Nghe âm thanh bài viết tại đây:

Nhà thơ Lê Minh Quốc sinh năm 1959 tại Đà Nẵng, từng là bộ đội ở chiến trường K (1977 – 1982), nguyên Trưởng ban Văn hóa – Văn nghệ báo Phụ nữ Thành phố Hồ Chí Minh, Chủ tịch Hội đồng thơ Hội Nhà văn Thành phố Hồ Chí Minh (nhiệm kỳ 2020 - 2025). Anh là cây bút đa tài và sung sức của làng văn làng báo, đã xuất bản hàng chục đầu sách ở nhiều thể loại: thơ, văn xuôi, biên khảo.

Gia đình nhà thơ Lê Minh Quốc trong buổi ra mắt sách Chào thế giới bây giờ con đã đến. - Ảnh: NVCC

Quen biết nhà thơ Lê Minh Quốc đã lâu, nhiều lần định viết về anh, song lại băn khoăn “Viết gì đây?”, bởi sự nghiệp viết lách của anh khá đa dạng phong phú. Anh viết đều, viết khỏe, hướng tới nhiều đối tượng độc giả khác nhau - nam phụ lão ấu đủ cả, viết nhiều thể loại - từ tư vấn tình yêu hôn nhân đến những chuyện chính sử đòi hỏi sự chính xác, nghiêm cẩn và kiến văn rộng.

Song tất nhiên, thể hiện rõ nhất con người cá nhân Lê Minh Quốc vẫn là qua thơ. Và ở góc độ này, Quốc tự do tung tẩy, đa dạng về sắc thái biểu đạt: Khi đớn đau, cô độc, kiêu ngạo đấy rồi lại dịu dàng, lúc tinh tế sau những ồn ào, lúc nén khát khao sau rất nhiều đổ vỡ. “Em” trong thơ Quốc có thể là những bóng hồng cụ thể, có thể là một miền đất mà anh gắn bó sâu nặng, có thể chính là đời sống đang diễn ra này, hiện thực trước mắt này, phút giây đang hiện hữu này. Và “em” cũng là Thơ.

Thành đạt, có sự nghiệp, song Lê Minh Quốc luôn cảm thấy bất an. Chân dung tinh thần Quốc, vì thế cũng chênh chao.

Rồi đến một thời điểm, Quốc chuyển sang trạng thái hoàn toàn mới. Đó là lúc anh tuyên bố với cả thế giới:

các nàng tiên phai dần trong trí nhớ
bây giờ anh quay lại cõi đời
với om, xoong, niêu, nồi
với mỗi ngày niềm vui giặt tã
bận rộn cùng bỉm sữa
ầu ơ ru con trẻ
cái ngủ mày ngủ cho ngoan

Nhà thơ Lê Minh Quốc cùng con gái - Ảnh: NVCC

Lê Minh Quốc lấy vợ, sinh con gái đầu lòng ở tuổi suýt soát nghỉ hưu, cộng cả tuổi mụ vừa tròn một vòng hoa giáp. Niềm vui như vỡ òa, bởi quá bất ngờ, quá lớn lao. Bao năm qua, anh luôn khao khát một đời sống bình dị, những bữa cơm sum họp, tiếng khóc tiếng cười con trẻ, tiếng cãi nhau, tiếng cằn nhằn chồng vợ. Trong câu chuyện cùng bạn bè thân, đặc biệt trong từng trang viết, Quốc chẳng ngại ngần bày tỏ niềm mong mỏi ấy, thậm chí mắng mỏ mình, dằn vặt mình. Có bài thơ anh tặng cháu mà ngỡ như viết cho con. Anh có tập thơ “Nếu không còn cổ tích” dành cho lứa tuổi thơ, với giọng điệu trìu mến, ấm áp, cả chút thảng thốt khi nghĩ đến sau này các em lớn lên “không còn cổ tích”. Trong bài “Thư gửi người lớn”, anh viết:

Các em hồn nhiên như suối như sông

Chảy triệu tiếng cười xuống đời tôi mát mẻ”

Đó là lúc Lê Minh Quốc tuổi 30, rời trường đại học, nhập vào dòng đời làm báo làm thơ, mang trong mình ám ảnh chiến tranh với “những mùa khô trong trí nhớ”, tự vẽ chân dung mình “thằng uống rượu say ăn mày kỷ niệm”, “thằng ươn hèn không nịnh hót ai”, hoài nghi trước đời sống, “thất vọng về niềm tin”, nhưng “Nhìn trẻ em thì cảm thấy yên tâm/ Nhìn trẻ em thì mọi điều nghi ngại/ Đều hóa thành số không”.

Nhà thơ Lê Minh Quốc và con gái - Ảnh: NVCC

Ba mươi năm sau, Lê Minh Quốc tràn đầy hạnh phúc khi lần đầu được làm cha, hân hoan “chào thế giới bây giờ con đã đến”. Một Lê Minh Quốc như đã lột xác, sống một cuộc sống khác, bằng con mắt của tin yêu hy vọng.

nay, anh xếp chữ gieo vần
        hát ru con ngon giấc
       gieo trồng từ mặt đất
       một mầm xanh

anh ru lại lòng anh

nhẹ nhàng lật từng trang

với bắt đầu những câu thơ mới mẻ

với mỗi ngày niềm vui giặt tã

Vốn chẳng mấy người cha giặt tã lót cho con, vì ngại dơ, vì mặc định đó là công việc của phụ nữ. Song với Quốc, đó là một trải nghiệm đầy thú vị và thi vị. Hãy tưởng tượng một người đàn ông tuổi trung niên, tóc đã bạc, râu đã bạc, ngồi trước chậu quần áo tã lót trẻ con, vừa giặt giũ, vừa mỉm cười, và thầm thì đọc thơ. Bằng tuổi anh, nhiều người đã có cháu nội cháu ngoại, đồng nghiệp cùng tuổi anh đeo kính lão, thong thả nhấp ly cà phê và đọc sách mỗi sáng, có thể họ sẽ nhăn mặt, lắc đầu ái ngại. Nhưng đâu biết, đâu hiểu, trong anh có những tiếng chuông đang ngân lên.

Làm một người cha bình thường ở bên con – đó là điều tuyệt vời nhất mà Lê Minh Quốc thấm thía, sau nhiều mất mát, vụn vỡ. Cảm giác được trưởng thành, được tái sinh một đời sống khác:

Trái tim reo nghẹt thở

Hôm nay mới trưởng thành

Giấy chứng minh nhân dân

Xác nhận đang người lớn

Tranh ký họa gia đình nhà thơ - Ảnh: NVCC

Được làm cha khi đã quá nửa đời người, đã mong ước và thất vọng quá nhiều, thế nên nhân vật trữ tình trong thơ Lê Minh Quốc đầy ắp cảm xúc, đầy ắp sự mới lạ. Lần đầu tiên được áp tai mình lên bụng vợ lắng nghe nhịp tim con rộn ràng, lần đầu ẵm sinh linh bé nhỏ trong vòng tay, lần đầu khai sinh cho con, lần đầu tắm cho con, lần đầu hát ru cho con, lần đầu nghe tiếng bập bẹ gọi ba… Những lần đầu ấy đầy ắp xúc động, nghẹn ngào. Niềm xúc động quá đỗi thiêng liêng, vô giá, mở ra bao điều kỳ diệu.

Trong thơ Lê Minh Quốc, hình ảnh người cha giặt tã lót cho con được trở đi trở lại dịu dàng: “Bàn tay vò lấy tơ vàng/ Nhẹ nhàng thôi nhé, nhẹ nhàng lụa thơm...”. Chạm vào lớp vải mềm mại ấy như thể chạm vào làn da non nớt, nghe được tiếng thở đều đều thơm ngát của con, và có thể, rất có thể người đàn ông ấy đã khóc:

Bé bỏng ơi bông hoa tươi thắm

Đã cho mẹ cha một mái ấm gia đình

Một đứa trẻ vào đời thường được giáo dục rằng cuộc sống này, mái ấm gia đình này có được nhờ cha mẹ, cần phải biết ơn và đền đáp. Nhưng nhà thơ Lê Minh Quốc lại cho rằng nhờ con trẻ, người lớn mới có được mái ấm, được trưởng thành. Trong dân gian cũng có câu “Sinh con rồi mới sinh cha/ Sinh cháu giữ nhà rồi mới sinh ông”. Biết ơn con trẻ sẽ giúp chúng ta sống thiện lương hơn, thế giới nhân ái hơn, mỗi người luôn “tỉnh thức” để cảm nhận và chăm sóc cho hiện tại.

Mỗi sớm mai nghe gió hát thầm thì

Con sẽ nhớ đã cùng ba với mẹ

Đã gắn bó, đã nhân duyên san sẻ

Đã có nhau trong hơi thở từng giây