Hội nghị Cấp cao ASEAN 36 diễn ra ngày 26/06 dưới hình thức trực tuyến. Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc chủ trì Hội nghị với vai trò Chủ tịch ASEAN 2020, cùng sự tham dự của lãnh đạo 10 nước ASEAN, Tổng Thư ký ASEAN Lim Jock Hoi, và các quan chức cấp cao khác.

Ảnh minh họa: TTXVN

Phát biểu tại Hội nghị cấp cao ASEAN 36, Tổng thống Indonesia Joko Widodo khẳng định với nền tảng là một cộng đồng mạnh mẽ được xây dựng trong hơn 5 thập kỷ qua, ASEAN có thể vượt qua thời điểm gian khó hiện nay và thay đổi tình hình. Tổng thống Widodo nhấn mạnh các thách thức do đại dịch COVID-19 càng trở nên nghiêm trọng hơn trong bối cảnh tình hình thế giới rất phức tạp với sự cạnh tranh ngày càng gia tăng giữa các nước lớn. Bên cạnh tâm trạng bi quan đối với chủ nghĩa đa phương, trật tự quốc tế dựa trên luật lệ cũng ngày càng bị xâm phạm giữa lúc các điều kiện địa chính trị đang thay đổi. Tổng thống Indonesia cũng nhấn mạnh vai trò quan trọng của ASEAN trong việc điều hướng sự thay đổi này.

Thủ tướng kiêm Bộ trưởng Quốc phòng Thái Lan Prayut Chan-o-cha tham dự Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 36 và có bài phát biểu, trong đó khẳng định ASEAN nên hợp tác để đối phó với những xu hướng đó bằng cách tăng cường chủ nghĩa khu vực, cũng như tinh thần chia sẻ, đồng thời bảo tồn tính trung tâm của ASEAN trong cấu trúc khu vực. Nhân dịp này, Thủ tướng Prayut đã đề xuất ba đường hướng hành động nhằm thúc đẩy ASEAN thời hậu COVID-19, đó là ASEAN kết nối hơn, ASEAN mạnh mẽ hơn và ASEAN miễn dịch tốt hơn. 

Còn Thủ tướng Singapore Lý Hiển Long (Lee Hsien Loong) khẳng định, để đưa nền kinh tế khu vực trở lại trạng thái bình thường, ASEAN cần tăng cường hợp tác và thúc đẩy những sáng kiến đã đề ra. ASEAN cần cho thế giới biết rằng các nước thành viên mở cửa với thương mại. ASEAN cần dỡ bỏ an toàn những hạn chế đi lại hiện nay trong nội khối. Các nước trong khu vực cũng cần tiếp tục tăng cường vai trò trung tâm và sự đoàn kết trong ASEAN. Theo ông, đây là con đường để ASEAN trở thành một khu vực an toàn và thịnh vượng.

Tham dự Hội nghị cấp cao ASEAN lần thứ 36, Thủ tướng Campuchia Hun Sen đánh giá cao về vai trò nổi bật của Việt Nam trong năm giữ ghế Chủ tịch điều hành ASEAN 2020. Thủ tướng Hun Sen nhấn mạnh ASEAN đang nỗ lực thúc đẩy xây dựng cộng đồng và tạo dựng sự đoàn kết trong khuôn khổ đa phương trong khi cuộc khủng hoảng toàn cầu đang ảnh hưởng đến tất cả các nước Đông Nam Á.

Trước tình hình thế giới đang có thay đổi nhanh chóng, Thủ tướng Hun Sen nhấn mạnh Campuchia rất lưu ý tới việc duy trì và thúc đẩy hòa bình, an ninh, ổn định và thịnh vượng ở Biển Đông. Những diễn biến mới ở Biển Đông phản ánh tầm quan trọng của việc sớm hoàn tất Bộ quy tắc ứng xử (COC) nhằm duy trì hòa bình ở Biển Đông.

Về vấn đề này, Thủ tướng Hun Sen cho rằng các bên liên quan cần tập trung vào việc kiềm chế và sử dụng các giải pháp hòa bình phù hợp với luật pháp quốc tế, trong đó có Công ước Liên hợp quốc về Luật biển năm 1982 (UNCLOS).

Còn theo Thủ tướng Lào Thongloun Sisoulith, cần thiết phải tiếp tục tăng cường sự hợp tác giữa các quốc gia thành viên, không để dịch COVID– 19 bùng phát trở lại thông qua việc tiếp tục trao đổi thông tin và kinh nghiệm trong phòng chống, chữa trị, nghiên cứu phát triển, sản xuất thuốc và vaccine phòng bệnh; sẵn sàng khôi phục kinh tế - xã hội toàn diện sau đại dịch nhằm phục hồi các lĩnh vực bị ảnh hưởng nặng nề bởi đại dịch…

Phát biểu tại Hội nghị cấp cao ASEAN 36, Thủ tướng Malaysia Muhyiddin Yassin cho rằng ASEAN cần có sự phản ứng và phối hợp hành động một cách khẩn trương và chuẩn xác trong việc hồi phục kinh tế. Một phản ứng chung với sự phối hợp ăn ý giữa các nước thành viên sẽ giúp ASEAN trở lại mạnh mẽ hơn. Đề cập vấn đề Biển Đông, Thủ tướng Muhyiddin nhấn mạnh Malaysia giữ quan điểm cho rằng Biển Đông cần phải được duy trì là vùng biển của hòa bình và thương mại. Bất cứ vấn đề nào liên quan đến Biển Đông cũng phải được giải quyết một cách hòa bình, dựa trên các nguyên tắc của luật pháp quốc tế.

Trong bài phát biểu, Tổng thư ký ASEAN Lim Jock Hoi nhấn mạnh đây là lần đầu tiên sau 23 năm, kinh tế ASEAN bị sụt giảm do đại dịch. Tuy nhiên, các nước ASEAN đã thành công trong việc đưa ra các hành động nhanh chóng và quyết đoán nhằm ứng phó với đại dịch, phối hợp nhanh chóng và chặt chẽ, đồng thời hợp tác với các đối tác tại Hội nghị cấp cao đặc biệt ASEAN+3.