( VOVworld )- กระทรวงวัฒนธรรม การกีฬาและการท่องเที่ยวของเวียดนามกำลังร่างเอกสารสำเนาเกี่ยวกับทำนองเพลงพื้นเมืองแทนเพื่อเสนอให้องค์การศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติหรือยูเนสโกให้การรับรองเป็นมรดกทางวัฒนธรรมของโลก  นับเป็นโอกาสเผยแพร่การร้องเพลงทำนองแทนที่เป็นเอกลักษณ์ของชนเผ่าไตจังหวัดเตวียนกวางให้ชาวโลกได้รู้จักเพื่อพัฒนาการท่องเที่ยว  แต่ก็มีปัญหาในการอนุรักษ์หลายปัญหาเช่นกัน 

งานเทศกาลร้องเพลงทำนองแทนตามแม่น้ำ

อาจกล่าวได้ว่า แต่ละภาคของเวียดนามจะมีวัฒนธรรมพื้นเมืองประจำถิ่นไม่ว่าจะเป็นการร้องเพลงกาจู่ กวานเหาะ การแสดงหุ่นกระบอกน้ำและการร้องเพลงแจ่วที่คล้ายกับเพลงเกี้ยวพาราสีของไทย ล้วนเป็นวัฒนธรรมพื้นเมืองของเขตที่ราบลุ่มแม่น้ำแดง การร้องเพลงทำนองวี้และหยัมและร้องโต้ตอบเย้ยกันเป็นเอกลักษณ์ของชาวภาคกลางตอนบน หรือการร้องเพลงเดิ่นกาต่ายตื๋อเป็นความภูมิใจของชาวภาคใต้  การร้องเพลงทำนองแทนเป็นวัฒนธรรมของชนเผ่าไต หนุ่งและไทเขตเขาตะวันตกเฉียงเหนือ  โดยตอนกลางวันไปทำไร่ทำนา เมื่อตกค่ำพวกเขานั่งรอบกองไฟร่วมวงร้องเพลงทำนองแทนโบราณ  ผ่านกาลเวลา การร้องเพลงทำนองแทนได้กลายเป็นอาหารทางใจและเป็นจิตวิญญาณในชีวิตทางวัฒนธรรมของชาวบ้าน แต่เพื่ออนุรักษ์เพลงทำนองแทนให้พัฒนาตราบเท่าทุกวันนี้ ก็ต้องมีส่วนร่วมของผู้รักเพลงพื้นเมืองประเภทนี้เป็นชีวิตจิตใจ

การร้องเพลงทำนองแทนต้องใช้เครื่องดนตรีติ๊งหรือคล้ายกับกระจับปี่ของไทยเล่นประกอบ  ซึ่งเป็นศิลปะการร้องเพลงพื้นเมืองอย่างหนึ่งที่มีลักษณะแห่งจิตวิญญาณ ในภาษาชนเผ่าไตนั้น แทนหมายถึงสวรรค์ โดยผู้ที่ร้องเพลงและฟ้อนรำตามทำนองแทนในโอกาสงานเทศกาลต่างๆต้องเป็นตัวแทนของชุมชนในการสื่อสารกับดวงวิญญาณ การขอฝนฟ้าให้ตกต้องตามฤดูกาล ชาวบ้านมีชีวิตที่อิ่มหนำผาสุก  การร้องเพลงทำนองแทนสามารถแสดงออกในหลายบริบท อาทิเช่น ทำนองกี่เอียนมีความหมายในการขอฝนฟ้าให้ตกต้องตามฤดูกาล หยายห่านมีความหมายเกี่ยวกับการสะเดาะเคราะห์เพื่อให้คลาดแคล้วจากภัยต่างๆ เหลิ๋นแอ๋นมีความหมายเกี่ยวกับความถูกชะตาของคู่รัก ทำนองหมื่งเถาะหมายถึงพิธีอวยพรให้ผู้หลักผู้ใหญ่ผู้สูงอายุมีอายุยืน  นอกจากนี้ยังมีการท่ารำเกี่ยวกับการเด็ดดอกไม้ ฟันดาบ การพายเรือ  เพลงทำนองแทนโดดเด่นตรงที่ทำนองสละสลวยไพเราะเสนาะโสตสะท้อนให้เห็นชีวิตประจำวันของชนเผ่า เพลงทำนองแทนเดิมทีเป็นของชนเผ่าไต แต่ได้รับการเผยแพร่ไปยัง ๑๔ จังหวัดรวมทั้งชนเผ่าหนุ่งและไทด้วย  นอกจากความหมายทางจิตวิญญาณแล้ว เพลงทำนองแทนยังกล่าวถึงความสวยงามของประเทศ ผืนดินและบุคคล นายเหงวียนหวูกวางวัฒนธรรม การกีฬาและการท่องเที่ยวจังหวัดเตวียนกวางเผยว่า “ ปัจจุบัน การร้องเพลงทำนองแทนได้เสื่อมโทรมตามกาลเวลา  โดยเหลือศิลปินอาวุโสที่ร้องเพลงทำนองนี้ไม่กี่คน  หากไม่ได้รับการอนุรักษ์และสอนให้แก่ชนรุ่นหลัง การร้องเพลงทำนองแทนจะค่อยๆหายไป  สิ่งที่สำคัญคือ เพลงทำนองแทนโบราณที่จะเสนอต่อองค์การศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติหรือยูเนสโกให้การรับรองเป็นมรดกทางวัฒนธรรมนั้นอยู่ที่ศิลปินอวุโส ดังนั้นการอนุรักษ์เป็นสิ่งจำเป็นอย่างยิ่ง ”

ชนเผ่าไตร้องเพลงทำนองแทนในพิธีบวงสรวง

แม้การร้องเพลงทำนองแทนยังได้รับความนิยมจากชนเผ่าหลายๆเผ่าในเวียดนามแต่เช่นเดียวกับมรดกวัฒนธรรมนามธรรมอื่นๆของเวียดนาม เพลงทำนองแทนกำลังตกอยู่ในสภาพขาดศิลปินอาวุโสที่ยังรู้จักทำนองแทนโบราณและขาดการสืบต่อ  นายเหงวียนหวูฟานยอมรับว่า จังหวัดเตวียนกวางมีศิลปินอาวุโส ๔ ท่านที่รู้จักร้องเพลงแทนทำนองโบราณแต่ ๒ ท่านเสียชีวิตไปแล้ว และชนเผ่าไตที่ทำหน้าที่เผยแพร่วัฒนธรรมอีก ๔๐ คนเพื่ออนุรักษ์และเผยแพร่ทำนองแทนแต่ก็มีไม่กี่คนรู้จักร้องเพลงทำนองแทนโบราณ ซึ่งเป็นการท้าทายต่อการอนุรักษ์และพัฒนาคุณค่าของมรดกเพลงทำนองแทน

ยามพระอาทิตย์ตกดินชาวบ้านนั่งรอบกองไฟ ร้องเพลงทำนองแทนพร้อมเล่นเครื่องพิณติ๊ง

นายหว่างแถ่งเค๋ย วัฒนธรรมและการสื่อสารอำเภอวันกวาน จังหวัดหล่างเซินเผยว่า ทางอำเภอได้ร่างโครงการอนุรักษ์การร้องเพลงทำนองแทนหลายครั้งในที่สุดต้องยกเลิกเพราะไม่มีงบประมาณและขาดคนสอน ตำบลบิ่งฟู้เป็นหนึ่งในไม่กี่แห่งของจังหวัดที่ยังมีคณะร้องเพลงทำนองแทนพื้นเมืองแต่ละปีก็แสดงเพียง ๓ – ๔ ครั้งเท่นนั้น   จังหวัดอื่นๆที่มีการร้องเพลงทำนองแทนเช่น กาวบั่ง บั๊กก่าน กว่างนิงห์และดั๊กลั๊กก็ตกอยู่ในสภาพคล้ายๆกับจังหวัดเตวียนกวางเช่นกัน  นายเลวันต่วาน หัวหน้าสถาบันดนตรีเวียดนามเผยว่า ทางสถาบันจะร่วมมือกับจังหวัด ๑๔ แห่งที่มีการร้องเพลงทำนองแทนในการวางแผนรวบรวมเพื่อจัดทำสำเนาเสนอต่อองค์การศึกษาวิทยาศาสตร์และวัฒนธรรมแห่งสหประชาชาติหรือยูเนสโกให้การรับรอง “ ศิลปะประเภทนี้มีความโดดเด่นและมีชีวิตชีวา  พวกเราจำเป็นต้องรวบรวมศิลปะประเภทนี้  เราเคยชมการร้องเพลงทำนองแทนโดยการแสดงของศิลปินผู้อาวุโสทำให้เราเห็นถึงคุณค่าของมันและความจำเป็นที่จะต้องเสนอต่อองค์การยูเนสโกให้การรับรอง ”

ชั้นเรียนการร้องเพลงทำนองแทน

เส้นทางให้ศิลปะการร้องเพลงทำนองแทนให้เป็นมรดกทางวัฒนธรรมของโลกยังรออยู่ข้างหน้า ซึ่งการอนุรักษ์ การส่งเสริมคุณค่าของทำนองแทนไม่เพียงแต่ให้ความสำคัญต่อศิลปินอาวุโสและผู้เผยแพร่วัฒนธรรมเท่านั้น หากยังต้องระบุทำนองแทนในหลักสูตรการเรียนของโรงเรียนให้แก่ชนรุ่นหลังอีกด้วย .

เพลงทำนองแทน./.