Làm chủ mô hình, đứng ra liên kết, tạo dựng thương hiệu sản phẩm bằng sự đổi mới, sáng tạo. Đó là cách mà những phụ nữ vốn chỉ quen nương rẫy, sản xuất truyền thống, trở thành người đứng đầu hợp tác xã, tổ hợp tác, lan tỏa những mô hình khởi nghiệp thành công ở miền núi Sơn La.

Thành viên Hợp tác xã Ara-Tay Coffee thu hái cà phê. Ảnh: baosonla.vn

Nghe âm thanh tại đây:

 Từ những hạt cà phê arabica của núi rừng Tây Bắc, Hợp tác xã Ara-Tay Coffee, xã Mường Chanh, đã tạo nên những sản phẩm mang hương vị đặc trưng, trong đó có sản phẩm cà phê Ara-Tay đạt chứng nhận Chương trình “mỗi xã 1 sản phẩm” (OCOP) 4 sao của tỉnh Sơn La. Giám đốc hợp tác xã, chị Cầm Thị Mòn, cho biết từ khi thành lập năm 2020, hợp tác xã đã ấp ủ xây dựng thương hiệu sản phẩm cà phê gắn với miền đất, con người, nét đẹp truyền thống của Sơn La, Tây Bắc: “Thiên nhiên, khí hậu ưu ái cho Sơn La trồng được cây cà phê arabica này. Chúng tôi chọn tên của hợp tác xã là Ara-Tay Coffee, “ara” là viết tắt của Arabica, “tay” có nghĩa là người Thái, là bàn tay nâng niu của người phụ nữ, là Tây Bắc...”

Sơ chế cà phê trong nhà kính. Ảnh: baosonla.vn

Chị Cầm Thị Mòn cùng những người phụ nữ đồng bào Thái nơi đây không chỉ “bắt tay” thành lập hợp tác xã, mà còn liên kết với hơn 300 nông hộ để tạo thành chuỗi sản xuất bền chặt, từng bước thay đổi tư duy, cách làm, hướng đến dòng cà phê đặc sản, chất lượng cao để đáp ứng nhu cầu thị trường, nâng cao giá trị cho sản phẩm cà phê Sơn La. Chị Cầm Thị Mòn chia sẻ: “Trước kia, chúng tôi trồng cà phê, thu hái, sơ chế theo cách thủ công... chất lượng cũng như giá cả không đáp ứng. Từ khi thành lập hợp tác xã, đã trồng và chế biến cà phê đặc sản, lắp đặt nhà màng, các hộ vệ tinh cung cấp quả tươi thì chúng tôi cho hái quả chín 100%, nâng giá cho các hộ... Giờ cà phê là cây chủ lực của bà con nông dân, giúp bà con phát triển kinh tế, nhà cửa khang trang, con cái được đến trường, không còn khó khăn như trước kia khi trồng ngô, trồng sắn...”

Cũng từ tiềm năng dược liệu sẵn có của địa phương, chị Hà Thị Thuận, ở xã Tường Hạ, tỉnh Sơn La, đã đầu tư nghiên cứu, học hỏi và sản xuất thành công các sản phẩm dược liệu an toàn để chăm sóc sức khỏe ngay tại địa phương mình: “Tôi từng bị xơ gan giai đoạn 2 và đã sử dụng nhiều loại thuốc, trong đó có cây an xoa. Sau khi sử dụng hiệu quả và bệnh thuyên giảm, từ đó tôi nghĩ đến việc sử dụng loại cây an xoa này để chữa bệnh cho người thân trong gia đình và bà con làng xóm. Do đó, tôi quyết định gắn bó với cây an xoa và tạo ra sản phẩm.”

Dự án “An xoa Uyên Thuận - Kế thừa tinh hoa y học cổ truyền, phát triển cây dược liệu và sản phẩm từ dược liệu” đoạt giải nhất tại Cuộc thi khởi nghiệp năm 2024. Ảnh: baosonla.vn

Từ phục vụ bản thân và gia đình, năm 2019, chị Hà Thị Thuận quyết tâm khởi nghiệp, thành lập Hợp tác xã Uyên Thuận, đầu tư cơ sở sản xuất, xây dựng thương hiệu cho sản phẩm. Cuối năm 2020, sản phẩm Cao An Xoa của Hợp tác xã được công nhận OCOP 4 sao cấp tỉnh, cùng với đó là nhiều loại dược liệu, như: cao bổ máu, trà an xoa, tinh dầu sả, dầu gội thảo dược, mặt nạ thảo dược… trong đó, có 3 sản phẩm đạt OCOP 3 sao. Chị Hà Thị Thuận chia sẻ: “Sau khi làm ra sản phẩm, tôi đã chia sẻ với nhiều bà con, đồng bào, nhiều người đến và thấy sản phẩm này hữu ích nên tôi đưa ra sản phẩm ra thị trường. Sau đó, ở địa phương có chương trình mỗi xã 1 sản phẩm OCOP nên tôi đã đăng kí và tham gia phân hạng sản phẩm này. Phải có chất lượng và thương hiệu thì sản phẩm mới đến được với nhiều người tiêu dùng.”

Chủ động kết nối thị trường từ bán hàng trực tiếp đến quảng bá, giới thiệu sản phẩm trên các nền tảng mạng xã hội, thương mại điện tử, cùng với sự hỗ trợ từ địa phương, các sản phẩm dược liệu của Hợp tác xã Uyên Thuận đã có mặt tại nhiều tỉnh thành trên cả nước. Hợp tác xã còn tạo việc làm và thu nhập ổn định cho 12 thành viên, gần 30 hộ liên kết và hàng chục lao động địa phương.

Câu chuyện của Hợp tác xã Ara-Tay Coffe và Hợp tác xã Uyên Thuận chỉ là 2 trong số gần 30 hợp tác xã, tổ hợp tác do phụ nữ làm chủ, sản xuất và tiêu thụ sản phẩm an toàn trên địa bàn tỉnh Sơn La. Địa phương còn có khoảng 600 phụ nữ khởi nghiệp, kinh doanh có đăng ký kinh doanh. Từ năm 2023 đến nay, có 3 hợp tác xã, doanh nghiệp do phụ nữ làm chủ có dự án khởi nghiệp xuất sắc được Trung ương Hội Liên hiệp phụ nữ Việt Nam lựa chọn tham gia vòng sơ khảo toàn quốc cuộc thi "Phụ nữ khởi nghiệp - Phát huy tài nguyên bản địa”… Để phong trào khởi nghiệp trong hội viên phụ nữ ngày càng lan tỏa sâu rộng, Ban công tác Phụ nữ, Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Sơn La, đang tập trung các giải pháp nhằm hỗ trợ hội viên, phụ nữ nâng cao trình độ, ứng dụng các tiến bộ khoa học kỹ thuật vào sản xuất và đời sống... Phấn đấu trong giai đoạn 2022-2025, hỗ trợ ít nhất 400 phụ nữ khởi sự kinh doanh và khởi nghiệp; thành lập ít nhất 20-25 tổ hợp tác và 5-10 Hợp tác xã do phụ nữ quản lý, điều hành gắn với chuỗi giá trị sản phẩm phát triển bền vững.

Sự hiện hữu của các hợp tác xã do phụ nữ làm chủ cùng những dự án khởi nghiệp hiệu quả đã góp phần khai thác tiềm năng, lợi thế, thúc đẩy phát triển kinh tế ở các địa bàn vùng cao, biên giới, vùng dân tộc thiểu số ở Sơn La, đồng thời cũng là minh chứng cho khát khao vượt khó, vươn lên của chị em phụ nữ miền núi.