Cách thành phố Hà Nội khoảng 30km về phía Nam, làng Từ Vân, xã Lê Lợi, huyện Thường Tín không chỉ nổi tiếng với nghề thêu truyền thống, mà nơi đây đã làm ra hàng triệu lá cờ Tổ quốc, đến khắp mọi miền đất nước, gắn liền với những sự kiện trọng đại của dân tộc. Ngày 2/9/1945, trong rừng cờ tại Quảng trường Ba Đình, nơi Chủ tịch Hồ Chí Minh đọc bản tuyên ngôn độc lập, có hàng vạn lá cờ đỏ sao vàng do người dân làng Từ Vân may.

Nghe âm thanh chương trình tại đây:

Đường vào làng Từ Vân

Theo các cụ cao niên trong làng, từ thế kỷ 16, làng Từ Vân đã nổi tiếng trong và cả ngoài nước bởi các sản phẩm thêu, dệt truyền thống. Thời đó, không ít người làng Từ Vân lên Hà Nội mở cửa hàng bán các sản phẩm thêu truyền thống. Vì vậy, để chuẩn bị cho ngày tổng khởi nghĩa tháng 8/1945, Ủy ban kháng chiến mời các thợ may, nghệ nhân của làng Từ Vân thêu, làm cờ Tổ quốc chuẩn bị cho khởi nghĩa. Những người thợ, nghệ nhân ấy được tuyển vào Hợp tác xã cờ đỏ trên phố Hàng Bông, Hà Nội để may cờ Tổ quốc. Đó là thời khắc lịch sử và cũng là cái mốc làm nghề may cờ của làng Từ Vân.Loại vải may lá cờ là vải sa mua từ làng La Khê, quận Hà Đông, Hà Nội. Còn tua, chỉ được mua từ làng Triều Khúc, huyện Thanh Trì, Hà Nội.

cửa hàng may cờ Tổ quốc của anh Nguyễn Văn Phục

Anh Nguyễn Văn Phục, chủ một cơ sở may ở làng Từ Vân, cho biết:“Ở trong làng hiện tại có khoảng 10 nhà làm cờ, sản xuất đa dạng. Người thì thêu cờ, người thì may cờ, cờ phục vụ khai giảng năm học mới, cờ tổ quốc treo ngày quốc khánh 2/9, băng rôn, khẩu hiệu, phục vụ dịp lễ, Tết, cổ vũ đội tuyển bóng đá Việt Nam. Bố tôi làm nghề may cờ, sau này tôi theo nghề bố. Trước đây, may cờ chủ yếu làm bằng tay tốn nhiều thời gian, cần nhiều người làm nên có năm làm không kịp hàng, nhưng hiện nay chúng tôi dùng máy móc sản xuất hiện đại tự động, lập trình trên máy vi tính cho nên độ chính xác, năng xuất rất cao.”

Lá cờ mang hồn thiêng dân tộc nên may cờ tuy không đòi hỏi kỹ thuật cao nhưng phải khéo léo, cẩn thận. Nghề may cờ Tổ quốc có nhiều cái khó so với các nghề may thêu khác và kỳ công từ khâu chọn vải, thêu, in, pha màu... làm sao để cờ may xong không chỉ chính xác về tiêu chuẩn mà phải sắc nét, bền đẹp. Mỗi công đoạn đều đòi hỏi người làm cờ phải thực sự khéo léo, tỷ mỷ trong từng đường kim, mũi chỉ.

Em Nguyễn Thị Thảo, một thợ làm cờ trong làng, chia sẻ: “Để làm ra cờ bước đầu phải chọn vải đẹp, cắt thành cờ rồi may. Có mấy lần may, may viền, may mặt, phải đo chính xác, lấy phấn đánh dấu rồi đặt ngôi sao và lấy ghim để giữ. Bước quan trọng là ghép ngôi sao vào cờ, phải chính xác, ở giữa. Một ngày em làm 200 đến 300 cờ.”

Dù không còn nhiều hộ duy trì nghề may cờ Tổ quốc ở làng Từ Vân, song việc gìn giữ và phát triển làng nghề không chỉ mang lại thu nhập ổn định cho các hộ mà còn thể hiện lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc. Những sự kiện trọng đại, các ngày lễ lớn của dân tộc, đều có lá cờ Tổ quốc của làng Từ Vân.

Anh Nguyễn Văn Phục, chủ một cơ sở may ở làng Từ Vân, cho biết: “Gia đình tôi được các cơ quan nhà nước đặt sản phẩm. Tôi được mời làm lá cờ 54m² treo ở cột cờ Lũng Cú, tỉnh Hà Giang. Cờ 54m² đại diện cho 54 dân tộc của Việt Nam, phải làm đẹp, treo trên cao gió rất mạnh nên cờ phải có độ bền. Tôi cũng là một thành viên của hội làng nghề của làng. Hội làng nghề của làng thành lập để mọi người học hỏi, trao đổi kỹ thuật với nhau. Chúng tôi tự hào làm cờ so với các nước khác cũng đẹp không kém.

Sản phẩm cờ của làng Từ Vân không chỉ cung cấp cho hầu hết các cửa hàng ở Thủ đô Hà Nội mà còn xuất đi nhiều địa phương trên cả nước với số lượng lớn. Trong số những lá cờ đỏ sao vàng, vời vợi, tung bay trước gió có mặt ở mọi miền Tổ quốc, khẳng định nền độc lập, chủ quyền của Việt Nam, có rất nhiều lá cờ của làng Từ Vân. Trải qua bao thăng trầm lịch sử, tình yêu Tổ quốc vẫn ngày ngày được nhân lên qua từng đường kim mũi chỉ của người dân làng Từ Vân.