Đây là lần đầu tiên một bộ sưu tập về âm nhạc của Việt Nam được công nhận là Di sản Tư liệu Thế giới.

Bộ sưu tập của nhạc sĩ Hoàng Vân, một trong những nhạc trưởng và giám đốc nghệ thuật đầu tiên của Dàn nhạc Đài Phát thanh (nay là Đài Tiếng nói Việt Nam), gồm hơn 700 tác phẩm âm nhạc sáng tác từ năm 1951 đến 2010, phản ánh biến chuyển của đất nước và đời sống tinh thần của nhân dân Việt Nam qua nhiều thời kỳ.

Hội đồng Chấp hành UNESCO nhất trí ghi danh Bộ sưu tập của Nhạc sĩ Hoàng Vân của Việt Nam vào Danh mục ký ức thế giới, ngày 10/4. Ảnh: Bộ Ngoại giao

Với sự kết hợp hài hòa giữa âm nhạc cổ điển châu Âu và âm nhạc dân tộc, các tác phẩm của nhạc sĩ Hoàng Vân là tư liệu quý báu phục vụ nghiên cứu văn hóa, xã hội và lịch sử âm nhạc Việt Nam. Thành đồng Tổ quốc là tác phẩm giao hưởng thơ đầu tiên của nền âm nhạc Việt Nam do nhạc sĩ Hoàng Vân sáng tác. Ngoài ra, ông có hàng chục tác phẩm thính phòng, hợp xướng và những tác phẩm đặt nền móng cho âm nhạc giao hưởng Việt Nam, đưa nhạc Việt Nam tiếp cận với âm nhạc quốc tế. 

Nhạc sĩ Hoàng Vân cũng nổi tiếng với các tác phẩm nhạc cách mạng, những bài hát về thời kỳ xây dựng chủ nghĩa xã hội, thể hiện tình yêu quê hương đất nước… Những ca khúc phản ánh kịp thời những sự kiện quan trọng trong lịch sử đất nước, ca ngợi tâm hồn tốt đẹp của dân tộc trong thời kỳ đầy biến động.

Cố Nhạc sĩ Hoàng Vân. Ảnh tư liệu

Đánh giá về âm nhạc của nhạc sĩ Hoàng Vân, nhạc trưởng Lê Phi Phi và nhạc sĩ Nguyễn Tiến Mạnh, Phó Chủ tịch Hội Âm nhạc Hà Nội, cho biết: “Những tác phẩm khí nhạc của ông được viết một cách rất chuyên nghiệp, bài bản. Tính học thuật cho âm nhạc cổ điển đã được ông sử dụng trong các ca khúc của mình và kết hợp một cách khéo léo với các làn điệu âm nhạc dân tộc, dân ca hát ru câu hò, càng dễ đi sâu vào lòng người hơn.”

“Hơn 700 tác phẩm âm nhạc của ông là những tác phẩm có sức sống vượt không gian và thời gian, đã trở thành những bài ca đi cùng năm tháng và kết nối tới trái tim của đông đảo công chúng yêu nhạc trong và ngoài nước. Sáng tác của nhạc sĩ Hoàng Vân luôn mang yếu tố thời đại, phản ánh rõ hơi thở của đời sống xã hội qua từng bước chuyển mình phát triển của đất nước ”.

Để có được hồ sơ đề cử di sản tư liệu của thế giới, sau khi nhạc sĩ Hoàng Vân qua đời vào năm 2018, các con của ông đã tập hợp, phục hồi, hệ thống hoá toàn bộ tác phẩm của nhạc sĩ. Đó là hành trình dài, con gái và con trai của nhạc sĩ sưu tầm tài liệu, gọi điện, viết thư cho các cơ quan, người hâm mộ, ghi chép những lời kể, kí ức của những người thân, bạn bè đồng nghiệp, nhà báo, sưu tầm các bài báo, sách in, băng, đĩa, file mềm tại thư viện.

Cố Nhạc sĩ Hoàng Vân. Ảnh tư liệu

Khi lật giở từng trang tổng phổ hoen ố, nhìn những nốt nhạc và dòng chữ viết tay của nhạc sĩ Hoàng Vân trên đó, tiến sĩ Lê Ý Linh, con gái của nhạc sĩ Hoàng Vân, không nén nổi xúc động: “Chúng tôi có 20 năm đi sưu tập tài liệu. Tôi phải cảm ơn nhiều bạn bè đã giúp đỡ. Tiếp đến là 10 năm để chúng tôi sắp xếp hệ thống hóa và tìm hiểu những tác phẩm này ra đời như thế nào và hoàn cảnh lúc đó ra sao. Chúng tôi mất khoảng 4-5 năm để làm hồ sơ để đề cử. Thách thức đối với chúng tôi là làm sao chứng minh được tính chất quốc tế và ảnh hưởng của của bộ sưu tập này”.

Bộ sưu tập âm nhạc của nhạc sĩ Hoàng Vân được ghi danh, không chỉ là niềm vui đối với gia đình nhạc sĩ mà còn là nguồn cổ vũ, thúc đẩy các nghệ sĩ sáng tác những tác phẩm chất lượng đồng thời quan tâm đến việc lưu trữ kho tư liệu quý giá. Nhạc sĩ Nguyễn Tiến Mạnh, Phó Chủ tịch Hội Âm nhạc Hà Nội, cho biết: “Đây là một trong những bước tiên phong của các nghệ sĩ, nhạc sĩ và đặc biệt là các gia đình, những người tiếp nối trong gia đình của các nghệ sĩ, nhạc sĩ ý thức trong việc lưu giữ các tư liệu âm nhạc rất quý giá. Điều đó không chỉ làm giàu cho kho tư liệu âm nhạc của quốc gia, mà nó còn được phổ biến trên cả thế giới.”

 Giờ đây, thế giới có thể tiếp cận âm nhạc của nhạc sĩ Hoàng Vân tại địa chỉ hoangvan.org với  các ngôn ngữ tiếng Việt, Anh, Pháp, Tây Ban Nha và Nga. Trước đó, mỗi người Việt Nam đã luôn nhớ về người nhạc sĩ tài hoa ấy trong rất nhiều tác phẩm âm nhạc để đời của ông.