พิธีเซ่นไหว้ในงานเต๊ต งะหระ

ก่อนถึงตรุษเต๊ตประเพณี ชุมชนเผ่ากอร์ที่อำเภอจ่าโบ่ง จังหวัดกว๋างหงายและชาวบ้านในเขตที่ไกล้เคียงรวมทั้งที่เขตเขาจ่ามี ที่จังหวัดกว๋างนามได้จัดงานฉลองเต๊ต งะหระ (Ngã rạ)โดยตั้งแต่ช่วงปลายเดือน10และต้นเดือน11ตามจันทรคติเมื่อนาข้าวสุกเหลืองอร่ามส่งกลิ่นหอบอบอวนทั่วหมู่บ้าน ชาวเผ่ากอร์ก็เริ่มฤดูเก็บเกี่ยว หลังจากงานเก้บเกี่ยวเสร็จสิ้นลงชาวบ้านก็ชุมนุมกันเพื่อเตรียมจัดงานฉลองเต๊ต งะหระเพื่อขอบคุณบรรพบุรุษและเทพเจ้าที่ปป้องคุ้มครองหมู่บ้าน

ในวันแรก ชาวบ้านจะไปตัดรวงข้าวศักดิ์สิทธิ์บนไร่นาเพื่อนำกลับบ้านใช้เป็นเครื่องเซ่นไหว้เทพเจ้า  โดยผู้เริ่มทำก่อนคือผู้ใหญ่บ้านแล้วตามด้วยครอบครัวต่างๆ หลังจากนั้นสตรีในหมู่บ้านก็จะตำข้าวเพื่อทำขนม ส่วนผู้ชายนั่งสานถาดไม้ไผ่เพื่อเป็นที่วางของเซ่นไหว้ ซึ่งทุกคนต่างทำงานอย่างขมักเขม้นตลอดทั้งวันทั้งคืน คุณโห่ถิลาน ชาวตำบล หย่ายาง อ.จ่าโบ่งเผยว่า “วันนี้ ชาวบ้านกลับบ้านเร็วเพื่อทานอาหารแล้วมาชุมนุมกันทำขนมเพื่อเตรียมพร้อมให้แก่การจัดงานฉลองเต๊ต งะหระ ในวันต่อมา” 

ในวันที่สอง งานเริ่มตั้งแต่เช้าตรูโดยทุกคนเร่งมือเตรียมสิ่งของต่างๆสำหรับพิธีเซ่นไหว้ที่จะเริ่มขึ้นตั้งแต่ตอนตี4โดยเป็นการถวายแก่เทพธิดาโดยมีเนื้อสัตว์ป่า นกและเหล้า ต่อจากนั้นคือพิธีเซ้นไหว้เทพบุตรด้วยเครื่องเซ่นไหว้คือหมูและไก่เป็นๆ หลังจากเสร็จพิธีถวายชาวบ้านจะนำหมูและไก่ไปทำอาหารเพื่อใช้ในพิธีเซ่นไหว้บรรดาสิ่งศักดิ์สิทธิ์ทั้งหลายและบรรพบุรุษเป็นขั้นตอนต่อไป เมื่อเสร็จพิธีเซ่นไหว้ทั้งหมด เจ้าของบ้านจะนำอาหารเซ่นไหว้ไปแจกให้คนในครอบครัวและเพื่อนบ้านร่วมรับประทานเพื่อขอพรให้ครอบครัวประสบแต่โชคดี  ถึงตอนค่ำ ครอบครัวในชุมชนได้มารวมตัวกันที่บ้านใหญ่ของผู้ใหญ่บ้านเพื่อจัดพิธีเซ่นไหว้ผี การู หรือตามความเชื่อของเผ่ากอร์นั้นนี่เป็นการไหว้เปลี่ยนผีประจำปี โดยครอบครัวต่างๆได้นำขนมผลไม้และขาไก่ที่ใช้เซ่นไหว้ที่บ้านมาให้ผู้ใหญ่บ้านทำนายและถวายต่อสิ่งศักดิ์สิทธิ์เพื่อขอพรให้คุ้มครองบ้านเมืองและให้การเก็บเกี่ยวในฤดูต่อไปได้ผลดี 

อาหารเซ่นไหว้ในงานเต๊ต งะหระ

หลังเสร็จพิธีกรรมต่างๆชาวบ้านจะเดินเยี่ยมทุกครอบครัวเพื่ออวยพรกัน และทั้งเด็ก ทั้งผู้ใหญ่และหนุ่มสาวต่างใส่ชุดพื้นเมืองและร่วมร้องรำทำเพลงรอบเสาตุงที่ตั้งอยู่ที่ลานกลางของหมู่บ้านท่ามกลางเสียงฆ้องเสียงดนตรีพื้นเมืองที่สนุกรื่นเริง นอกจากนี้ในงานยังมีการจัดกิจกรรมการละเล่นพื้นบ้านต่างๆเช่น การแข่งยิงธนู ตีไม้ ตีฆ้อง เป็นต้น จนถึงช่วงวันสุดท้ายของงาน เต๊ต งะหระ ชาวบ้านจะพากันไปทำไร่เพื่อเป็นการเอาฤกษ์เพื่อเริ่มฤดูกาลทำนาปีใหม่พร้อมความหวังที่สดใสในชีวิตที่อิ่มหนำผาสุก

ในการจัดพิธีกรรมต่างๆ ชนเผ่ากอร์ให้ความสำคัญต่อการรักษาวัฒนธรรมที่เป็นเอกลักษณ์ของท้องถิ่นโดยเฉพาะการใช้สิ่งของเพื่อเซ่นไหว้ นายกาววันจือ รองผู้อำนวยการสำนักงานวัฒนธรรม กีฬาและท่องเที่ยวจังหวัดกว๋างหงาย เผยว่าทางการท้องถิ่นกำลังพยายามอนุรักษ์วัฒนธรรมพื้นเมืองของชนเผ่ากอร์และชนกลุ่มน้อยเผ่าอื่นๆในจังหวัดกว๋างหงาย “มีบางเทศกาลและวิธีการจัดงานของชาวคอร์ได้รับการปรับเปลี่ยน ซึ่งนี่คือความกังวลของทางการท้องถิ่นในการใช้มาตรการที่เหมาะสมเพื่อสืบสานและพัฒนาแต่ยังคงไว้ความเป็นเอกลักษณ์วัฒนธรรมดั้งเดิมในพิธีกรรมต่าง ปัจจุบันสิ่งหนึ่งที่เรากำลังทำการศึกษาวิจัยการฟื้นฟูบ้านแบบดั้งเดิมของชนเผ่ากอร์ เนื่องจากบ้านเป็นศูนย์รวมทางวัฒนธรรมของชนเผ่าและเป็นที่จัดพิธีกรรมต่างๆ เพราะในรอบหลายสิบกว่าปีที่ผ่านมาในชุมชนเผ่ากอร์ในท้องถิ่นไม่มีบ้านแบบดั้งเดิมนี้แล้ว ดังนั้นเราอยากสร้างบ้านใหญ่ของเผ่ากอร์ขึ้นใหม่เพื่อให้คนรุ่นต่อไปมีสถานที่จัดงานประเพณีและมีโอกาสวัฒนธรรมอันยาวนานของชนเผ่าตนและของประชาชาติ”./.