Hội nghị các quốc gia thành viên Công ước Liên Hợp Quốc về Luật Biển lần thứ 35 (SPLOS 35) vừa diễn ra tại Trụ sở của Liên Hợp Quốc ở New York, Mỹ (ngày 23 - 26/6), với sự tham dự của 170 quốc gia thành viên. Hội nghị lần này đánh dấu một mốc mới của Việt Nam trong hợp tác biển và đại dương với việc lần đầu tiên đại diện Việt Nam được bầu làm Chủ tịch Hội nghị. Qua đó, tiếp tục tạo điều kiện để Việt Nam đóng góp thực chất vào nỗ lực chung của cộng đồng quốc tế trong quản trị biển và đại dương trên phạm vi toàn cầu.
Đây là lần đầu tiên Việt Nam đảm nhiệm cương vị Chủ tịch SPLOS kể từ khi trở thành thành viên Công ước Liên hợp quốc về Luật biển (UNCLOS) năm 1994, thể hiện sự tín nhiệm cao và ghi nhận của cộng đồng quốc tế đối với những nỗ lực đi đầu của Việt Nam trong việc thực thi, củng cố giá trị phổ quát của UNCLOS, cũng như những đóng góp tích cực của Việt Nam cho công việc chung của Liên hợp quốc.: "Hơn 30 năm kể từ khi Công ước Liên hợp quốc về Luật biển (UNCLOS) có hiệu lực, văn bản này vẫn được coi như Hiến pháp về biển và đại dương, là cơ sở để các quốc gia giải quyết các tranh chấp trên biển cùng nhiều vấn đề liên quan đến khai thác tài nguyên biển."
UNCLOS 1982 có ý nghĩa đối với tất cả các quốc gia, kể cả các quốc gia có biển hay không có biển. Thứ trưởng thường trực Bộ Ngoại giao Nguyễn Minh Vũ, Chủ tịch Hội nghị SPLOS 35, nhấn mạnh: "Sự ra đời của Công ước luật biển tạo ra những quy định toàn diện và triệt để về quyền được hưởng vùng biển và đặt ra các cơ sở để xác định được các vùng biển và căn cứ cho các quốc gia trong việc xác lập quyền chủ quyền và quyền tài phán đối với các vùng biển. UNCLOS cũng đồng thời qui định các cơ chế giải quyết tranh chấp bắt buộc để giải quyết các tranh chấp bằng biện pháp hòa bình, cũng như các tranh chấp nảy sinh giữa các quốc gia liên quan đến việc giải thích và áp dụng Công ước."
 Toàn cảnh Chủ tịch Nguyễn Minh Vũ điều hành SPLOS 35. Ảnh: VOV |
Trong những năm qua, Việt Nam luôn coi UNCLOS 1982 cơ sở quan trọng để triển khai các hoạt động hợp tác trên biển. Việt Nam đã đạt nhiều thành tựu trong việc giải quyết các vấn đề phân định biển với các nước láng giềng. Trung tá Hà Tuấn Anh, Bộ Tư lệnh Cảnh sát biển Việt Nam, khẳng định: "Trên cơ sở quy định của UNCLOS, Hiến pháp và pháp luật Việt Nam, các hiệp định phân định biển giữa Việt Nam và các nước láng giềng đã được đàm phán, góp phần thúc đẩy quan hệ hòa bình, ổn định và phát triển giữa Việt Nam và các nước láng giềng.
Tại các vùng biển còn chồng lấn, chưa phân định, Việt Nam luôn tôn trọng quyền chủ quyền, quyền tài phán của các nước và tiếp tục thúc đẩy đàm phán để tìm giải pháp cơ bản lâu dài. Việt Nam ủng hộ việc duy trì ổn định, xây dựng môi trường hòa bình, hữu nghị bền vững, lâu dài trên biển."
Việt Nam đã tham gia chủ động, tích cực các hoạt động trong khuôn khổ các cơ chế thành lập theo Công ước. Đồng thời, nhiều chuyên gia của Việt Nam có kinh nghiệm và trình độ chuyên môn cao tích cực ứng cử, tham gia vào các cơ quan được thành lập trong khuôn khổ UNCLOS, như: đề cử ứng viên cho vị trí thẩm phán Toà án Quốc tế về Luật Biển nhiệm kỳ 2026-2035.
Chủ động thực thi tốt hơn UNCLOS, góp phần bảo vệ và khai thác đại dương bền vững.
Trong bối cảnh biển và đại dương đang đối mặt với nhiều thách thức lớn, là Chủ tịch Hội nghị SPLOS 35, Việt Nam tiếp tục đề cao giá trị của UNCLOS 1982, kêu gọi các quốc gia chung tay bảo vệ tính toàn vẹn của Công ước.
Việt Nam cho rằng hòa bình, an ninh, phát triển và sự bền vững của môi trường biển phụ thuộc vào việc các nước tuân thủ đầy đủ các nghĩa vụ theo Công ước. Đặc biệt, liên quan tới Biển Đông, Việt Nam nhấn mạnh các bên liên quan cần xác lập các vùng biển phù hợp với Công ước, cùng phấn đấu vì hòa bình, ổn định, thịnh vượng và phát triển của khu vực.
Tiến sỹ Nguyễn Thị Lan Hương, Giám đốc Trung tâm Luật quốc tế, Viện Biển Đông, Học viện Ngoại giao Việt Nam, cho rằng: "Các quốc gia ven biển sử dụng luật để củng cố tuyên bố hàng hải của mình, nhưng phải diễn giải và áp dụng luật quốc tế, đặc biệt là Công ước Liên Hợp Quốc về luật biển (UNCLOS) một cách thiện chí, vì đây là hiệp ước quốc tế quan trọng. Các quốc gia ven biển không thể diễn giải lại các điều khoản một cách có chọn lọc."
Dưới sự chủ trì của Chủ tịch Nguyễn Minh Vũ, Hội nghị SPLOS 35 thành công tốt đẹp. Không chỉ đề cao chủ nghĩa đa phương trên tinh thần hợp tác và xây dựng, SPLOS 35 còn củng cố vai trò, sức sống của UNCLOS 1982 trong duy trì trật tự trên biển, bảo tồn và sử dụng bền vững các nguồn lợi biển. Việc Việt Nam lần đầu tiên đảm nhiệm vị trí Chủ tịch Hội nghị thường niên quan trọng nhất về thực thi UNCLOS 1982 là dấu mốc mới trong hành trình đóng góp vào nỗ lực chung thúc đẩy thực thi Công ước và quản trị đại dương toàn cầu.