Cũng như các năm trước, những tác phẩm mang tính lý thuyết và thực tiễn của tình hình lý luận phê bình văn học nghệ thuật xuất bản năm qua chiếm tới hơn nửa trong số 17 tác phẩm được Ban Bí thư Trung ương Đảng - Hội đồng Lý luận Phê bình Văn học Nghệ thuật Trung ương trao tặng thưởng chiều 22/11; tuy vậy, cũng đã ghi nhận những tác phẩm tạo dấu ấn trong việc đi vào cụ thể các tác giả, tác phẩm, hiện tượng, đặc biệt là trong lĩnh vực lý luận phê bình văn học.

Các tập thể có nhiều tác phẩm đóng góp quan trọng trong lĩnh vực lý luận phê bình văn học nghệ thuật được Hội đồng LLPBVHNT Trung ương tặng thưởng

Cuốn sách lý luận phê bình văn học được trao tặng thưởng mức A của nhà thơ Hữu Thỉnh có nhan đề “Bến văn và những vòng sóng”. Tác giả được đánh giá đã thể hiện được sự am tường về lý thuyết phê bình lý luận cũng như ứng dụng vào thực tiễn giải mã các hiện tượng văn học. Với nhà thơ Hữu Thỉnh, đây cũng là một cuốn sách đầy tâm huyết, tập hợp những bài viết hơn 10 năm nay của ông.

“Bến văn và những vòng sóng” tập trung vào hai vấn đề; Vấn đề thứ nhất là vấn đề tình hình lý luận văn học và trách nhiệm của văn nghệ sĩ đối với sự phát triển của văn học nghệ thuật hiện nay; Vấn đề thứ hai là tìm đến các giá trị của thơ ca, giải quyết vấn đề đổi mới của thơ ca hiện nay. Nhà thơ Hữu Thỉnh tự nhận mình là người ngoại đạo nhưng có niềm say mê với công tác lý luận phê bình vì theo ông LLPB có tác động kích thích sáng tác, hết sức cần thiết với người làm công tác lãnh đạo Văn học nghệ thuật." - Nhà thơ Hữu Thỉnh cho biết.

Lần đầu tiên gửi tác phẩm xét tặng thưởng của Hội đồng Hội đồng Lý luận phê bình Văn học nghệ thuật Trung ương và trao tặng thưởng mức C cho tác phẩm nghiên cứu phê bình về một đề tài chưa nhiều khai phá trong văn học nước ta, TS Vũ Thị Trang (công tác ở Viện Văn học) không khỏi bất ngờ. Cũng theo TS Vũ Thị Trang, nền tảng tác phẩm của chị là luận án Tiến sĩ và đề tài cấp Bộ gộp lại và nhuận sắc, trau chuốt thêm, hoàn thành trong vòng 3 năm.

Cũng như TS Vũ Thị Trang, TS Nguyễn Văn Thuấn là người nghiên cứu lý luận phê bình văn học thuộc thế hệ 8x. Nhưng không vì thế mà anh thiếu bề dày trong suy ngẫm hình thành tác phẩm “Du hành giữa văn bản - Nguyễn Huy Thiệp và xã hội Việt Nam sau 1975” – Tặng thưởng mức C của Hội đồng Lý luận Phê bình Văn học Nghệ thuật Trung ương.

Ý tưởng của tác phẩm này đã được TSNguyễn Văn Thuấn “thai nghén” gần 20 năm. Anh muốn đưa ra một phương pháp tiếp cận nghiên cứu sáng tác của nhà văn Nguyễn Huy Thiệp từ góc độ liên văn bản và liên ngành với suy nghĩ một tác phẩm có giá trị thường có nhiều tầng ý nghĩa khác nhau và người làm lý luận phê bình cần dùng nhiều cách thức để nghiên cứu. Theo anh, chỉ khi xem xét tác phẩm dưới nhiều góc độ, nhiều khía cạnh, ý nghĩa tác phẩm mới có khả năng phát lộ.

Lùi xa hơn, nghiên cứu về văn học tiền chiến, TS Nguyễn Thanh Tâm cũng đưa tư duy của người làm phê bình thế hệ mới vào tập khảo luận “Những thời xanh tráng lệ”. Anh viết tác phẩm trong vòng 6 năm, thời gian công tác tại Viện Văn học Việt Nam. “Những thời xanh tráng lệ” tập trung những bài nghiên cứu và áp dụng một số phương pháp mới trong nghiên cứu các hiện tượng văn học tiền chiến như Nguyễn Bính, Xuân Diệu, Vũ Trọng Phụng, Thạch Lam…Tác phẩm đã có đóng góp trong việc nghiên cứu trở lại các hiện tượng văn chương của quá khứ và Hội đồng Lý luận Phê bình Văn học Nghệ thuật Trung ương đã có ghi nhận xác đáng với tìm tòi, sáng tạo của cây bút đang công tác tại Tạp chí Văn nghệ Quân đội. Theo TS Nguyễn Thanh Tâm, đó là sự động viên lớn đối với những người nghiên cứu trẻ đang nghiên cứu tìm tòi về các hiện tượng văn học Việt Nam cả trong quá khứ và hiện tại. 

Từ ngẫm nghĩ về lợi thế của những người trẻ làm công tác lý luận phê bình văn học, TS Vũ Thị Trang và TS Nguyễn Văn Thuấn đồng thời có những suy nghĩ về ý nghĩa, niềm động viên lan tỏa từ tặng thưởng của Hội đồng Lý luận Phê bình Văn học Nghệ thuật Trung ương.

Với TS Vũ Thị Trang, đây là cuốn sách đầu tay, cũng là lần đầu tiên gửi tác phẩm dự xét tặng thưởng của Hội đồng Lý luận Phê bình Văn học Nghệ thuật Trung ương nên việc được ghi nhận có ý nghĩa khích lệ, nhất là người nghiên cứu 8x như chị. Còn TS Nguyễn Văn Thuấn nhận thức được con đường thênh thang, rộng mở của người làm lý luận phê bình trẻ. Anh cho rằng đây là một ghi nhận có tính nhà nước, sự khuyến khích lớn với cá nhân cũng như các thế hệ làm lý luận phê bình trẻ. Cũng theo TS Nguyễn Văn Thuấn, Hội đồng Lý luận Phê bình Văn học Nghệ thuật Trung ương đang có xu thế cởi mở, nhìn nhận, đánh giá ưu ái với lớp trẻ.

Ban Văn học – Nghệ thuật  - Đài Tiếng nói Việt Nam được tặng thưởng các đơn vị có nhiều tác phẩm đóng góp quan trọng trong lĩnh vực lý luận phê bình văn học nghệ thuật.