn bộc bạch về ngọn nguồn câu chuyện và những tâm tình gửi trao trong tập bút ký “Xa và Gần”. Đó là ký ức về một thời trên mảnh đất quê hương và gia đình, về xã Bình Dương (Quảng Nam), một địa phương thời chống Mỹ có gần 8000 người dân, 10 năm chiến tranh đã hơn một nửa nằm xuống, hơn 1300 liệt sĩ và gần 400 bà mẹ Việt Nam anh hùng. Nơi đây đã có tới 3 lần được nhà nước phong tặng danh hiệu anh hùng. Bản thân gia đình bên ngoại của tác giả Phan Đức Nhạn có 7 bà mẹ Việt Nam anh hùng và 22 liệt sĩ. Nỗi đau đó thúc đẩy ông ghi lại câu chuyện của một giai đoạn lịch sử đau thương khốc liệt.

Tập bút ký “Xa và Gần” của tác giả Phan Đức Nhạn được kết cấu chia làm hai phần. Phần đầu được đặt tên là “Người vùng cát” viết về những người con, người chiến sĩ kiên trung của mảnh đất quê hương. Đó là những người thân trong gia đình tác giả, là nữ Huyện ủy viên Trịnh Thị Huyền, Bí thư Đảng ủy xã Bình Dương – Phan Thanh Bốn, nữ anh hùng Trần Thị Cúc, Thượng tá, Huyện đội phó Công An Thăng Bình  - Phan Đức Tám…

Và xúc động hơn cả là những trang viết về người Mẹ đã ra đi trên cánh đồng quê hương, khi trong tay vẫn còn nắm chặt bó mạ non. Những trang văn chân thực, ấm áp kể chuyện đời thường trong chiến tranh, chiến đấu ở vùng đất lửa. Từ đó hiện lên chân dung những con người bình dị mà thắm nồng tình yêu, lòng quyết tâm bảo vệ quê hương, làng mạc.

Nhà thơ Trang Thanh, người phụ trách biên tập bút ký “Xa và Gần” cho rằng với văn phong mộc mạc, giản dị và cảm xúc thấm thía, đong đầy trong tác phẩm của người con “vùng đất Thép” Bình Dương (Quảng Nam) đã đưa độc giả trở về với quê hương của ông, nơi ông luôn đau đáu hồi tưởng về.

Phần sau của tập bút ký “Xa và Gần” mang tên “Những người không xa” viết về những vị lãnh đạo Cách mạng, lành đạo Đảng và nhà nước, những con người đầy tâm huyết và cống hiến và đất nước và hơn cả là trong họ luôn đong đầy tình cảm với đất và người xứ Quảng. Mỗi bút ký là một nét phác họa ấn tượng về những lãnh đạo Nhà nước được tác giả Phan Đức Nhạn gọi bằng những cái tên thân mật và cũng đầy kính mến như cô Hai Bình (Nguyên Phó Chủ tịch nước Nguyễn Thị Bình), Nguyên Bí thư thành ủy Đà Nẵng – Phan Diễn, Nguyên Bí thư Tình ủy Quảng Nam Mai Thúc Lân, Nguyên Chủ tịch nước Trương Tấn Sang, Nguyên Thủ tướng Võ Văn Kiệt… Và còn bao nhiêu chân dung những con người đã tạc vào trí nhớ của tác giả bao tình thương mến.

Mỗi câu chuyện và chân dung con người trong tập bút ký “Xa và Gần” của tác giả Phan Đức Nhạn đều gắn trong đó một tấm lòng. Tấm lòng của tác giả, các nhân vật đối với người thân, quê hương, đất nước, tấm lòng với quá khứ, trân trọng hiện tại và khát vọng hướng tới tương lai.

Nhà báo Yên Ba đánh giá với tác phẩm này, tác giả Phan Đức Nhạn từ một cây bút “ngoại đạo” đã thể hiện sự chuyển biến và bản lĩnh trong trang viết mà ông là một chứng nhân lịch sử. Từ tập tự truyện “Ong rừng” đến bút ký “Xa và Gần”, tác giả đã mở rộng biên độ ngòi bút của mình.