ຊາວຫວຽດນາມເວົ້າລວມ ແລະ ຊາວນະຄອນຫຼວງຮ່າໂນ້ຍເວົ້າສະເພາະ ມັກກິນເຂົ້າປຸ້ນທີ່ສຸດ ເພາະເຂົ້າປຸ້ນແມ່ນອາຫານທີ່ປຸງແຕ່ງຈາກເຂົ້າສານ ແລະ ວິທີປຸງແຕ່ງກໍງ່າຍດາຍ. ຍ້ອນສະພາບດິນຟ້າອາກາດຢູ່ຮ່າໂນ້ຍຖືກຈັດແບ່ງເປັນ 4 ລະດູ, ດັ່ງນັ້ນ ເຍື່ອງອາຫານນີ້ ກໍອີງໃສ່ແຕ່ລະລະດູການເພື່ອປຸງແຕ່ງ. ໃນຍາມລະດູໜາວ, ຜູ້ຄົນທັງຫຼາຍມັກກິນເຍື່ອງອາຫານເຂົ້າປຸ້ນມີນ້ຳຕົ້ມກະດູກຮ້ອນເຊັ່ນ ເຂົ້າປຸ້ນປູ, ເຂົ້າປຸ້ນປາ, ເຂົ້າປຸ້ນເປັດ…ສວ່ນໃນຍາມຮ້ອນ, ແມ່ນມັກກິນເຍື່ອງອາຫານແນວເຢັນເຊັ່ນ: ເຂົ້າປຸ້ນເຕົາຮູ້ຈືນຈ້ຳກັບກະປິ, ເຂົ້າປຸ້ນແນມ…ໃນນັ້ນ, ເຂົ້າປຸ້ນຊີ້ນປີ້ງ ແມ່ນເຍື່ອງອາຫານໄດ້ຮັບຄວາມນິຍົມບໍລິໂພກຈາກຜູ້ຄົນທັງຫຼາຍ.
ເຍື່ອງອາຫານເຂົ້າປຸ້ນຊີ້ນປີ້ງ |
ຢູ່ຖະໜົນສາຍນ້ອຍ ຫງວຽນກາວ ທີ່ນະຄອນຫຼວງ ຮ່າໂນ້ຍ , ມີຮ້ານຂາຍອາຫານຍາມເຊົ້າຫຼາຍແຫ່ງເຊັ່ນ : ຮ້ານຂາຍເຝີ, ເຂົ້າຈີ່, ບັນກ້ວນ, ເຂົ້າໜຽວ…ແຕ່ຮ້ານຂາຍ ເຂົ້າປຸ້ນຊີ້ນປີ້ງຂອງນາງ ເທີມ ຍາມໃດກໍມີແຂກມາກິນເຕັມຮ້ານ. ຮ້ານຂາຍ ເຂົ້າປຸ້ນຊີ້ນປີ້ງຂອງນາງ ເທີມມີເນື້ອທີ່ກວ້າງ 30 ຕາແມັດ. ເຖິງວ່າ ນາງບໍ່ຕິດປ້າຍໂຄສະນາກໍຕາມ, ແຕ່ໃນ 15 ປີທີ່ຜ່ານມາ, ຮ້ານຂອງນາງເທີມໄດ້ເປັນທີ່ຮູ້ຈັກກັນດີຂອງຊາວບ້ານ.
ເຂົ້າປຸ້ນຊີ້ນປີ້ງແຕ່ລະພູດລວມມີ: ນ້ຳເຂົ້າປຸ້ນ 1 ຖ້ວຍເຊິ່ງປະກອບດ້ວຍ ໄສ້ອົ່ວແຜ່ນຊີ້ນໝູ 3 ຊັ້ນປີ້ງ, ໝາກຮຸ່ງ, ກະຣົດດອງ ຖືກປຸງແຕ່ງຈາກນ້ຳປາ, ນ້ຳສົ້ມ, ນ້ຳຕານ, ໝາກເຜັດ, ພ້ອມກັບ ເຂົ້າປຸ້ນຈານໜຶ່ງ ແລະ ຜັກຫອມຈານໜຶ່ງ. ນາງເທີມໃຫ້ຮູ້ວ່າ :
“ ແຕ່ລະມື້, ຂ້າພະເຈົ້າຂາຍຊີ້ນປີ້ງໄດ້ສິບກວ່າໂລ ນັບທັງ ໄສ້ອົ່ວແຜ່ນ ແລະ ຊີ້ນ 3 ຊັ້ນ. ຊີ້ນໝູແມ່ນຕ້ອງໄປຊື້ແຕ່ເຊົ້າ, ມີຕົ້ນກຳເນີດຮັບປະກັນ. ກ່ອນທີ່ນຳໄປປີ້ງນັ້ນ ກໍຕ້ອງເອົາຊີ້ນເອືອບກັບນ້ຳປາ, ຫົວຜັກຫອມບົວ, ໝາກພີກໄທ, ຫົວສີໄຄ…ປະໄວ້ປະມານກວ່າ 1 ຊົ່ວໂມງ. ດັ່ງນັ້ນ ນາງເທີມຕ້ອງຕື່ນນອນແຕ່ເວລາ 4 ໂມງເຊົ້າ ເພື່ອກະກຽມອາຫານໃຫ້ທັນເພື່ອຂາຍໃນເວລາ 6 ໂມງເຊົ້າ. ”
ສຳລັບການກະກຽມວັດຖຸດິບ, ນາງເທີມມີການເລືອກເຟັ້ນລະອຽດທີ່ສຸດ, ບໍ່ພຽງແຕ່ຊີ້ນໄດ້ຮັບການເລືອກດີໆເທົ່ານັ້ນ, ເຄື່ອງຫອມຕ່າງໆກໍຖືກເລືອກແຕ່ຊະນິດທີ່ຫອມພິເສດອີກດ້ວຍ. ເມື່ອຊີ້ນເອືອບໄດ້ປະມານກວ່າ 1 ຊົ່ວໂມງແລ້ວ, ກໍເອົາເທື່ອລະຕອນມາວາງໃສ່ເຫຼັກປີ້ງແລ້ວເອົາໄປປີ້ງດ້ວຍຖ່ານ. ນາງເທີມເປີດເຜີຍວ່າ :
“ ເມື່ອປີ້ງຊີ້ນ ບໍ່ຄວນປີ້ງຈົນສຸກເລີຍ. ຖ້າມີແຂກມາກິນ, ຈຶ່ງປີ້ງອີກເທື່ອໜຶ່ງໃຫ້ສຸກ. ແລ້ວກໍເອົາຊີ້ນປີ້ງໃສ່ຖ້ວຍນ້ຳຈ້ຳ. ກິນຫອມຂອງຊີ້ນປີ້ງປະສານກັບກິ່ນຫອມຂອງນ້ຳປາໄດ້ພາໃຫ້ຄົນເຮົາມີຄວາມຮູ້ສຶກຢາກກິນແຮງກ່ວາອີກ.”
ນາງເທີມຍາມໃດກໍເປີດອົກເປີດໃຈຮັບໃຊ້ແຂກຢ່າງລອບຄອບຖີ່ຖ້ວນ. ທ້າວຫາຍ ແຂກເຄີຍມາກິນ ເຂົ້າປຸ້ນຊີ້ນປີ້ງ ຢູ່ຮ້ານຂອງນາງ ເທີມ ໃຫ້ຮູ້ວ່າ
“ ລາວຂາຍເຂົ້າປຸ້ນດ້ວຍລາຄາທີ່ເໝາະສົມ ແລະ ຮັບໃຊ້ຕາມໃຈຂອງແຂກ. ຊີ້ນປີ້ງຢູ່ຮ້ານນີ້ແຊບຫຼາຍ, ມີກິ່ນຫອມຂອງຫົວສີໄຄ ”
ສຳລັບ ເຍື່ອງອາຫານເຂົ້າປຸ້ນຊີ້ນປີ້ງ ນັ້ນ, ບັນດາທ່ານອາດຈະກິນໃນຍາມເຊົ້າ, ຍາມທ່ຽງ ຫຼືຍາມແລງກໍໄດ້. ເພື່ອປຸງແຕ່ງເຍື່ອງອາຫານເຂົ້າປຸ້ນຊີ້ນປີ້ງ, ພວກເພື່ອນກະກຽມວັດຖຸດິບຕ່າງໆເຊັ່ນ: ເຂົ້າປຸ້ນ, ຊີ້ນໝູ 3 ຊັ້ນ, ຊີ້ນສັນໝູ, ໝາກຮຸ່ງ-ກະຣົດດອງ, ນ້ຳປາ, ໝາກພີກໄທ, ນ້ຳຕານ, ນ້ຳສົ້ມ, ໝາກເຜັດ, ຫົວຜັກທຽມ, ຫົວສີໄຄ, ຫົວຜັກບົວແຫ້ງ, ແປ້ງນົວ, ເກືອ ແລະ ອື່ນໆ.
ທຳອິດຕ້ອງລ້າງຊີ້ນ 3 ຊັ້ນໃຫ້ສະອາດ, ແລ້ວກໍຊອຍໃຫ້ເປັນຕອນບາງໆ. ສຳລັບ ຊີ້ນສັນກໍລ້າງໃຫ້ສະອາດເຊັ່ນກັນ, ຫຼັງຈາກນັ້ນ ຟັກໃຫ້ມຸ່ນ. ຫົວສີໄຄ ກໍຕ້ອງລ້າງໃຫ້ສະອາດ, ແລ້ວບົດເອົານ້ຳ. ຫົວຜັກບົວແຫ້ງ ກໍບົດໃຫ້ມຸ່ນ ເພື່ອເອືອບກັບຊີ້ນ ພ້ອມດ້ວຍນ້ຳປາ, ແປ້ງນົວ, ນ້ຳຕານ, ໝາກພີກໄທ. ກ່ອນທີ່ຈະນຳໄປປີ້ງ ຕ້ອງໃສ່ນ້ຳໝາກນາວຕື່ມອີກ ເພື່ອໃຫ້ຊີ້ນອ່ອນນຸ້ມຕື່ມ. ເມື່ອຊີ້ນປີ້ງສຸກເຫຼືອງແລ້ວ, ກໍຕ້ອງເອົາໃສ່ຖ້ວຍນ້ຳຈ້ຳໂດຍປຸງແຕ່ງດ້ວຍນ້ຳປາ, ນ້ຳຕານ, ນ້ຳໝາກນາວ, ນ້ຳສົ້ມ ແລະ ໝາກເຜັດ, ຫົວຜັກທຽມ…ຫວັງວ່າພວກເພື່ອນຈະກິນແຊບ.