ບັນຈໍ ແມ່ນເຂົ້າໜົມຊະນິດໜຶ່ງທີ່ເຮັດດ້ວຍເຂົ້າໜຽວເມັດໃຫຍ່ຊຶ່ງແມ່ນວັດຖຸດິບທີ່ລຶ້ງເຄີຍກັບຊາວກະສີກອນເຂດທົ່ງພຽງພາກເໜືອ ແລະ ໃບໄມ້ເພື່ອຫໍ່ເຂົ້າໜົມກໍຕ້ອງຂຶ້ນກັບແຕ່ລະເຂດ ຊຶ່ງອາດຈະແມ່ນໃບຕອງຈິງຫຼືໃບຕອງກ້ວຍ. ແຕ່ພິເສດ, ເຂົ້າໜຽວຕ້ອງໝ່າເປັນຫຼາຍຊົ່ວໂມງໃນນ້ຳຂີ້ເທົ່າທີ່ໄດ້ຈາກການຈູດເຜົາເປືອກໝາກກ້ຽງໃຫຍ່ແຫ້ງ.
ເຂົ້າໜົມ ບັນຈໍ, ອາຫານພິເສດຂອງນະຄອນຮ່າໂນ້ຍ |
ປ້າເນັດ ປີນີ້ມີອາຍຸກວ່າ 60 ປີ, ລາວແມ່ນຄົນຈ່ອຍຜອມ, ຜິວດຳແດງ. ມື້ໃດກໍເຊັ່ນດຽວກັນ, ນັບແຕ່ເຊົ້າໆ ປ້າເນັດໄດ້ຕື່ນນອນເພື່ອຫາບບັນຈໍໄປຂາຍຢູ່ຕະຫຼາດຊຸມຊົນທີ່ເມືອງ ຮາຍບາຈຶງ, ຮ່າໂນ້ຍ. ປ້າເນັດແມ່ນຊາວບ້ານ ດັກເສີ, ເມືອງຮ່ວາຍດຶກ, ຮ່າໂນ້ຍ ຊຶ່ງແມ່ນໝູ່ບ້ານອາຊີບເຮັດ ບັນຈໍ, ດັ່ງນັ້ນ ປ້າເນັດໄດ້ເຮັດ ປ້າເນັດຂາຍໄດ້ກວ່າ 20 ປີແລ້ວ. ບັນຈໍແຕ່ລະກ້ອນ ໃຫຍ່ຊ່ຳ 2 ນິ້ວມື, ຍາວປະມານ 13, 14 ຊັງຕີແມັດ ຖືກຫໍ່ດ້ວຍໃບຕອງຈິງ. ຖ້າຫາກກິນ ບັນຈໍ ລ້າໆ ກໍບໍ່ຮູ້ສຶກວ່າແຊບແຕ່ຢ່າງໃດ, ແຕ່ໃນເມື່ອຕັດເປັນຕອນນ້ອຍແຕ່ລະຕອນ ແລະ ຈ້ຳກັບນ້ຳຕານອ້ອຍ, ຈະຮູ້ສຶກເປັນຕາໜ້າກິນທີ່ສຸດ. ຢູ່ເຂດທົ່ງພາກເໜືອ, ມີຫຼາຍແຫ່ງເຮັດ ບັນຈໍ, ແຕ່ລະເຂດພັດມີວິທີປຸງແຕ່ງແຕກຕ່າງກັນໂດຍ ໝ່າກັບນ້ຳຂີ້ເທົ່າທີ່ເຮັດດ້ວຍເຂັດລັບສະເພາະ. ແຕ່ ບັນຈໍຢູ່ບ້ານ ດັກເສີມີຊື່ສຽງກວ່າໝູ່, ເພາະວ່ານ້ຳຂີ້ເທົ່າຖືກປຸງແຕ່ງດ້ວຍວັດຖຸດິບທີ່ຫາງ່າຍທີ່ສຸດ. ປ້າເນັດແນະນຳກ່ຽວກັບວິທີປຸງແຕ່ນ້ຳຂີ້ເທົ່າວ່າ :
“ ສຳລັບນ້ຳຂີ້ເທົ່ານີ້ ແມ່ນເຮັດດ້ວຍເປືອກໝາກກ້ຽງໃຫຍ່, ຮອດຍາມໝາກກ້ຽງໃຫຍ່, ຄອບຄົວຂ້າພະເຈົ້າກກໍໄດ້ເກັບເອົາ ເປືອກໝາກກ້ຽງໃຫຍ່, ແລ້ວນຳໄປຕາກແດດໃຫ້ແຫ້ງ, ຫຼັງຈາກນັ້ນກໍຈູດເຜົາເປັນຂີ້ເທົ່າ, ແລ້ວກໍຕ້ອງປະໄວ້ໃຫ້ເຢັນເສຍກ່ອນຈຶ່ງເຈືອກັບນ້ຳໃຫ້ລະລາຍໝົດ. ຂີ້ເທົ່າບວງໜຶ່ງຕ້ອງເຈືອກັບນ້ຳ 1 ລິດ. ຫຼັງຈາກນັ້ນ ກໍກັ່ນເອົາສ່ວນນ້ຳໃສເພື່ອໝ່າເຂົ້າ ”
ນອກຈາກການຂາຍບັນຈໍແລ້ວ, ປ້າເນັດກໍຍັງຂາຍນ້ຳຂີ້ເທົ່າໃຫ້ທຸກຄົນໃດທີ່ຕ້ອງການເຮັດບັນຈໍເອງ. ບັນຈໍຖືກຂາຍດີທີ່ສຸດໃນຍາມບຸນປີໃໝ່ປະຈຳຊາດ, ວັນບຸນຂ້າແມ່ກາຝາກ ດວານເງາະ.
ນາງເຮືອງ ຊຶ່ງແມ່ນຜູ້ມັກຊື້ບັນຈໍຂອງປ້າເນັດເພື່ອເປັນຂອງຕ້ອນພີນ້ອງຢູ່ບ້ານນອກ, ເມື່ອຊື້ບັນຈໍແຕ່ລະເທື່ອ, ນາງເຮືອງໄດ້ໄປຫາປ້າເນັດເພື່ອສັ່ງເຮັດກ່ອນ ແລະ ຊື້ປະມານ 50 ກ້ອນ. ແຕ່ສະເພາະມື້ນີ້, ນາງຢາກຊື້ນ້ຳຂີ້ເທົ່າເມືອເຮັດບັນຈໍ ເອງ. ດັ່ງນັ້ນລາວໄດ້ຖາມປ້າເນັດໂດຍລະອຽດກ່ຽວກັບວິທີເລືອກເອົາເຂົ້າໜຽວ, ຂັ້ນຕອນໝ່າເຂົ້າ ແລະ ຫໍ່ເຂົ້າໜົມ.
ຂໍເຊີນທ່ານຕິດຕາມການສົນທະນາລະຫວ່າງນາງເຮືອງ ແລະ ປ້າເນັດ :
“ - ປ້າບອກຫຼານກ່ຽວກັບວິທີປຸງແຕ່ງຄືແນວໃດເພື່ອໃຫ້ແຊບຄືດັ່ງເຂົ້າໜົມບັນຈໍທີ່ປ້າເຮັດແດ່ ?
- ໂອ! ວິທີປຸງແຕ່ງແມ່ນງ່າຍດາຍທີ່ສຸດ, ຫຼານໄປຕະຫຼາດຊື້ເອົາເຂົ້າໜຽວຊະນິດເມັດໃຫຍ່ປະມານ 1 ກິໂລຣາມ. ຫຼັງຈາກນັ້ນ ນຳໄປເຊິໃຫ້ສະອາດ, ແລ້ວກໍໝ່າກັບນ້ຳຂີ້ເທົ່າປະມານ 20 ຊົ່ວໂມງ ຈຶ່ງຫໍ່, ເມື່ອຫໍ່ແລ້ວໆ ກໍນຳໄປຕົ້ມປະມານ 2-3 ຊົ່ວໂມງ. ແລ້ວຕັກອອກ ແລະ ຕ້ອງປະໃຫ້ມັນເຢັນ. ສຳລັບເຂົ້າໜົມຊະນິດນີ້ຕ້ອງກິນເມື່ອເຢັນຈຶ່ງແຊບ.
- ຂອບໃຈນຳປ້າຫຼາຍໆ, ຖ້າຫາກຫຼານສາມາດເຮັດເຂົ້າໜົມທີ່ແຊບໄດ້, ຫຼານກໍຈະຫາບໄປເລາະຂາຍເພື່ອແຂ່ງຂັນກັບປ້າ”
ຖ້າຜູ້ໃດມີຄວາມຕ້ອງການເຮັດບັນຈໍ, ປ້າເນັດລ້ວນແຕ່ແນະນຳວິທີປຸງແຕ່ງໂດຍລະອຽດ, ແຕ່ຍາກທີ່ຈະມີຜູ້ໃດສາມາດເຮັດບັນຈໍໄດ້ແຊບຄືປ້າເນັດເລີຍ. ໃນມື້ທຳມະດາ, ປ້າເນັດຂາຍບັນຈໍໄດ້ປະມານ 200 ກ້ອນ. ສະເພາະໃນໂອກາດວັນບຸນຕ່າງໆ, ປ້າເນັດສາມາດຂາຍບັນຈໍໄດ້ຫຼາຍທົບ 3-4 ເທົ່າ. ປ້າເນັດເປີດເຜີຍວ່າ ຜົນກຳໄລກໍແມ່ນເລື່ອງສຳຄັນແທ້, ແຕ່ສິ່ງສຳຄັນກວ່າໝູ່ ແມ່ນລາວສາມາດຮັກສາອາຊີບທີ່ມີມາແຕ່ດົນນານຂອງບ້ານ ດັກເສີ ເພື່ອສືບທອດໃຫ້ເສັ່ນລູກເສັ່ນຫຼານ.